وجوه و نظائر یکی از ضرورت های اولیه برای مترجمان قرآن کریم است.با توجه به گوناگونی موارد استعمال واژه ها در زبان عربی ، همواره با این واقعیت روبرو هستیم که گاهی یک واژه در جمله ای معنایی می دهد که همان واژه در جمله دیگر معنایی متفاوت و حتی گاهی متضادّ دارد و تنها با قرینه های مختلف می توان به مفهوم درست آن واژه پی برد . وجوه و نظائر از جمله دانش هایی است که به عنوان پیش نیاز فهم و تفسیر قرآن کریم به شمار می رود و یکی از مباحث مهم علوم قرآنی است که راه احتمال را در فهم معانی قرآن باز نموده و گاهی موجب اشتباه و گاه دستاویزی برای فتنه جویان شده است. وجوه و نظائر در قرآن نشان دهنده آن است که این کتاب عظیم دارای لایه های مختلف معنایی است . بنابراین فهم دقیق قرآن منوط به فهم وجوه و نظائر است. امّا مترجمان در ترجمه واژه ها گاه دچار غفلت شده و یک واژه را که در موارد گوناگون معنای متفاوتی دارد همه جا به یک معنا ترجمه کرده یا وجه معنایی واژه را متناسب با معنای ذکر شده در کتب وجوه قرآن ترجمه نکرده اند. ما در این پژوهش،وجوه معنایی ده واژه فتنه، تأویل ، هدی ، دین ، سوء ، آیه ، أمّه، عزیز، رحمه ، ظلم را در 5 ترجمه مشهور قرآن (مکارم،فولادوند،مجتبوی،خواجوی،صادقی تهرانی) مورد بررسی قرار داده و به کفایت ها و کمبودهای مترجمان اشاره خواهیم کرد.

بررسی ترجمه های قرآن در دهه های اخیر در عرصه مطالعات قرآن پژوهی رواج چشمگیری داشته است. این پژوهش بر آن است تا از راه کاوش در حوزه های کیهان شناسی، زیست شناسی و پزشکیِ مرتبط با موضوع آیات، نقد و تحلیلی را بر مبنای 8 ترجمه معاصر(آیتی، بهبودی، پاینده، رضایی، شعرانی، صادقی، فولادوند و مکارم) با بهره گیری از منابع لغوی معتبر،تفاسیر ودیدگاه های نوین علمی ارائه دهد.در این پژوهش از روش مطالعه کتابخانه ای استفاده شده است. بررسی انجام شده نشان می دهدکه ساختار آیات علمی در حوزه کیهان شناخت دارای ابهاماتی است که برخی مترجمان در ترجمه این آیات،با به کار بردن احتمالات تفسیری و علمی در ترجمه سعی در برطرف ساختن آن کرده اند؛اما به دلیل فقدان علوم تجربی قطعی، ترجمه دچار آسیب شده است. در آیات حوزه زیست شناسی و پزشکی به دلیل ابهامات کمتر در آیات و تکامل علوم تجربی قطعی در این زمینه مترجمان نیز ترجمه صحیح تری را ارائه داده اند. در هر سه حوزه یادشده به علت استفاده نادرست از واژگان، آشنایی کافی نداشتن با علوم تجربی، فقدان توجه لازم به نظام ساختاری و دستور زبانِ مبدأ و مقصد،عدم یکسان سازی ترجمه ها درآیات مشابه و... لغزشهایی در ترجمه ها به چشم می خورد.

در این پژوهش، با رویکردی تحلیلی _ روایی، شخصیت وعملکرد سلمان در حدیث، مورد بررسی قرارگرفته است. سلمان فارسی (ره) از اهالی رامهرمز است که در پی داستانی عجیب، و با دیدن نشانه های نبوت پیامبر خاتم(ص)، مسلمان می شود. پیامبر اکرم(ص) وی را برای رهایی از بردگی مساعدت می نمایند. به همین دلیل، سلمان « مولی رسول الله » نامیده شده است. تقوی و فضایل سلمان، سبب شد تا به « سلمان منّا اهل البیت » مفتخر شود. وی در فتنه سقیفه، موضعی حق مدارانه داشته و هماره به عنوان حامی و مدافع حضرت علی(ع) شناخته می شده است. تعداد روایاتی که در کتب روایی شیعه و اهل سنت، از طریق سلمان نقل شده است 440 حدیث است که به تفکیک بدین صورت است: شیعه: کلامی: 133، اخلاقی: 29، فقهی: 28، تفسیری: 16، تاریخی: 15، نوادر: 15 حدیث. اهل سنت: کلامی: 14، اخلاقی: 82، فقهی: 52، تفسیری: 11، تاریخی:14، نوادر:31 حدیث. بیشترین روایات نقل شده از سلمان در شیعه، کلامی و پیرامون حضرت علی(ع) است. در حالی که روایات کلامی او در میان اهل سنت، بسیار کم است. روایات اخلاقی او در شیعه، نسبتاً کم، اما در میان اهل سنت بیشترین تعداد را داراست. باتوجه به روایات فقهی و تفسیری وی در میان فریقین، آشکار می شود او دارای چهره ای فقهی نبوده و به عنوان مفسّر نیز به وی نگریسته نمی شده است.

سوگندها و شرطها بخش عظیمی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده اند . جملات سوگند و شرط از اجزایی جدا ناپذیرهمچون مقسم به ومقسم له و شرط و جواب شرط تشکیل شده اند . که بدون هم معنای کاملی ندارند . این دو جزء در اکثر آیات به زیبایی بیان شده است . و در برخی موارد یک جزء آن در تقدیر است و خواننده می تواند با تفکر و تدبر بیشتری آن را در یابد یا جمله های گوناگونی را با معانی مختلف به جای محذوف در نظر بگیرد و به معانی بسیاری دست یابد گرچه کشف جمله محذوف کمی دشوار به نظر می رسد ، اما توجه به اسلوب کلام ، سیاق آیات هم مضمون و غیره می تواند در بدست آوردن جمله مقدر یاری رساند ، حذف جواب شرط و قسم در قرآن همراه با فوایدی بوده که مفسران بدان توجه کرده اند . این پایان نامه به بررسی جواب شرط و قسم های محذوف و گفتار مترجمان و مفسران درباره آنها پرداخته است .

چکیده : سنت پس از قرآن، دومین منبع استنباط احکام و معارف دین برای مسلمانان است. در میان منابع روایی شیعه کتاب «تهذیب الاحکام» اثر شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی یکی از منابع اصلی و از «کتب اربعه» است که مهمترین مجموعه های روایی شیعه را تشکیل می دهند. کشف مقصود روایات و چگونگی شرح و نقد آنها از مهمترین علوم مربوط به حدیث شناسی است که در اصطلاح علوم حدیث «فقه الحدیث» نامیده می شود. بررسی روشی که محدثین بزرگ در این شرح و نقد بکار برده اند می تواند در ارائه راهکارها و روشهای درک مراد روایات و شرح و نقد آنان بسیار راهگشا باشد. بر کتاب «تهذیب الاحکام» چندین شرح نوشته شده که یکی از آنها کتاب «ملاذ الاخیار» اثر علامه محمد باقر مجلسی است. در این مجموعه برآنیم تا با بررسی این شرح گرانقدر، روشهای علامه مجلسی در شرح و نقد احادیث را ارائه کنیم. این پژوهش در سه فصل اصلی، به علاوه پیشگفتار و خاتمه تدوین گشته است. در فصل نخست با عنوان زندگی نامه ها و آثار به معرفی اجمالی شیخ مفید و کتاب «المقنعه»، شیخ طوسی و کتاب «تهذیب» و علامه محمد باقر مجلسی می پردازیم. در فصل دوم با عنوان درآمدی بر علم فقه الحدیث به تعریف این علم و جایگاه آن در علوم حدیث اهتمام می ورزیم. فصل سوم با عنوان روشهای فقه الحدیثی علامه مجلسی در ملاذ الاخیار بخش اصلی این پژوهش را تشکیل می دهد. این فصل شامل دو بخش است: روشهای بیرونی و روشهای درونی. منظور از روشهای بیرونی روشهایی است که در آنها از عوامل خارج از خود حدیث در شرح و نقد آن استفاده می شود. این روشها عبارتند از: عرضه بر قرآن، عرضه بر سنت قطعی، عرضه بر عقل، عرضه بر مسلمات علمی و تجربی، عرضه بر مسلمات تاریخی، توجه به فضای صدور حدیث، توجه به اصل تقیه و در نهایت بررسی سند حدیث و نقد رجالی آن. اما روشهای درونی روشهایی است که در آنها از متن حدیث و عوامل درونیِ آن، در شرح و نقد روایت بهره می بریم. این روشها عبارتند از: بررسی لغوی حدیث، بهره از دانش صرف و دانش نحو، توجه به علم بلاغت، توجه به تصحیف و افتادگی در متن، توجه به نقل به معنا در روایات و تاویل حدیث در صورت نیاز. در هر بخش پس از بحث نظری نمونه هایی از کتاب «ملاذ الاخیار» ارائه می شود.

ارزش و اهمیت حدیث پژوهی به ویژه فهم روایات، آشکار است. بخشی از آموزه های حدیثی در صدد تفضیل و ترجیح عقیده، عمل و یا صفتی برآمده اند. از آن جا که طرح این روایات در کنار هم و در مقایسه با یکدیگر پرسش هایی را بر می انگیزد، نگارنده کوشیده است تا با استفاده از روش کتابخانه ای، ابتدا روایات تفضیل در اصول کافی را با عنایت به اصول و قواعد فقه الحدیث، در مرحله فهم مورد مطالعه و بررسی قرار دهد و سپس با مقایسه و سنجش نسبت آن ها، برخی از چالش های موجود در این عرصه را برطرف سازد، تا پس از انجام این مقدمات، برخی از معیارهای روایات تفضیل را نشان دهد. از مهم ترین نتایج این پژوهش، آن است که میان روایات تفضیل هیج اختلافی وجود ندارد؛ زیرا می توان آن ها را دسته ای از «برترین ها» دانست که هریک در بستر وموضوعی خاص به ارزش گذاری امور پرداخته اند. ضمن آن که معیارهایی نیز از این روایات قابل استنباط است.

تفسیر المیزان در عین حالی که قرآن به قرآن است قرآن به عترت هم می باشد. شاید بهترین تعبیری را که بتوان برای تفسیر المیزان بیان کرد تعبیری مشابه با آنچیزی باشد که علامه در خصوص عالم ذر یا مطابق تعبیر برخی روایات عالم ظلال فرمود.علامه در تعریف خود از این عالم چنین گفت: «...و قد تکرر ذکر الظلال فی لسان أئمه أهل البیت (ع) و المراد به کما هو ظاهر الروایه وصف هذا العالم الذی هو بوجه عین العالم الدنیوی و بوجه غیره، و له أحکام غیر أحکام الدنیا بوجه و عینها بوجه» علت این که گفته شد بهترین تعبیری که برای تفسیر المیزان می توان کرد همانند تعبیری است که علامه از عالم ذر یا ظلال می کند؛این است که از نظر علامه،آن عالم از یک وجه همین عالم دنیاست اما از وجهی دیگر غیر از آن است و برای آن احکامی غیر از احکام دنیوی است.تفسیر قرآن به قرآن المیزان هم در واقع همان تفسیر قرآن به عترت می باشد با این تفاوت که تفسیر قرآن به قرآن وجه ظاهری این تفسیر است و تفسیر قرآن به عترت وجه باطنی آن.

آنچه در این پایان نامه مورد بحث قرار می گیرد، بررسی مبانی و آراء تفسیری آیت الله مصباح یزدی است. آیت الله مصباح در تفسیر موضوعی خود با نام «معارف قرآن»، با بکارگیری روش جدیدی، موضوعات را هماهنگ با سوالات فطری مخاطب حقیقت طلب مورد بررسی قرار داده و در پایان، ذهن مخاطب را بصورت کاملاً منظم، با بسیاری از معارف اساسی اسلام آشنا می سازند. استاد مصباح همچنین از مبانی خاصی برای تفسیر آیات قرآن بهره برده اند. آیت الله مصباح یزدی در این تفسیر، با بهره گیری از آیات قرآن، مدلی از «نفس» انسان ترسیم کرده و با استفاده از آن، به استخراج مبانی روان شناسی اسلامی از آیات قرآن پرداخته اند. برخی آراء کلامی- قرآنی ایشان نیز متفاوت با سایر مفسرین است. همچنین استاد مصباح در آثارشان به مستندات قرآنی شبهات روشنفکران معاصر که مهمترین آنها شبهه پلورالیسم دینی می باشد، پاسخ داده اند.

قرآن مجید در مواضع مختلف، لفظ «کلمه» را به مصادیق گوناگون نسبت داده است. در این پژوهش، به منظور بررسی مفهوم این واژه، ابتدا نگاهی به حوزه معنایی «کلمه» داشتیم و سپس به ویژگی هایی که برای کلام خدا و سایر موجودات، از آیات و روایات به دست می آید، پرداختیم. در ادامه، با توجه به نتایج حاصل، برخی آیات را مورد بررسی قرار دادیم و به مصادیقی از «کلمه»، مانند: اسماء الله، خواست و اراده الهی، تجسم "لا إله إلا الله"، عیسی (ع) و ... دست یافتیم. با جمع بندی همه موارد فوق، بیان کردیم که مفهوم «کلمه» در اسلام، به طور خلاصه، عبارت است از هر چیزی که: اولاًـ تجلی صفات متکلِم باشد و ما فی الضمیر او را ابراز کند؛ و ثانیاًـ قدرت ایجاد آن اوصاف را در مخاطب داشته باشد. در فصل مربوط به اسلام علت این امر به تفصیل توضیح داده شده است. از سوی دیگر، مسیحیت تنها مصداق «کلمه» یا «لوگوس» را حضرت مسیح (ع) می داند. بر این اساس در فصل مربوط به مسیحیت، گزارشی از مفهوم لوگوس در مسیحیت متقدم و معاصر و ریشه های این تفکرات ارائه دادیم، که مشخص شد ارزش «کلمه» در مسیحیت به الوهیت اوست؛ و سپس با ریشه یابی این عقاید هر یک از آنها را به لسان قرآن پاسخ گفتیم، تا اختلاف دیدگاه اسلام و مسیحیت بارز گردد.

گرایش های مفسران و برگزیدن آراء متفاوت ناشی از تفاوت در مبانی آن هاست و مطالعه تطبیقی ابزار و روشی برای فهم عمیق تر پدیدار و یا نظریه است و می تواند به محققان در بررسی دقیق تر مبانی و آراء اندیشمندان یاری رساند. در بررسی آثار قرآنی بنتالشاطی، به عنوان قرآن پژوه معاصر مصری و إبن عاشور مفسر معاصر تونسی گونه هایی اشتراک و تفاوت در مبانی و روش های آن ها دیده می شود که این اشتراک و تفاوت ناشی از دیدگاه های قرآنی متفاوت آن هاست و پژوهش حاضر به بررسی این تفاوت ها و اشتراکات پرداخته است. این پژوهش نشان داد این دو شخصیت درپرداختن به مباحثی نظیر: اسباب نزول، مباحث تربیتی– اجتماعی، حروف مقطعه ، استشهاد به شعر، استعمال قرآنی واژگان و سیاق دیدگاه های مشترکی دارند اما در اعجاز علمی، نقد اسرائلیات، جدل های کلامی، قرائات و قسم و بررسی احتمالات تفسیری اختلاف دیدگاه دارند ولی با توجه به این تفاوت ها و علی رغم سبقت زمانی إبن عاشور بر بنت الشاطی، تأثیر پذیری وی از إبن عاشور مورد تأیید و پذیرش قرار نگرفت.

شناخت و تحلیل مکاتب حدیثی به منظور آشنایی با خط مشی فکری حاکم بر قلمرو اندیشه های حدیثی، از مباحثی است که در عرص? مطالعات حدیث شناختی به تازگـی مورد توجه حدیث پژوهان قرار گرفته است. در این میان مکتب حدیثی جبل عامل، از مهمترین مکاتب حدیثی شیعه به شمار می رود که در میان? قرنهای هشتم تا نیم? قرن یازدهم هجری شکوفا بوده است؛ اگرچه این دوران مقارن با حکومتهای ممالیک، جنگهای صلیبی و دولت متعصب و سنی مذهب عثمانی بوده و این همه، فشارهای زیادی را بر شیعه موجب می شده که نمون? بارز آن، شهادت محمد بن مکی مشهور به شهید اول و زین الدین بن علی مشهور به شهید ثانی است. در این پژوهش که از روش مطالع? کتابخانه ای استفاده شده، مواد تحقیق از کتب دانشمـندان مکتــب جبل عامل و نیز آثار تاریخی، حدیثی، رجالی، فقهی، اصولی، کلامی و غیره فراهم آمده است. نگارنده در این رساله کـوشـیده است تا پس از مروری اجمالی بر تاریخ شیعیان جبل عامل، به بررسی تحلیلی دانشهای حدیثی در آن مکتب بپردازد و آراء اساطین آن را به دست دهد. در پرتو این پژوهش می توان گفت مکتب حدیثی جبل عامل که در قالب سه جریان عمد? مکتب شهید اول، مکتب شهید ثانی و مکتب شیخ بهایی به فعّالیّت پرداخته، علوم حدیث، به ویژه علم درایه الحدیث را پایه گذاری نموده است. بارزترین ویژگیهای این مکتب که سبب تمایز آن با دیگر مکاتب حدیثی گشته اسـت عبـارتند از: اعتبار بخشی ویژه به سند حدیث در مقابل متن، تبویب علم مصطلح الحدیث، عدم اعتبار حدیث موثق، طرح مجدد مباحث رجالی و تبیین مبانی جرح و تعدیل راویان.

ارزیابی و مدیریت عملکرد یکی از مباحث ویژه مدیریت منابع انسانی استراتژیک است و ابزار مناسبی برای ارتقای عملکرد کارکنان و سازمان به حساب می آید. در صورتی که مدیریت عملکرد با ملزومات و پیش نیاز آن در سازمان طراحی و اجرا شود، می تواند بخشی از مسائل و مشکلات سازمان را شناسایی و در جهت حل آنها راه کارهای عملی ارائه کند. هدف اصلی این پژوهش سنجش رضایت مندی شهروندان از عملکرد شهرداری شهرکرمانشاه مطالعه موردی منطقه 4 شهرداری می باشد. در این تحقیق رضایت مندی شهروندان در حوزه های اجتماعی- فرهنگی، فنی و عمرانی و خدماتی که تاثیر مستقیمی در کیفیت زندگی شهر و در نتیجه رضایت شهروندان دارند مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق کل ساکنان منطقه چهار شهرداری کرمانشاه در نواحی سه گانه و حجم نمونه مورد بررسی با استفاده از فرمول کوکران 383 نفر تعیین گردید. روش نمونه گیری متناسب با حجم سطح نواحی به طور تصادفی می باشد. روش این پژوهش پیمایشی با استفاده از پرسشنامه است. همچنین برای گردآوری ادبیات و مبانی نظری از تحققات اسنادی و کتابخانه ای و از نرم افزارهای کاربردی spss برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از تحقیقات میدانی و نرم افزار gis برای نقشه خروجی هم چنین از نرم افزارexcel برای ترسیم نمودار استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رضایت مندی شهروندان در سطح متوسط به پایین می باشد و میزان رضایت مندی در بین شاخص ها متفاوت است. بیشترین میزان رضایت مندی مربوط به حوزه خدمات و کمترین میزان رضایت مندی مربوط به حوزه اجتماعی فرهنگی می باشد. همچنین در بین متغیر های مورد بررسی قرار گرفته همبستگی معکوسی بین سطح سواد و میزان رضایت مندی وجود دارد. در ادامه از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی برای سنجش اهمیت شاخص ها و زیر شاخص های پژوهش استفاده شده است. در نهایت جهت ارتقاء سطح عملکرد شهرداری و کیفیت زندگی شهروندان راهکارها و پیشنهادات مربوطه ارائه گردیده است.

قصص قرآن کریم از دیرباز مورد توجه مفسران، محدثان و دانشمندان علوم قرآنی بوده و از ابعاد گوناگون پژوهش‏های متنوعی با رویکردهای تاریخی، جغرافیایی، زیبایی شناسی و اعجاز بیانی در این موضوع سامان یافته است. در این میان بعد کلامی آن به ویژه در مسائل کلامی امامت کمتر مورد توجه قرار گرفته است که حجم بسیار آیات قصص، هدفمندی قرآن در بیان قصص و جدایی ناپذیری سنت های الهی از قصص قرآن، تناسب معنایی آیات قصص و غیر قصص به ویژه در موضوع امامت و استنباط کلامی مباحث امامت از قصص قرآن در روایات پیامبر و ائمه اطهار(ع)، اصحاب ایشان، و آراء تفسیری دانشمندان امامیه و اهل سنت ضرورت پژوهش در این زمینه را نمایان می سازد. لذا این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه تحقیق کتابخانه‏ا‏ی در منابع روایی، تفسیری، کلامی و علوم قرآنی فریقین سامان یافته، در تبیین و تنقیح قلمرو استنباط کلامی در نظر دارد که بر اساس ظهور و سیاق آیات قصص و روایات کلامی پیامبر اکرم و ائمه اطهار(ع) در باب قصص قرآن، و با بررسی آراء کلامی متکلمان، مفسران و محدثان إمامی از قصص قرآن در موضوع امامت، میزان و درجه کارآمدی تمسک به کتاب الهی در استنباط کلامی از قصص قرآن در حوزه امامت و در نهایت جایگاه ویژه استناد به قصص قرآن در اثبات مباحث کلامی امامت را به عنوان یکی از شیوه های کارآمد کلامی نشان دهد. ضرورت وجود خلیفه و امام در زمین تا روز قیامت، شروط امامت(اعم از اختصاص تعیین امام به خداوند، وجوب نص بر امام، علم و شجاعت از شروط خلافت و امامت، عصمت، صدور معجزه، محدَّث بودن)، وجود صفات خداوند در امام، تقدم وجود خلیفه بر دیگران، هدایت به امر از شؤون امامت، امکان تصدی مقام امامت در کودکی، رجعت، توسل، تبرک جستن به اولیاء و آثار ایشان، زیارت معصومان(ع) و شفاعت مهمترین مباحث کلامی امامت در استنباط از قصص قرآن می‏باشد. افزون بر اینکه پنهانی بودن ماجرای ولادت امام عصر(ع)، تصدی مقام امامت در کودکی، غیبت، طول عمر، بقاء بر شباب، صدور معجزه، حکومت عدل جهانی و آداب انتظار از مهمترین مباحث کلامی مهدویت در قصص قرآن بشمار می‏رود. بررسی مبانی عمومی در استنباط از قرآن و نیز مبانی تخصصی در استنباط کلامی از قصص قرآن از دیگر مباحث این نوشتار بشمار می رود. واژگان کلیدی: قصص قرآن، امامت، مهدویت، روایات تفسیری، استنباط کلامی و تفسیر کلامی

واژه ها وسیله انتقال معنا هستند، از این رو چگونگی تفسیر یک واژه نقش بسزایی در تفسیر آیات قرآن کریم دارد. در آیات احکام نیز یکی از مسائل مهم در برداشتهای فقهی از آنها، نحوه تفسیر واژه ها می باشد. اختلاف نظر در معنای برخی از واژه ها در آیات احکام بعضاً به اختلاف در برداشت و استنباط فقهی از آن آیات منجر می شود. این اختلاف دیدگاهها در تفسیر یک واژه ممکن است به دلیل پاره ای از عوامل همچون اشتراک لفظی، یا اختلاف بر سر اصل و ریشه کلمه و یا اختلاف نظر در مصادیق آن واژه و ... باشد. در این تحقیق به منظور بیان تأثیر واژه و واژه شناسی در امر استنباط فقهی از آیات قرآن کریم، به بررسی واژه هایی از قرآن کریم که برداشت از معنای واژه در برداشت فقهی از آن آیه موثر بوده است از طریق: 1- بررسی و کندوکاو ریشه لغت در کتب مربوطه و تفاسیر 2- بیان دیدگاههای مفسرین و فقها و نقد و نظرات نویسندگان کتب آیات الاحکام در ارتباط با آن و همچنین جمع بندی و نتیجه گیری از مجموع گفته ها? پرداخته شده است. این اختلاف دیدگاهها گاه تنها بین مفسرین و فقهای دو فرقه و گاهی علاوه بر آن، بین مفسرین و فقهای هر کدام از فِرَق به طور خاص نیز دیده شده است.