چکیده در این پایان نامه که عنوان آن "تعهّد در شعر جواهری" است، مردم میهنمان با اندیشه ها و فرهنگ نمونه ای از شاعران معاصر عرب است که آنها نیز با فرهنگ ایرانی و مذهب تشیع مأنوس و مرتبط هستند آشنا می شوند. و یقین داریم که تأثیر پذیری از آنها باعث غنای هرچه بیشتر فرهنگ ما می شود و از سوی دیگر فرهنگ ما می تواند در اندیشه و افکار آنها تأثیر گذار باشد، و این تبادل فرهنگی باعث تقویت ارتباط فرهنگی کشور ما و دیگر کشور های عربی خواهد شد، به خصوص که از دیر باز ما با فرهنگ همدیگر مأنوس بوده ایم. و البته این ارتباط و انس بین ما و زادگاه این شاعر بیشتر و عمیقتر بوده است. روشی که در تدوین این پایان نامه به کار گرفته شده است روش تحلیل محتوی است، و برای رسیدن به نتیجه مطلوب در درجه اول بر دواوین و دو جلد کتاب خاطرات شاعر با عنوان "ذکریاتی" تکیه شده است، و همچنین از برخی کتب که در مورد شاعر نوشته شده و یا به تحلیل اشعار وی پرداخته اند و نیز برخی تحقیقات و مجلات و سایتهای اینترنتی استفاده شده است. بنابراین این پایان نامه به بررسی عقیده جواهری در مورد کاربرد شعر و نقش آن در جامعه، و بخصوص نقش شعر خودش در این راستا می پردازد. وی نقش شاعر را از لحاظ کمک کردن و خدمت نمودن به جامعه و انسانیت همانند نقش "انبیا"، و شعر را وسیله ای برای آگاهی بخشیدن به مردم میهن و قوم خود و بلکه همه انسانیت می داند، و عقیده دارد که خود او در این زمینه پیشگام است و شعرش را در خدمت اهداف و آرمانهای جامعه و حقیقت و انسانیت قرار داده است، و به وسیله شعرش با ظلم و ستم و بی عدالتی مبارزه نموده است. شایان ذکر است که وی حتّی از فکر کمونیستی تأثیر پذیرفته است و از برخی اصول فکری آنها که به زعم وی انسانی بوده اند و یا می توانسته اند برای مصالح میهنی و قومی وی مفید واقع شوند، حمایت کرده است. این پایان نامه کلّاً شامل هفت فصل با عناوین زیر است؛ 1- فصل اول: محمّد مهدیّ الجواهریّ؛ زندگینامه، محیط و شعر او 2- فصل دوم: اوضاع سیاسی در عراق قرن بیستم 3- فصل سوم: تعهّد و ادبیات 4- فصل چهارم: ملّی گرایی در شعر جواهری 5- فصل پنجم: عناصر اصلاح سیاسی در شعر جواهری 6- فصل ششم: قوم گرایی در شعر جواهری 7- فصل هفتم: سوسیالیزم در شعر جواهری

این رساله به بررسی حیات حضرت زهرا در خلال قصائد پنج تن از شعرای معاصر عراق یعنی شیخ محمد کاظم ازری، شیخ هادی کاشف الغطا، شیخ احمد وائلی، سید مرتضی قزوینی، و حاج محمد علی حاج حسین می پردازد. بدین صورت که پس از شرح مختصری از ابیات به بررسی آیات و روایاتی می پردازدکه با آن ابیات مرتبط است. اهمیت این بحث از چند جهت است از جمله: بررسی اشعار فاطمی شعرای معاصر عراق، آشنایی خواننده با شعر دینی معاصر و نیز با جوانب مختلف شخصیت حضرت زهرا. در پایان بحث به ویژگی ها و اسالیب شعری این شعرا اشاره می شود.

چکیده: ادبیات افزون بر اینکه غذای روح است، و خیال را به پرواز در می آورد، گاه در بردارنده واقعیت های جامعه ای است که شاعر در آن زندگی می کند. ادبای عرب در طول دوران های مختلف، بسیاری از اخبار و حوادث و ویژگی های جامعه اسلامی را به تصویر کشیده اند، از جمله آن ها همدانی در مقاماتش و جاحظ در الحیوان و البخلاء و أبو الفرج اصفهانی در کتاب پر ارج الاغانی و البته ابن رومی از میان اشعارش می باشند. ابن رومی شاعر عرب زبان قرن سوم هجری که بیشتر عمرش را در بغداد به سر برد، افزون بر انواع کلاسیکی رایج در شعر عربی مانند مدح و هجا و فخر و رثا و غزل و دیگر فنونی که قریحه نادر او در بر گرفته است، به زندگی و جامعه اطرافش با هر چه در آن است از خوشی ها و رنج ها و شادی ها و اندوه ها می پردازد، و از مردم و راه های کسب روزی، از عادت ها و پوشش و گویش آنها، و از طبیعت و زن و موسیقی سخن می گوید. از این رو ابن رومی از بارزترین شاعران شعبی در ادبیات عرب به شمار می آید، زیرا درون مایه های شعری اش را از مشاهدات عادی و روزمره در خیابان و بازار و میان طبقات عامه مانند نانوا و بار بر و دریوزه گر گرفته است؛ بنابر این او شاعر مردم است نه شاعر قصرها و پادشاهان؛ و معروف است که ادبیات هر چه از کاخ ها و امیران دور تر، و به کوخ ها و مردم عادی و زندگی شان نزدیک تر باشد، راستین و واقعی تر جلوه می کند. شعر ابن رومی افزون بر ترسیم نشانه های تمدن اسلامی و جامعه بغدادیِ قرن سوم و نیز بیان حالات و باور های نیکوی مردم، بیشتر تصویرگر جنبه های منفی جامعه و آینه ای است نا امید که بلاها و زشتی ها و نابسامانی ها و درد های دوران در آن بازتاب داده می شود. نگارنده در دو فصل آغازین پایان نامه، نگاهی گذرا بر زندگی شاعر و مهم ترین ویژگی های شعری او، و نیز اوضاع فرهنگی و علمی و اجتماعی و اقتصادی جامعه بغدادی قرن سوم می اندازد. فصل سوم به مظاهر گونه گونی از زندگی روزمره مردم بغداد مانند بر پایی جشن ها، و حرفه ها، و سرگرمی ها، و باورهای مردمی و... اختصاص دارد. در فصل چهارم به برخی مسائل ادبی و نقدی که از اشعار ابن رومی برداشت می شود اشاره می کند. فصل پنجم نگاهی جامعه شناسی و مردم شناسی به مدایح ابن رومی دارد، تا از این رهگذر برخی ویژگی ها و اخلاق و آرزو های مردم قرن سوم را بیان دارد. فصل ششم به بررسی زندگی بی پرده و دور از پاکی مردم جامعه بغدادی می پردازد. و در بخش پایانی به ویژگی های جامعه شاعر از میان نکوهش ها یا هجویات وی اشاره می کند. نگارنده در پایان نامه حاضر با آوردن نمونه هایی از کتابهای تاریخی و مقایسه اش با آنچه ابن رومی گفته، تلاش در اثبات درستی یا نادرستی گفته های شاعر و مطابقت یا عدم مطابقت آن با واقعیت دارد. در این پژوهش قصد ما تأمل در متن شعری از لحاظ فنونی که شاعر در سرودن اشعارش از آنها یاری جسته، مانند استعاره و تشبیه و دیگر آرایه های ادبی، و یا موسیقی شعر او مانند قافیه و عروض، و هر آنچه با روساخت شعر پیوند دارد، نیست؛ بلکه خواسته ی نخست و انجام ما بررسی مضامین اشعار ابن رومی از نگاه جامعه شناسی و مردم شناسی جدید می باشد. تا از این راه به تصویری نسبتا واضح از وضعیت جامعه بغدادی و اسلامی قرن سوم، و نیز به نحوه نگرش مثبت یا منفی ابن رومی نسبت به جامعه دست یابیم. همان گونه که به بررسی و تحلیل عوامل تاثیرگذار در نوع نگاه شاعر به محیط اطراف خود می پردازیم. کلید واژگان: ابن رومی، جامعه عباسی، نقد اجتماعی، جامعه شناسی ادبیات، مدح، هجو.

یتناول هذا البحث شخصیهَ الشاعر الأصفهانی، فضلاً عن دراسه نماذج شعریه له، إیضاحاً لقیمه أشعاره من الناحیه الفنیه و إتجاهه العفیف فی معالجه هذا الجانب الشعری المتمیز. أبوبکر محمد بن داود الأصفهانی، المعروف بالظاهری (297-255 هـ.ق /910-869 م)، عاش فی العصر العباسی الثانی. کان من أکابر علماء عصره و فقهائهم و أذکیائهم لعلوه فی رتبه الادب، و تصرفه فی اللغه و تفننه فیها و قدرته علی القضاء و الافتاء، و اشتغاله فی الحدیث و تمکّنه من المناظره مع الأدباء و الشعراء، و هو فی سن مبکر. یکاد القدامی یجمعون علی هذه الخصال منهم إبن خلکان، الصفدی، الذهبی، المسعودی، الخطیب البغدادی کما نعته إبن الرومی بـ«فقیه العراق». لقد صنّف إبن داود کتباً فی التشریع و الفقه، لکن شهرته ذاعت بتصنیفه کتاب «الزهره» و الذی یعتبر من أهم مولفاته و کذا من أهم مصادر تاریخ شعر الحب العاطفی فی ذلک العصر. کثر فی هذا العصر، الغزل العفیف العذری جنباً الی الغزل الإباحی المکشوف؛ و قد ظلّ حیّاً مع وجود الشعراء الذین إرتفعوا عن الحس المادی و عاشوا فی حبّهم معیشه طاهرهً نقیهً، علی نحو ما هو معروف عن محمد بن داود الأصبهانی. إنّ شعره، یمثل إنعطافاً واضحاً فی تیار الشعر العربی، لأنّه وضع غرضاً شعریاً متمیزاً و کان حافظاً لأسالیب الشعر الموروثه، کما تأثّر بالحضاره العربیه الحدیثه. إنّ هذا البحث سیظل مفتوحاً أمام کل باحث لیضیف إلیه ما یجده من أشعار لهذا الشاعر، و ما یعثر علیه من أخباره الشعریه، لتستکمل شخصیته بکل جوانبها، و ستتّضح صوره البحث بکل أبعادها.

بر پژوهشگران و محققان ادب معاصر پوشیده نیست که احمد شوقی جایگاهی منحصر بفرد در دوره معاصر دارد و شعر وی سه دوره را پشت سر نهاده است: دوره اول: زمانی است که شاعر با دربار عثمانی و حاکمش ارتباطی محکم داشت، و او به غیر از پشتیبانی و حمایت از حاکم از وی درخواست می کرد که به مشکلات مردم و اصلاح امرشان اهتمام ورزد. در اواخر این دوره شوقی به ستایش و مدح پیامبر اسلام (ص) روی آورد و از آن حضرت برای امتش که در رنجها و آلامی که در زندگی اجتماعی و سیاسی اش متحمل می گشت، شفاعت می طلبید و آرزوی عزت و سربلندی و سعادت می نمود. دوره دوم: این دوره شامل مدتی است که شوقی در اسپانیا در تبعید بسر می برد؛ و در این زمان احساساتی چون دلتنگی و اشتیاق برای وطن، احیاء مجد و شکوه از میان رفته مسلمانان و... بر وی مستولی گشت و در اشعارش سعی در احیاء و بازگرداندن عزت و سربلندی های پیشین مسلمانان داشت، باشد که بدین وسیله اراده هایشان را بر انگیزد و آنان را برآن دارد تا برای بازگرداندن آن مجد و شکوه و تمدن درخشان بپاخیزند. دوره سوم: و آن مدت زمانی است که شوقی پس از گذراندن دوره تبعید، در کشورش مصر گذراند شاعر در این دوره در کنار مردم بوده و از حقوقشان دفاع می کرد و موضع گیریهای محکمشان را در مقابل دشمنان به نظم می کشید. شوقی در اشعارش اهداف ویژه ای را دنبال می کرد، که از آن جمله دعوت به جامعه اسلامی، تأیید دولت اسلامی زیر لوای خلیفه است تا از این طریق حکومت اسلامی از حوادثی که ملت را به طوفان مصائب و فجایع سوق می دهد، دور نگاه دارد. شوقی از جمله کسانی بود که در شعرش به مسائلی از قبیل احترام به ادیان و اقلیت های دینی اهتمام می ورزید و به تسامح و تساهل دینی و نیز عدالت اجتماعی فرا می خواند همچنین وی به مسائل اخلاقی اهمیت نشان می داد و از این همه، پیشرفت و ترقی جامعه را در نظر داشت. کلید واژگان: احمد شوقی، حکومت عثمانی، نهضت ادبی، گرایش اسلامی، مصر.

اغتراب و جلای وطن پیشینه ای به قدمت آفرینش انسان دارد. همزمان با شکل گیری جوامع اولیه، بحرانهایی نیز شکل گرفت که به نحوی منجر به جلای وطن شد. اصولاً قوم عرب و به ویژه فرهیختگان و روشنفکران از اغتراب رنج می برند، و در برابر آن واکنش های مختلفی نشان می دهند، از جمله: کناره گیری از واقعیت زندگی، تسلیم در برابر نظام حاکم و یا جذب شدن در سازمانها و تشکیلات آن، و یا سرکشی و نافرمانی و یا جلای وطن . با بررسی این شاعر عرب زبان، درمی یابیم که بازتاب جلای وطن برای او به صورت تبعید همراه با محدود ساختن زندگیش و نابسامانی اوضاع جامعه بوده است، و از آنجایی که شاعر از حساسیت و ظرافت طبع بالایی برخوردار است سریعتر از دیگران به این درد توجه می کند. اوضاع سیاسی حاکم بر عراق در سه دهه اخیر، بسیاری از فرهیختگان عراقی را ناگزیر به مهاجرت و ترک میهنشان ساخت. تا جایی که اغتراب از ویژگی های بارز شعر مهاجرین عراقی به شمار می آید. بلند الحیدری شاعر بزرگ عراقی به شدت از جلای وطن رنج می برد و با نهایت صبر و بردباری در برابر آن مقاومت می کند. این پژوهش ضمن ارائه نمونه هایی از اغتراب در شعر در دوره های زمانی مختلف، به بررسی اغتراب، انواع و علل آن در شعر بلند الحیدری می پردازد.

چکیده: ابو العلاء المعری (363 ـ 449 هـ / 973 ـ 1057م) شاعر، فیلسوف و ادیب عربی در عصر عباسی است که در معره النعمان به دنیا آمد، و در همان جا از دنیا رفت. او هنگامی که از مردم گوشه گیری کرد ملقب به رهین المحبسین (اسیر دو زندان) شده است. او دارای نظریات وفلسفه ای است که در زمان خود باعث جدل های زیادی گشته است، وبه اعتقادات ادیان هجوم برده است، و اصلی که اسلام صاحب هر حقیقتی است را رد کرده است. ابو العلاء اخلاق را بسیار مورد عنایت و مطالعه قرار می¬داد، به گونه¬ای که کمتر قصیده ای یافت می¬شود که خالی از این موضوع باشد، و هیچ قسمتی را از اخلاق فرو نگذارده است. در حالیکه پریشانی زندگی سیاسی و اجتماعی و دینی او را آگاه کرده است، به آنچه که به اخلاق ناپسند در بین مردم آشکار است، که حتی به چیزی از سخنان و گفتار آنان اعتماد نکند، وچیزی از کارهای نیکوی آنان را باور نکند، و در کلام او تصویرهای زیبایی برای خواننده وجود دارد که نمایانگر اعتقاد او به مردم، بعد از آزمایش کردن آنان است. واژگان کلیدی: أبو العلاء المعرّی، اللزومیات، اخلاق، دین، عقل.

وأمّا بعد، کنت أحبّ کثیرا أن أتعرّف علی صدی المهدویه فی الشعر العربی وعلی مدی عنایه الشعراء بالإمام المهدی (علیه السلام) مع مضی الزمان، فخطر ببالی أن هذا الموضوع یمکن أن عنی به من قبل الباحثین والدارسین نظرا إلی أهمیته فی النصوص الإسلامیه. فقرأت کثیرا من الدراسات والمقالات، فأعجبنی بأنه لیس هناک دراسه جامعه؛ اللهم إلا هناک کثیر من المکتوبات التی تطرقت إلی هذا الموضوع غیر أنها موزعه فی أماکن متعدده أو عنی به من حیث المعانی والمضامین فقط. والغرض من هذه الرساله معرفه شخصیه الإمام المهدی (علیه السلام) فی الشعر العربی مع الترکیز علی الشعر الشیعی من بدایه العصر الإسلامی حتی عصر الانحطاط لنرسم شکلا کلیا من التغییرات التی حدثت فی هذه العصور من حیث الجوانب الموضوعیه لا الأدبیه والبلاغیه. ومنهج البحث فی هذه الرساله هو المنهج الوصفی التحلیلی وقد اعتمدت لإنجازها علی دواوین الشعراء والکتب الأدبیه وعدّه کتب دینیه ذات صله بالموضوع المهدویه، ثمّ بعض البحوث التی وجدتها علی مواقع انترنت واستندت أیضا فی تقسیم العصر العباسی إلی عصرین علی رأی شوقی ضیف دون الفاخوری. ولم أقصد فی رسالتی هذه دراسه تاریخیه أو تحلیل تاریخ الأدب أو دراسه الشعر أو ذکر تراجم الشعراء فی تلک الفترات، فکل ذلک من الوضوعات التی جاءت فی الکتب التاریخیه والأدبیه ویستطیع القاریء المراجعه إلیها. إذ اکتفیت لکل فتره عرض موجز لتاریخها ثمّ إشاره عابره إلی قضیه الشعر دون أی ذکر عن قضایا الأدبیه الأخری مثل النثر والقصه أو الجوانب الأدبیه والبلاغیه. وقسّمت الدراسه إلی خمسه فصول: الفصل الأول: کلمه فی کلیات الدراسه. الفصل الثانی: الإمام المهدی (علیه السلام) فی شعر العصر الإسلامی. الفصل الثالث: الإمام المهدی (علیه السلام) فی شعر العصر العباسی الأول. الفصل الرابع: الإمام المهدی (علیه السلام) فی شعر العصر العباسی الثانی. الفصل الخامس: الإمام المهدی (علیه السلام) فی شعر عصر الانحطاط. فبدأت فی کل عصر بذکر لمحه تاریخیه ثم إشاره عابره إلی قضیه الشعر فی تلک الفتره. ثمّ تطرّقت إلی موضوع المهدویه فی کل عصر وذکرت مدی ذیوع هذا الموضوع ثمّ الفرق الضاله التی نشأت علی أساسها وکذلک أشرت إلی بعض الأشعار التی دلّت علی وجود تلک الفِرَق فی المجتمع. وبعد ذلک حاولت إلقاء الضوء علی استغلال بعض الخلفاء والأمراء المهدویه وتأثیره فی الشعر؛ وبما أننی لم أجد دوله فی عصر الانحطاط التی نشأت علی استغلال المهدویه، ترکت ذکره ولم أتحدث عنه فی الفصل الرابع. فمن الفصل الثالث أشرت إشاره عابره إلی الاعتقاد بالإمام المهدی (علیه السلام) فی شعر أهل السنّه وذکرت عدّه من شعرائهم الذین تطرقوا إلی هذا الوضوع فی أشعارهم إمّا تصدیقا له أو إنکارا أو ترددا فیه. وفی النهایه اتجهت إلی الشعر الشیعی فی الإمام المهدی (علیه السلام) فوزّعت تلک الأشعار موضوعیا وقمت بشرح بعض الأبیات الصعبه وحاولت أن أوضح بعض ما حدث من التغییر فی هذه الفترات؛ و لقله الشعر المهدوی فی العصر الإسلامی ما وزّعت تلک الأشعار موضوعیا بل جعلتها علی أساس ناظمها. والجدیر بالذکر أننی قد حاولت کثیرا من أجل أداء حقّ هذا البحث بصدق وإخلاص، مع هذا لا یمکن أن یکون خالیا من النقص وهناک دواوین لم أعثر علیها ولکن بذلت جهودی لإعطاء صوره کلیه عن «الإمام المهدی (علیه السلام) فی الشعر العربی» وأرجو من القاریء أن یحسن ظنّه ویعفو عنّی نواقص الموجوده فیه ثمّ أرجو أن تنال هذه الرساله رضی الباحثین والدارسین، عسی أن تکون مشجعه لهم للدراسات الأخری فی هذا المضمار.نتائج البحث 1- إن المهدویه من العقائد الرئیسیه فی مذهب الشیعه التی اعتنی بها کثیر من الشعراء فی أشعارهم وزداد انعکاس هذه العقیده یوما بعد یوم فی الشعر العربی حتی بلغت ذروتها فی عصر الانحطاط. فلم یکن مضی الزمان سببا فی نسیان هذه العقیده أو عدم التفات الناس إلیه. 2- إن ذیوع موضوع المهدویه بین الناس وأهمیتها فی أذهانهم أفضت إلی استغلال بعض الأشرار لهذه العقیده وکذلک نشوء بعض الفرق التی تدور محورها علی المهدویه؛ فبدأ هذا استغلال منذ العصر الإسلامی خاصه بعد ارتحال النبی (ص) وکثرت کثره بالغه فی العصر العباسی من ناحیه الدوله العباسیه والدوله الفاطمیه. وأما فی عصر الانحطاط فقد قلّ استغلال هذه العقیده من ناحیه الأمراء. 3-أخذ الشعراء یمدحون الخلفاء بألقاب المهدویه خاصه فی العصر العباسی واتجهت استخدام هذه الألقاب فی عصر الانحطاط إلی مدح العلماء والفقهاء دون أی استغلال المهدویه. 4-قام بعض شعراء أهل السنه بذکر موضوع المهدویه فی دواوینهم إما انکارا لها وإما تصدیقا لها؛ فأما الشعراء الذین قاموا بانکارها فلم یذکروا فی أشعارهم دلیلا لإنکار هذه العقیده وکثیر من الأشعار التی أنشدت فی تصدیقها فهی تخلو من العاطفه والاحساس بالنسبه إلی الشعر الشیعی. 5-إن بعض شعراء أهل السنه قاموا بذکر علامات الظهور فی أشعارهم وهذا من الموضوعات التی ما عنی بها شعراء الشیعه کما تطرق لها شعراء أهل السنه. 6-إن کثیرا من الأشعار المهدویه فی العصر الإسلامی تدور حول ذکر الإمام المهدی (علیه السلام) ودولته دون التصریح باسمه أو ألقابه. 7-أخذ التصریح باسم الإمام المهدی (علیه السلام) یزداد فی الشعر العربی الشیعی منذ العصر العباسی الأول ورغم بعض الأحادیث التی تدل علی النهی عن التصریح باسم الإمام، نری بعض الشعراء یصرحون باسم الإمام المهدی (علیه السلام) فی أشعارهم. 8-زاد الحنین والاشتیاق إلی ظهور الإمام المهدی (علیه السلام) فی الشعر العربی الشیعی یوما بعد یوم خاصه بعد شروع الغیبه الکبری وأخذ الشعراء ینادون الإمام ویستنهضونه فی أشعارهم. 9-إن العلاقه بین الإمام المهدی (علیه السلام) والإمام الحسین (ع) واضحه فی الشعر العربی وهذا عائد إلی الأحادیث التی تعتبر ثوره الإمام المهدی (علیه السلام) استمرارا لثوره عاشوراء. 10-إن قضیه ولایه الفقیه من القضایا التی وردت فی الأحادیث الدینیه کما انعکست فی الشعر العربی منذ عصر الانحطاط. 11-إن کثیرا من الأشعار المهدویه تستمد من الأحادیث الوارده فی المهدویه.

حماسه حسینی، حماسه ای جاویدان و بی همتاست که آثار آن در دنیا انتشار یافته و به عرصه گاه تحلیل و نکته سنجی ها مبدّل شده است. این واقعه از هنگام ظهورش تا عصر کنونی تأثیری شگرف در حفظ و پیش برد تعالیم دینی داشته است. این حماسه از نگاه صاحب ذوقان ادبیّات عربی و فارسی به دور نبوده تا جایی که گستردگی این سروده ها، شاخه ای مستقل به عنوان شعر عاشورایی یا شعر حسینی ایجاد کرده است. پژوهش حاضر تلاش دارد با نگاه تطبیقی به شعر عاشورایی محمّدمهدی جواهری، جواد جمیل از ادبیّات عربی، و محمّدحسین شهریار و سید حسن حسینی از ادبیّات فارسی، بازتاب حماسه ی عاشورا را در شعر آن ها شناخته و به تفاوت ها و اشتراکات موجود میان آن ها دست یابد. فصل نخست این رساله به کلّیات پژوهش اختصاص یافته است. در فصل دوم، نگارنده پس از تعریف شعر حسینی، تاریخچه ای از شعر حسینی در ادبیّات عربی و ادبیّات فارسی آورده و در پایان فصل به وجوه اشتراک و افتراق میان آن ها اشاره می کند. فصل سوم این پژوهش با تعریف ادبیّات تطبیقی آغاز گشته و ادبیّات سده ی اخیر عراق و ایران را مورد بررسی قرار می دهد. در فصل بعدی نیز زندگی نامه، شخصیت شاعر و ویژگی های شعری هر یک از شاعران بیان می شود. فصل پنجم که فصل پایانی است، ضمن بررسی شعر حسینی هر یک از شاعران مورد پژوهش، به تحلیل و مقایسه ی میان اشعار آن ها می پردازد. نتایج به دست آمده این پژوهش نشان از این دارد که علی رغم وجود برخی اشتراکات موضوعی و مضمونی، شاعران در برخی موارد با هم تفاوت هایی دارند؛ موارد زیر از آن جمله اند: الف) در شعر فارسی به شخصیت های عاشورایی چون حضرت عباس (ع) و حضرت زینب کبری (س) اهتمام بیشتری داده شده است. ب) در شعر شهریار ـ برخلاف دیگر شاعران مورد پژوهش ـ جنبه های اندوه و سوگ بیشتر است.

چکیده: تاریخ معاصر عربی علی رغم جوانب منفی و آسیب های فراوانی که برای جهان عرب و اسلام پدید آورد، جوانبی مثبت هم در بر داشت که باعث شد دایر? جامع? عربی گسترده تر شود، و پنجره های جدیدی در برابر دیدگان آنان گشوده گردد، و ملت های عربی چشم به جهانی بدوزند که با مظاهر تمدنی جدید در برابر آنها قد علم کرده، هویت دینی و فرهنگی و سیاسی آنان را مورد هدف قرار داده بود. این امر که تهدیدی بسیار جدی از جانب مسلمانان و عرب ها تلقی می شد، آنها را به قیام و مبارزه ای اصولی و پی گیر علیه این حرکت ها فرا خواند، و سبب شد تا از خواب غفلت بیدار شوند و انرژی های نهفت? آنها آزاد شود و به گذشته و میراث تمدن و فرهنگ پر افتخار خود که بیشتر آن را در سای? اسلام و تعلیمات آن به دست آورده بودند، باز گردند و برای غنی سازی و تقویت ملت اسلام و عرب در برابر دشمن جدید از ذخایر اسلامی کمک گیرند. از اینجا بود که مسلمانان و عرب ها به کاوش در فرهنگ و تمدن اصیل خویش همت گماشتند و در یافتن ریشه های آن سعی فراوان مبذول کردند؛ تا بتوانند ضمن باز یافتن هویت از دست رفت? خود، دژی محکم در برابر تهدیدات و تحدّیات غرب بنا کنند. آنها در این راستا و به دنبال این حرکت، با چهره هایی در تاریخ آشنا شدند که نه تنها افتخار عرب و اسلام به شمار می آمدند؛ بلکه در پایه ریزی تمدن جهانی نیز سهیم بوده، نقش بسیار ارزنده و قابل توجهی را ایفا نموده اند. در رأس این چهره های ماندگار، چهر? علی? با درخشش بی نظیرش ذهن بسیاری از اندیشمندان عرب؛ اعم از مسلمان و مسیحی را به خود معطوف کرد و آنها را به پژوهشی عمیق در بار? این شخصیت اسرار آمیز فرا خواند. در این پایان نامه به حول و قو? الهی به قسمتی از زندگی امام متقین و ابعاد شخصیت او نظری می افکنیم؛ البته نه از دیدگاه مسلمانان؛ بلکه از نقطه نظر مسیحیانی که از مرز شخصیت دینی خود گذشته و در شناخت علی? با برون دینی و بدون تعصب فرقه ای گام های بلندی برداشته اند. ما با استفاده از روش کتابخانه ای در بیشتر موارد، و با بیان دیدگاه های ادبای مسیحی مورد نظر و مقایسه افکار آنان ، به این نتیجه رسیدیم که آنها با بررسی زندگی علی? در وجود او الگویی از یک انسان کامل را مشاهده کرده، او را در درجه ای از کمال دانسته اند، که مرزهای نژادی و ملیتی و دینی را در نوردیده و از زمان و مکان فراتر رفته است؛ از این رو جهان امروز با پیشرفت روز افزونی که به سوی جهانی شدن دارد و در مسیر تحقق دهکد? جهانی پیش می رود، شدیدا به او نیازمند است. آنان در شناخت علی? گام های موثری برداشته و وظیف? انسانی خود دانسته اند که زندگی پر از رمز و راز او را به تحریر آورند و به عنوان الگویی از تمام فضایل و کمالات برای پیشرفته ترین انسانها، ودستورات و برنامه های او را به عنوان برنامه هایی برای گسترده ترین و پیشرفته ترین جامعه های بشری معرفی کنند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.