مضامین اصلی شعر شاعران زنان پس از انقلاب اسلامی هدف این پایان نامه آن است که با انتخاب 4 شاعر زن معاصر از دو حوزه فکری متفاوت (یعنی سیمین بهبهانی و ژاله اصفهانی از حوزه شعر نوگرای روشنفکری و طاهره صفارزاده و فاطمه راکعی از حوزه شعر مذهبی روشنفکری) ، اصلی ترین مضامین شعر زنان پس از انقلاب اسلامی را بررسی کند .با طبقه بندی مضامین از طریق علم انواع ادبی ، ابتدا سه فصل پایان نامه به طور کلی چنین نشان داده شده است :1)مضامین غنایی 2)مضامین تعلیمی 3)مضامین حماسی . سپس مهم ترین مضامین در هر حوزه بررسی شده است : 1)مضامین غنایی:الف_طبیعت ب_عشق ج_هستی د_احساسات و تألمات شاعرانه 2)مضامین تعلیمی:الف_دین ب_خرد و آموزه های اخلاقی ج_رسالت شعر د_فمینیسم ه_عرفان 3)مضامین حماسی:الف_دگرگونیهای تاریخی و ملی ب_آزادی طلبی و حق خواهی ج_وطن .

چکیده این رساله جهت آشنایی دانشجویان ادبیات و دیگر پژوهش گران به ادبیات داستانی معاصر است. از آنجا که هوشنگ گلشیری یکی از نویسندگان برجسته صاحب سبک ایران است؛ بررسی مختصات سبکی او به خصوص در زمینه فرم و نحو ضروری می نماید. در این پژوهش به بررسی برخی ابزارهای داستانی و روش های روایت داستان در سه رمان شازده احتجاب، آینه های دردار و کریستین و کید هوشنگ گلشیری پرداخته می شود. از آنجا که تاکید در این رساله بر جنبه های زبان شناختی است؛ برخی ابزارهای اصلی در روایت داستان مانند زاویه دید و زبان، و شیوه های استفاده گلشیری از این ابزارها در داستان و خلاقیت های وی در آفرینش داستان، در دو فصل مورد بررسی قرار می گیرند. فصل اول این تحقیق به بررسی زاویه دید،انواع و شیوه های روایت آن در سه داستان مورد بحث گلشیری اختصاص دارد. فصل دوم به انواع تکنیک های روایت وی در فرم و نحو داستان پرداخته می شود. گلشیری با روی آوری به شیوه های روایی که گاه از نویسندگان مدرن تاثیر پذیرفته و گاه مبتکرانه و بدیع و حاصل خلاقیت های شخصی است؛ به جایگاهی ممتاز در عرصه داستان نویسی دست یافته است. کلید واژه: ابزار روایت، شیوه روایت، عناصر داستان، هوشنگ گلشیری، شازده احتجاب، آینه های دردار، کریستین و کید

چکیده : شمس الدین محمد حافظ شیرازی بحق از بزرگان ادب فارسی است که دربار? او و اثر جاودانش تا به حال اندیشمندان و صاحب نظران ایرانی و خارجی بسیار سخن گفته اند. اینجانب در رسال? حاضر که تحت عنوان « تساهل و مدارا در دیوان حافظ » تهیه شده است به یکی از مسائل و موضوعات ارجمند دیوان حافظ - که اتفاقاً امروز از مباحث مهم علوم انسانی در جهان است - پرداخته ام. حافظ در زمانه اش با توجه به سخت گیری ها، خشونت ها و تعصبات بیجا، تساهل، مدارا و همزیستی مسالمت آمیز را ضرورت اجتناب ناپذیر می داند. وی ضمن اشاره به ریاکاری های زمامداران و دیگر گروه ها، به عنوان مصلح اجتماعی از سلاحِ طنز رندانه و سخنان چندپهلو، به درمان بیماری ریا می پردازد. این انتقاداتش از ایمان راسخ و درد دین داشتن او سرچشمه می گیرد. تساهل و مدارا در اندیش? حافظ، فضیلتی اخلاقی و انسانی است که خاستگاه آن دین اسلام و قرآن است. روحی? تساهل و مدارای او نه از یک بیت، که از روح دیوان حافظ بر می آید. وی آسایش دو جهان را در حسن سلوک با دشمنان و مروت با دوستان می داند و آزار رساندن به دیگران را بالاترین گناه می داند. او انسانی می اندیشد و گناه انسان را مقدم? پیشرفت انسان می داند و پرهیز کردن از آن را آسان می نماید و عفو و رحمت خداوند را وسیع می داند که به انسان ها امیدواری و نشاط را هدیه می دهد تا با خوشبینی و پویایی زمان حاضر را غنیمت بدانند. این رساله در دو بخش تنظیم شده است: در بخش اول به مقدماتی همچون تعریف و انواع تساهل و مدارا، مبانی و تاریخچ? تساهل در غرب و اسلام، تکثرگرایی و ... اشاره شده است. نگارنده در این رساله کوشش نموده ام که نظریه های عالمان علوم انسانی را در باب موضوع گردآوری، تنظیم و ارائه دهم و تصور می کنم با توجه به منابع زیادی که استفاده شده است، موضوع تساهل و تسامح در ایران و غرب بخوبی توضیح و تبیین شده است. در بخش دوم ضمن پرداختن به نیاز زمان? حافظ به تساهل و مدارا و مسائل فکری آن، محبوبیت و دلایل آسان گیری حافظ، نقد ریاکاری همراه با طنز رندان? او مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به نظر نگارنده نمود تساهل و مدارای حافظ در حوزه های ادبی، اخلاقی، عرفانی، اجتماعی، سیاسی، دینی، امیدوارانه و خوشباشانه قابل بحث است. تلاش کردم ذیل هر عنوان، شواهد مناسبی از شعر خواج? شیراز ذکر کنم و موضوع را در حد توان خودم تشریح نمایم.

عین القضات همدانی، باباافضل کاشانی و علاءالدوله سمنانی، از جمله عرفایی هستند که اندیشه های عرفانی خود را علاوه بر نثر در شعر و آن هم در نوع رباعی وارد کرده و به سرودن رباعی عرفانی شهرت یافته اند. این پژوهش با هدف بررسی اندیشه های عرفانی در رباعیات این سه شخصیت عارف و اندیشمند انجام یافته است. به یقین بررسی مضامین و اندیشه های عرفانی این سه عـارف بـزرگ اطلاعـات گران سنگی را عرضه می کند، که می توان بر اساس آن سیر مضامین رباعیات عارفانه را از قرن پنجم تا هشتم – که دوران شکفتگی عرفان و تصوف است- ترسیم کرد. تحقیق حاضر در دو فصل تنظیم شده است، فصل اول شامل مطالب مختصری در شرح احوال عرفا، فصل دوم بررسی اندیشه های عرفانی آنهاست که در این فصل به بیان مضامین مشترک و متفاوت رباعیات آنها پرداخته شده است. مهمترین مباحث این فصل شامل حال و مقام است. نگارنده در این تحقیق ضمن بررسی سیر مضامین عرفانی در رباعیات این سه شخصیت دریافته است که اندیشه های عرفانی در رباعیات عرفای مذکور تحولاتی اندک و محسوس را پشت سر نهاده است بعضی از این مضامین که بسیار اندک است، در طول سه قرن فراز و نشیبی را طی کرده تا به مرحله ی تثبیت و استحکام رسیده است. این نکته گفتنی است که مضامین و اندیشه های عرفانی در رباعیات باباافضل و علاءالدوله سمنانی بسیار مشابه است و حتی در جزئی ترین مسائل نیز مشترکند و اشتراک از اختلاف بیشتر است. اما عین القضات در رباعیات خود به بیان مضامینی پرداخته است که با دو عارف مذکور تفاوتهایی دارد.

پروین اعتصامی بزرگترین شاعر اخلاق گرای معاصر ، مادر شعر تعلیمی زبان و ادبیات فارسی و از جمله ی معدود شاعرانی است که شعر را در خدمت رواج وگسترش اندیشه های دینی و اخلاقی قرار داده اند و بی پروا در راه رسیدن به این مقصود گام بر داشته اند . دیوان پروین سرشار است از مضامین اخلاقی و در کنار آن به مضامین سیاسی ، اجتماعی ، عرفانی و ... نیز پراخته است

چکیده موبد نام عمومی پیشوایان زرتشتی است. این واژه که پیش از ظهور زرتشت نیز رایج بوده، در فارسی باستان به صورت مگو(mogu) و در اوستا مغو(moghu) آمده و به مرور زمان تبدیل به موبد شده است. در ایران باستان موبدان همواره یکی از مراتب برجسته ی جامعه به شمار آمده و در بطن اجتماع نفوذی فوق العاده داشتند. این امر به خوبی در مشهورترین حماسه ی ملی ایران نمود یافته است و به حدی اهمیت دارد که با بررسی نقش و جایگاه موبدان در شاهنامه، چگونگی ارتباط دین و حکومت در ایران باستان مشخص می شود. با توجه به این پژوهش، موبدان در شاهنامه از همان ابتدا، به عنوان یک مرجع معتبر در همه ی عرصه های اجتماع حضور دارند. اما نقش آفرینی آن ها در بخش تاریخی پررنگ تر است؛ چرا که حیات واقعی موبدان با ظهور زرتشت آغاز می شود و آن ها با پذیرش آیین جدید قدرت بیشتری می یابند. این نفوذ در دربار ساسانیان به اوج می رسد. خویشکاری موبدان در شاهنامه، منحصر به اجرای مناسک دینی و روایت داستان ها نیست. این طبقه هم در اداره ی کشور اختیارات گسترده ای دارند، هم از نظر علمی سرآمد زمان خویش هستند و هم تعلیم و تربیت به عهده ی آن هاست. برخی از کارکردهای موبدان همچون نظارت بر امور اقتصادی و پرچم داری در جنگ ها از دید محققان پنهان مانده بود که با بررسی ابیات شاهنامه اطلاعات خوبی در این زمینه به دست آمد. شایان یادآوری است موبد در شاهنامه اطلاق عام است و همیشه به معنای عالم دینی نیست. واژه ی موبد در شاهنامه توسع معنایی یافته و گاهی به معنای دانا و خردمند به کار رفته است. نگارنده در این پایان نامه می کوشد نقش و جایگاه موبدان را در شاهنامه، ذیل دو مبحث صفات و ویژگی ها و کنش ها و خویشکاری ها بررسی نماید. واژه های کلیدی: موبد، صفات، کنش ها، دین، حکومت، ایران باستان، شاهنامه ی فردوسی.

چکیده آثار سعدی به خوبی نشانگر و انعکاس دهند? وسعت اندیشه، دقّت نظر و نکته بینی های خاصّ وی در مسائل گوناگون است. اندیشه های بازنموده در کلیات شیخ شیراز باعث شده است وی را در زمر? بزرگترین اندیشمندانِ فرهنگِ ایرانی به حساب آورند. تأثیر چشمگیر سعدی بر فرهنگ جامع? ایرانی در طول هشت قرن، لزوم استمرار دامن? پژوهش ها را در آرا و افکار وی تقویت می کند. یکی از مسائلی که در کلیات سعدی به صورت گسترده مطرح شده است، موضوع دنیاست. به همین منظور برای آشنایی بیشتر و بهتر با دیدگاه سعدی دربار? این موضوع، در این رساله به بررسی چگونگیِ تجلّیِ دنیا در آثار وی پرداختیم. نتایج این بررسی که به روش تحلیل محتوا صورت گرفته، حاکی از آن است که اسلام، نگاهی متعادل به دنیا دارد و از آنجا که سعدی معمولاً در بیانِ افکارِ خود، جانب دین را مراعات می کند و بیانات شرعی را سرلوح? اندیشه های خود قرار می دهد، در نگرش به دنیا نیز راه و روش دین را در پیش می گیرد و بر آن است تا دیدگاهی متعادل دربار? آن، ارائه دهد. همین توجّه به بیانات دینی باعث شده است که وی نظام جهان آفرینش را بهترین نظام ممکن بداند و قاطعانه از احسن بودن نظام این جهان سخن بگوید. البتّه جنب? عارفان? شخصیت سعدی نیز در این نوع نگرش دخیل است. وی در نگرش کلّی خود به دنیا، آن را وسیله و اسبابی بسیار خوب می داند که می توان با آن، سعادت اخروی را تأمین کرد، امّا در عین حال معتقد است فریفته شدن به آن، نابودکنند? آرامش این دنیایی و سعادت آن جهانی می-شود. شایان ذکر است که او برای توصیف دنیا از هم? علوم بلاغی با بسامدهایی متفاوت استفاده کرده است. بررسی ها نشان می دهد که یکی از مهمترین و شاید اصلی ترین هدف سعدی از طرح موضوع دنیا در آثار خود، تعلیم شیو? صحیحِ برخورد با آن است. نکت? آخِر اینکه، بر اساس شواهد، چنین برداشت می شود که باور و نگرش سعدی به دنیا در کلیات آثار او، یکسان است. واژگان کلیدی: کلیات سعدی، دنیا، نظام احسن، نقد محتوایی، نقد بلاغی، ادبیات تعلیمی، اسلام.

آثار بزرگان ادب پارسی اعم از شیعه و سنّی به ذکر اقوال و احوال و حکایات ائمه ی اطهار(ع) مزیّن است. ابوحامد محمّد غزّالی عالم و عارف نامی اهل سنّت از جمله ی این بزرگان است که در آثار خود به بازتاب سیمای امامان معصوم (ع) پرداخته است. تبیین سیمای ائمه ی اطهار (ع) در آثار غزّالی می تواند در شناخت خطّ فکری بزرگان اهل سنّت آن روزگار موثر باشد. رساله ی حاضر در دو فصل سامان یافته که در فصل نخست ناظر به پژوهش های معتبر، روزگار و احوال و آثار غزّالی مورد تحلیل قرار گرفته و بررسی روایات و حکایات مربوط به ائمه ی اطهار (ع) در آثار ادبی غزّالی با تأکید بر کیمیای سعادت، موضوع جستجوی فصل دوم بوده است. از آنجا که إحیاء علوم الدین مهم ترین کتاب غزّالی و شکل مفصّل تر کیمیای سعادت به شمار می آید، در تحلیل ها و نتیجه گیری ها از این اثر نیز غفلت نشده است. نوشتار حاضر با تکیه بر مستندات و شواهد به توصیف و تبیین سیمای ائمه ی اطهار (ع) پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که اگر چه غزّالی در مواردی براساس اعتقاد اهل سنّت و از روی تعصّب مطالبی نه سزاوار برخی امامان معصوم (ع) بیان داشته که بر خلاف واقعیت و سیره ی آن بزرگان است، اما در بیشتر مواضع، چون دیگر بزرگان اهل سنّت و تصوّف مقام رفیع و مرتبه ی منیع ائمه ی دین (ع) را در آثار فارسی خود بازتاب داده که البتّه آن مفاهیم و مناقب پیش از آنکه در حوزه ی اغراق و مبالغه قرار گیرد، بیانگر حقایقی مبتنی بر واقعیت است که شواهد تاریخی نیز آن را تأیید می کند. در واقع صرف نظر از مسئله ی خلافت بلافصل امام علی (ع) و فرزندان آن حضرت و برخی مصادیق در مورد امام حسن (ع) و فتوای منع لعن یزید، محبّت و ارادت خاصّ غزّالی نسبت به اهل بیت پیامبر (ص) در دیگر استشهادات او آنچنان نمایان است که او را چون امام شافعی به مذهب رافضی متّهم کرده اند و از این حیث اگر خواننده ی آثار غزّالی با مذهب وی آشنا نباشد، می پندارد که با یک اثر شیعی مواجه است.

چکیده یکی از مهم ترین شگردهایی که می تواند موجب برجسته تر شدن یک اثر ادبی شود، آشنایی زدایی است. با بررسی آشنایی زدایی در یک اثر هنری نه تنها به وسعت زبان شاعرانه آن اثر پی می بریم بلکه لذت درک ادبی مخاطب را نسبت به آن در می یابیم. زمانی ارزش واقعی هنر یک هنرمند مشخص می شود که برای مخیل کردن کلام خود از قراردادهای روزمره و عادی عدول کند و اصطلاحات و تعابیر را در قالبی خارج از زبان هنجار به کمک تخیل به تصویر بکشد. خاقانی نیز به واسطه ی احساسات لطیف و ذوق سلیمش، در غزلیات، دست به شکستن نُرم عادی زبان می زند، تا بدین وسیله شعرش را به تصویری برجسته و منحصر به فرد مبدل کند. غزلیات خاقانی به دلیل وجود قصاید فخیم و کم نظیر وی، کمتر مورد توجه محققان و پژوهش گران قرار گرفته و این در حالی است که هنر این شاعر توانمند در سرودن غزل قابل کتمان نیست. همچنین نمی توان تأثیر پذیری غزل سرایان بی همتای قرون بعد همچون حافظ و سعدی را از غزلیات این شاعر بزرگ نادیده انگاشت. در این رساله سعی شده است تا زبان شعری خاقانی در غزلیات، بر اساس نظریه ی آشنایی زدایی مورد بررسی قرار گیرد تا بیش از پیش ارزش هنر این شاعر بزرگ در سرودن غزل بر ما نمایان شود. مصادیق آشنایی زدایی که در این رساله بدان پرداخته شده است: واژگانی، آوایی (واجی)، زمانی (باستان گرایی)، سبکی، معنایی، گویشی، نحوی و نوشتاری می باشد. در ساختار غزلیات خاقانی، آشنایی زدایی های واژگانی و معنایی نقش اساسی تری را نسبت به دیگر موارد ایفا می کنند، همچنین با توجه به اینکه آشنایی زدایی نوشتاری به طور خاص به حوزه ی ادبیات معاصر و شعر این دوره مربوط می شود، در غزلیات خاقانی قابل بررسی و بازیابی نمی باشد .

خاقانی، ـ اگر نگوییم بزرگترین ـ یکی از بزرگترین شاعران تصویر آفرین و ترکیب ساز ادب پارسی است. یکی از موضوعاتی که در تصویرگری خاقانی بازتاب گسترده ای دارد، دنیا است. تصاویری که خاقانی در اشعار خود از دنیا ارائه کرده، تصاویری دنیا نکوه، تاریک، و تحقیرآمیز می باشد. لذا در این پژوهش، نگارنده ضمن بحث در باره ی نگاه شاعر به دنیا، تلاش کرده است تا عوامل موثر در شکل گیری نگرش شاعر و تشکیل صور خیال برساخته ی او را در باره ی دنیا ، با بررسی روانشناختی و زیبایی شناختی؛ با اتکا بر دیوان و تحفهالعراقین، به روش تحلیل متن بررسی نماید. ضمن بررسی عوامل و بن مایه های در سایه، چون ناکامی ها و شکست ها، مرگ عزیزان، فقر محبت در دوران کودکی و ... نشان می دهد که عمده ترین بن مایه ها ی روانی تصاویر و شکل گیری نگرش تاریک خاقانی به دنیا؛ غم نان و ناکامی ها و مصائب زندگی او بوده است و نسبت دادن این موضوع به عرفان و تصوف شاعر چندان مناسب نمی نماید. همچنین در بررسی زیبایی شناختی تصاویر مربوط به دنیا، ضمن بیان ارتباط بین نگرش و تصویر شاعر، نشان داده ایم که تصویر پردازی ها، کاملاً در خدمت بیان اندیشه ی شاعر می باشد. همچنین شاعر از میان گونه های بیانی به دلیل غلبه ی احساسات و عواطفش در بیان اندیشه های خود؛ بیشتر از استعاره ی مکنیه بهره جسته و با برقراری ارتباطی یگانه وار با دنیا، با انسان انگاری و جاندار انگاری به تصویر دنیا پرداخته است.

چکیده : آزادی، این آرزوی دلپذیر انسانی ، ازجمله موضوعات و مفاهیمی است که از دیرباز ذهن بشر را مشغول خود ساخته و عطش سیری ناپذیر آن انسان را به دنبال خود کشانده است . این گوهرگرانبها چه به عنوان نیاز فکری و درونی و اخلاقی و چه در مفهوم نوین امروزی به عنوان نیاز اجتماعی و سیاسی و فرهنگی ، همواره مورد توجه و تأکید بزرگان اندیشه و بودن و سرودن بوده است . در سروده های شعرای بعد از مشروطه تا آغاز انقلاب اسلامی ، اندیشه ی آزادی خواهی با مفهوم نوین آن ، از بسامد بالایی برخوردار است . در این پژوهش تلاش کرده ایم ، به قرائت آزادی در شعر سه شاعر بزرگ معاصر فروغ فرخزاد ، احمد شاملو و محمدرضا شفیعی کدکنی بپردازیم . در شعر این شاعران ابعاد اجتماعی ، سیاسی و انسانی آزادی از بازتاب بیشتری نسبت به جنبه های فردی آن برخوردار است . البته در شعر فروغ فرخزاد به آزادی جنس زن و آزادی های جنسیتی نگاه بیشتری شده است . آزادی مطرح شده در شعر احمد شاملو در بسیاری موارد متأثر از اندیشه های غرب گرایانه و گاه تقابل با مسائل فرهنگی و دینی و سنتهای اجتماعی می باشد در صورتی که مفهوم آزادی در شعر شفیعی ، همسو با اندیشه های دینی و فرهنگی جامعه است . زبان شعری این شاعران با توجه به خفقان و استبداد حاکم اغلب نمادین و رمز گونه است . واژگان کلیدی : آزادی ، شعر معاصر فارسی ، فروغ فرخزاد ، احمد شاملو ، محمدرضا شفیعی کدکنی.

عناصر طبیعی همواره در آفریدن تصاویر زیبای شعری در ادب فارسی نقش مهمی داشته اند. در این میان منوچهری به عنوان شاعری استاد در زمینه ی وصف طبیعت به شمار می رود. سعدی نیز که در در طبیعت زیبای شیراز پرورش یافته، بارها عناصر طبیعی را در شعر خود آورده است. در این رساله حضور عناصر طبیعی در دیوان منوچهری و غزلیات و قصاید سعدی از جهت کمّی و کیفی و انواع کاربردهای ادبی ـ شگردهای علم بیان و حقیقت ـ به صورت آماری ـ تحلیلی بررسی شده است. بسامد کاربرد عناصر طبیعی نشان می دهد 40 درصد ابیات منوچهری دربردارنده ی حداقل یکی از عناصر طبیعی است و این درحالی است که تنها 30 درصد ابیات سعدی به طبیعت اختصاص یافته اند. منوچهری در بیش از 65 درصد از ابیات خود مستقیماً به وصف عنصر طبیعی می پردازد، درحالی که سعدی در 8 درصد از ابیات خود عنصری خاص را وصف کرده است. در بیان منوچهری از طبیعت، مفهوم عقلی و انتزاعی بندرت یافت می شود، ولی می توان گفت سعدی تقریباً در بیشتر ابیات خود مفهومی فراتر از عالم محسوس را در نظر دارد. عشق یکی از پایه های اساسی شعر سعدی است که در وصف طبیعت حضوری پررنگ دارد اما در شعر منوچهری به ندرت بیتی در این زمینه یافت می شود. اهداف منوچهری در زمینه وصف طبیعت را می توان در تصویربرداری آینه وار از طبیعت، مدح و تفنّن شاعرانه خلاصه کرد اما سعدی از طبیعت بیشتر در بیان عشق، عبرت گیری، نگاهی زاهدانه، معرفت حق و گاهی نیز تفنّن بهره می برد. عناصر طبیعی در دو دسته ی آسمان و زمین بررسی می شوند. عناصر زمین به سه بخش جماد و نبات و حیوان تقسیم می شوند. بیشترین کاربرد طبیعت در بخش عناصر زمینی است. در میان کاربردها، کاربرد عادی بیشترین تعداد و پس از آن تشبیه، استعاره، کنایه، تمثیل، اغراق و مجاز بیشترین ابیات را به خود اختصاص داده اند. تشبیه در شعر منوچهری و استعاره در شعر سعدی بیشترین کاربرد در زمینه وصف طبیعت را دارند.

در گستره ی چند هزار ساله ی ادب فارسی ، ادبیات معاصر نقطه ی عطفی است برای شکوفایی هرچه تمام تر شاعران؛ که ضمن پاس داشت پیشینه ی سترگ خود، همواره کوشیده است با استفاده از کلیّه ی علوم و فنون عصر جدید، روزنه ای باشد به دنیای ناشناخته ی صاحبان هنر. یکی از این روش ها، شناخت موسیقی شعر است و به دست دادن ملاکی برای جستجوی آن ، تا با قرار دادن آثار ادبی در این قالب، درکی روشن برای مخاطب فراهم سازد. اما به نظر می رسد از این منظر، چنان که باید به شعر قیصر امین پور پرداخته نشده است . قیصر امین پور ، از شاعران بزرگ معاصر و از فعالان شعر انقلاب اسلامی، استاد دانشگاه و پدید آورنده ی چندین مجموعه ی شعر است . در اشعار او ، وجود قالب های گوناگون، ضمن تنوع در قالب، امکان تنوع در سبک را نیز فراهم آورده است. سبکی که با بررسی های ساختاری و موسیقایی ، بیشتر و بهتر خود را نشان می دهد. از این رو در این پژوهش، موسیقی شعر قیصر امین پور را با شیوه ی تحقیق در متن، مورد سنجش قرار داده ایم ، که دست آورد آن در سه بخش موسیقی بیرونی، کناری و درونی قابل ارائه می باشد . نتایج تحقیق نشان می دهد که قیصر امین پور در موسیقی بیرونی، در بخش غزل ها بیشتر از دو بحر(رمل و مجتث) ، و در رباعی ها بیشتر از اوزان فرعی آن استفاده کرده است . در موسیقی کناری ، حروفی را در جایگاه«روی» آورده است که در افزونی موسیقی قافیه نقش موثرتری داشته باشند. به عبارتی از واکهایی که نوعی تنافر یا دشواری در بیان را به دنبال داشته باشند پرهیز کرده است ، و در موسیقی درونی با استفاده از « تکرار» که اساس موسیقی است، شاعرانگی خود را به اوج رسانده است، که در رأس این صنایع« جناس» قرار دارد ، به گونه ای که می توان گفت یکی از اضلاع آرایه بندی شعر او را تشکیل می دهد. واژگان کلیدی: ادبیّات معاصر، ادبیّات انقلاب اسلامی، موسیقی شعر، شعر نو، قیصر امین پور.

مکتب ادبی رمانتیسم، نهضتی فرهنگی، فکری و اجتماعی است که در اواخر قرن هجدهم میلادی با خصوصیاتی نظیر احساس گرایی، آزادی، علاقه به طبیعت، درون گرایی، کودکی و ... در شعر و ادبیات اروپا ظهور کرد، هر چند دوره ی این مکتب زیاد طول نکشید، اما نقطه ی تحولی برای تمام مکاتب ادبی بعد از خود بود و بر فکر و اندیشه ی بسیاری از کشورهای دیگر تأثیرات عمده یی گذاشت. در اواخر قرن نوزدهم میلادی بر اثر گسترش روابط شرق و غرب ابتدا زبان و ادبیات عرب را تحت تأثیر خود قرار داد و ا ندکی بعد در قرن بیستم در شاخه ای از ادبیات ایران پس از انقلاب مشروطیت، تأثیرات فراوانی گذاشت و شاعرانی با ویژگی های سبک رمانتیسم اروپایی به وجود آورد. سیمین بهبهانی و طاهره صفارزاده در دوره ای از زندگیشان به نوعی تحت تأثیر این مکتب بوده اند. نگارنده در این پایان نامه تلاش کرده است تا بر اساس مولفه های رمانتیسمی، اشعار این دو شاعر را بررسی کند و تفاوت ها و شباهت های رمانتیسمی آن دو را بازگو کند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که زندگی، نوع اندیشه و باورهای بهبهانی و صفارزاده در نوع به کارگیری مولفه های رمانتیسمی آن ها موثر بوده است. رمانتیسم بارز طاهره صفارزاده، رمانتیسم اجتماعی و انقلابی است که متأثر از نگرش های سیاسی و فعالیت های مذهبی او می باشد و سیمین بهبهانی در هر دو نوع رمانتیسم اجتماعی و فردی، اندیشه های خود را در شعر بازتاب داده است، اما در شعر بهبهانی احساس-گرایی به ویژه در حوزه ی فمنیسم و اروتیسم جلوه ی پررنگ تری دارد، در مجموع طاهره صفارزاده به رمانتیسم اجتماعی و سیمین بهبهانی به رمانتیسم فردی توجه بیشتری نشان می-دهد؛ اگرچه بهبهانی در مضامین اجتماعی و انقلابی هم فعالیت کرده و یک بعدی جلوه نکرده است. این پایان نامه از نظر ساختاری چهار بخش دارد: بخش اول که در ذیل آن به صورت اجمالی بعد از پرداختن به شرحی از شعر معاصر فارسی و عصر رنسانس؛ به پیش رمانتیسم و معرفی مکتب رمانتیسم، و ارتباط آن با دیگر مکاتب ادبی پرداخته شده است و در ادامه به رمانتیسم در ایران و تقسیم بندی دوره ای حضور این مکتب، در ایران پرداخته می شود، در پایان این بخش به تقسیم بندی مولفه های رمانتیسم اروپایی و ایرا نی می پردازیم. در بخش دوم در ذیل آن به شرح احوال، زندگی، اندیشه و آثار سیمین بهبهانی و طاهره صفارزاده پرداخته می شود و سالشماری از زندگی آن ها تهیه شده است و در بخش سوم به بررسی و نقد مولفه های رمانتیسم در شعر هر دو شاعر به صورت موضوع محور پرداخته شده است. بخش چهارم هم که قسمت نتیجه گیری ا ست، به بررسی تفاوت و شباهت مولفه های رمانتیسمی شاعران مد نظر پرداخته شده است و مهمترین نتایج پایان نامه به صورت فهرست وار بیان می شود و بعد از آن هم میزان بسامدی مولفه های رمانتیسم در ا شعار هر دو شاعر به قالب نمودار نشان داده می شود.

در ادبیات ، محتوای شعر که همان اندیشه های شکل گرفته ی درون است ، بازتاب عواطف و احساسات شاعر در مقابل عوامل گوناگون از جمله سنت ها ، اخلاق ،محیط زندگی و غیره است . درواقع مقصود از محتوا ، موضوعات شعری و نوع افکار و عواطف و حالات شاعران و مقاصدی است که در کلام بیان می کنند. تحلیل محتوای اشعار شاعران و آشنایی با مبانی فکری و اندیشه های آنها از مباحث مهم در پژوهش های ادبی است .در این میان تحلیل محتوای دیوان فخرالدین عراقی ، شاعر عارف قرن هفتم هجری قمری نیز باید مورد توجه قرار گیرد .رساله ی حاضر به این مهم می پردازد و دارای دوفصل است : فصل اول به کلیات اختصاص دارد که شامل درآمدی بر شرح احوال و آثار عراقی و چیستی محتوا و نقد به خصوص نقد محتوایی است .در فصل دوم نیز به نقد و تحلیل محتوای دیوان عراقی با توجه به میزان کاربرد آنها پرداخته می شود .مضامین دیوان عراقی باتوجه به بسامد شامل پنج محور اصلی عرفان و اخلاق ، درخواست ،آرزو و حسرت ها ، مدح و منقب ، گله و انتقاد و خمریات و قلندریات است و هرکدام شامل موضوعات فرعی هستند . خمیرمایه ی اصلی دیوان عراقی را عرفان و ذیل آن عشق به خصوص عشق حقیقی یا عرفانی تشکیل می دهد که در غزلیات او نمود بیشتری یافته است .عراقی تمایل زیادی در به کارگرفتن آرایه های سخن ندارد و اغلب برای بیان این اندیشه ها از عناصر عاطفی و معنایی خاص بهره می بَرَد ولی در برخی موارد و به مقتضای حال ، ابزارهای بلاغی(بدیع ، بیان و معانی) را نیز به کار می گیرد .به نظر می رسد بیشتر مضامین شعری عراقی ، به خصوص مضامین عرفانی او ، برگرفته از آیات و احادیث و یا کتاب های عرفانی قبل از او است و برخی دیگر نیز حاصل استنباط های شخصی او است .بهره گیری عراقی از آیات و احادیث بیشتر در بیان مدایح دینی به خصوص مدح پیامبر(ص) است .

خواجوی کرمانی از شاعران مهم قرن هفتم و هشتم هجریست. گرچه در شاعری استاد او سعدی بود و حافظ خود را شاگرد مکتب او می دانست ، به شهرتی که سزاوار آن بود ، نرسید. دلیل این امر، معاصر بودن او با دو قله ی شعر فارسی ، سعدی و حافظ است. از آن جایی که نگارنده پژوهشی درباره ی تحلیل محتوایی غزلیات خواجوی مشاهده نکرد بر آن شد تا با تحلیل غزلیات خواجو ، مهم ترین مضامین غزلیات او را یافته و دسته بندی و تحلیل نماید. این رساله از دو فصل تشکیل شده است. فصل اول شامل زندگانی ، آثار ، ممدوحان ، معاصران و مرشدان خواجو می باشد که با عنوان شرح حال و آثار خواجوی کرمانی به رشته ی تحریر درآمده است. فصل دوم که اصل و محور رساله است از دو بخش تشکیل شده است : بخش اول به تعاریفی از تحلیل محتوا ، نقد ، ادب غنایی و ویژگی های غزل خواجو اختصاص دارد و در بخش دوم به تحلیل محتوای غزلیات خواجو پرداخته شده است. نگارنده با تحلیل غزلیات خواجو به این نتیجه رسید که مهم ترین موضوعات غزلیات او براساس بسامد شامل عشق ، طلب ، مدح ، بث الشکوی ساقی نامه ، وصف ، امید- نا امیدی و آرزو ، شرح حال ، عرفان ، اخلاق و نوستالژی است. از آن جایی که غزل بهترین قالب برای بیان مسائل عاطفی و احساسی است ، 45% از غزلیات او به عشق اختصاص یافته است. خواجو در زمینه ی شاعری ، گرچه تواناست اما بیش از اینکه مبتکر باشد، مقلد بود .

چکیده: سلمان ساوجی از قصیده سرایان بزرگ ادب فارسی و به تعبیری خاتم قصیده گویان مدیحه سراست.قصیده های طولانی و در عین حال منسجم وی و تصویر گری های زیبا و مضمون آفرینی های جالب توجّهش چنان است که او را در ردیف بزرگانی چون سعدی و حافظ قرار می دهد. از این رو انجام هرگونه تحقیقی درباره ی او و اشعارش، ضرورت تام دارد. نگارنده با توجّه به این که تحلیل محتوایی دیوان سلمان علی رغم اهمّیت، تاکنون انجام نشده سعی کرده است با استقرایی تام، کلیه اشعار دیوان او را از نظر بگذراند و سپس آن ها را با الهام از طبقه بندی-های محتوایی موجود و نیز تجارب به دست آمده در این تحقیق، طبقه بندی و تحلیل نماید.این رساله شامل دو فصل است که فصل اول آن به کلیات زندگی سلمان و فصل دوم نیز به مقدماتی در تحلیل محتوا و نقد و همچنین نقد و تحلیل محتوایی دیوان سلمان براساس بسامد آن ها اختصاص دارد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که اکثر قصاید سلمان در مدح سلاطین و وزرا و اندکی در موضوعات اخلاقی، دنیا گریزی و ستایش پیامبر (ص) و ائمه (ع) است. غزلیات او در موضوع عشق و عرفان سروده شده است. علاوه بر این، شاعر مورد بحث ما توانسته است با بهره گیری از ابزارهای بیانی _ خصوصاً تشبیه _ مقصودش را بیان نماید. در مورد منشأ و مأخذ مضامین شعری سلمان می توان اظهار داشت که بخشی از اشعارش نشأت گرفته از دریافت ها و استنباط های شخصی و یا آموزه های دینی او و بخشی تحت تأثیر اندیشه های شعرای پیشین و معاصرش است. واژگان کلیدی : تحلیل محتوا ، نقد محتوایی، شعر مدحی، عشق، دیوان سلمان ساوجی .

وجود اساطیر در شعر شاعران ایرانی، با توجه به تاریخ و فرهنگ کهن این سرزمین و اعتقادات مذهبی و دینی آن تازگی ندارد. وجود مولفه های اسطوره ای به خصوص در شعر شاعران معاصر، به دلیل وجود جریاناتی همچون انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و پایداری ملت ایران، علاوه بر غنی کردن اشعار شاعران با محتوای اسطوره های ملی و مذهبی، منجر به تجدید حیات دوباره ی این اساطیر می شود. در این پژوهش به بررسی اسطوره شناسانه ی اشعار حمید مصدق و قیصر امین پورکه در قبل و بعد از انقلاب زیسته و شعر سروده اند، می پردازیم تا تفاوت نگاه های آن دو، در کاربرد انواع اساطیر در این دو برهه ی زمانی برای ما روشن شود. نگارنده می کوشد با توجه به تقسیم بندی انواع اساطیر در کتاب اسطوره بیان نمادین، به بررسی اشعار این دو شاعر، با توجه به محورهای اسطوره های ریشه و بن، رستاخیزی، نجات بخشی، ایزدان و باشندگان متعال، پیامبران و قدیسان، کاهنان و شهریاران ، پهلوانان، جانوران و گیاهان، بخت و تقدیر، باززایی و نوشدگی، یاد و فراموشی و اساطیر عصر نوین، بپردازد. نتایج این تحقیق نشان می دهد حمید مصدق از شاعران قبل از انقلاب اسلامی است که با توجه به شرایط روز جامعه و زبان نمادین سروده هایش، رویکردی گسترده به اساطیر ملی دارد و ندرتاً به اساطیر مذهبی و حتی دیگر ملل (بیگانه) نیز اشاره می کند. همچنین قیصر امین پور از شاعران متعهد پس از انقلاب است که کاربرد اساطیر مذهبی و دینی در شعرش وفور بیشتری دارد و آن را در شعرش بازتاب داده است.

یکی از محوری ترین و مهم ترین معیارها برای شناخت میزان خلاقیت و نوآوری شاعران، شناخت و تحلیل بیانی تصاویر شاعرانه و هنری اشعار آن هاست. در غیر این صورت، نمی توان منزلت واقعی و جایگاه حقیقی و نیز مقدار تأثیری را که آن-ها از اسلاف خود پذیرفته اند و یا اثری که در اخلاف خود بر جای نهاده اند، بازشناخت و بازنمود. همچنین به نظر می رسد که سطحی و عمیق بودن و همین طور ساده و مرکّب بودن، ابتکاری و یا تقلیدی و تکراری بودن اشعار احمد شوقی و بهار، مانند هر شاعر دیگری ارتباط زیادی با شناخت و تحلیل تصاویر فنّی و شاعرانه ی آن ها دارد. لذا نگارنده در این رساله کوشیده است تا به شیوه ی توصیفی- تحلیلی و تطبیقی، صورخیال را در مناقب بهار و نبویات احمد شوقی بررسی و تحلیل نماید. در این پایان نامه هدف اصلی، بیان آمار کاربرد صورخیال و تحلیل و بررسی تطبیقی آن است؛ این پایان نامه به یک پیشگفتار و دو فصل تقسیم گردیده است. در پیشگفتار به طرح مباحث کلّی و نظری درباره ی موضوع رساله پرداخته شده است. فصل اوّل، که تعاریف و کلیات را در برمی-گیرد شامل دو گفتار است. فصل دوم مهم ترین فصل رساله می-باشد، که به تحلیل تطبیقی صورخیال در نبویّات احمد شوقی و مناقب بهار اختصاص دارد. در پایان نیز آمار دقیق کاربرد هر یک از صورخیال توسط دو شاعر، با ترسیم جدول و نمودار نشان داده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بهار و شوقی با نبوغ شگفت انگیز خود توانسته اند فضایل اخلاقی و صفات نیک پیامبر (ص) و ائمّه (ع) را به کمک عاطفه و خیال و با مهارت فوق العاده در هم آمیخته و تصاویری جالب بیافرینند؛ تصاویری که هم از نظر مدحی جزء مضامین بلند محسوب می شوند و هم از نظر فنّی و هنری، بسیار غنی می-باشند. آن ها در کاربرد صورخیال مثل هم عمل کرده اند و تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز به ترتیب در اشعارشان بیشترین کاربرد را دارند.

نماز عالی ترین نمود تحقق هدف خلقت است که ادای آن در قرآن و روایات به عنوان بزرگترین رکن دینداری مورد تاکید قرار گرفته است اما عرفا ضمن اعتقاد به ظاهر نماز بیشتر به روح و باطن آن توجه دارند و نماز را راز و نیازی عاشقانه بین عاشق و معشوق می بینند. ما در این رساله کوشیده ایم تا با شیوه تحلیل محتوا دیدگاه بزرگترین عارف جهان یعنی مولانا جلال الدین بلخی را درباره ی نماز در آثار او مورد برسی و تحلیل قرار دهیم. نتایج تحقیق نشان می دهد که مولانا تمام مظاهر هستی را همواره در حال تسبیح و ذکر و نماز می بیند و ادای نماز را همچون هدیه ای تلقی می کند که عاشق به نشان محبت قلبی به معشوقش تقدیم می دارد و از آنجا که بزرگترین دشمن انسان در رسیدن به مقام انسان کامل، نفس اوست با راز و نیاز و نماز می توان زنگارهای نفسانی را از دل زدود و به مقام وحدت رسید. ویژگیهای نماز عاشقانه، آفت های نماز و فواید آن و نکات تمثیلی و نمادین نماز از دیگر مباحثی است که در این رساله مورد برسی و تحلیل قرار گرفته است. واژه های کلیدی: مولانا، آثار مولانا، نماز، نماز عاشقان، عبادات

«ندا» به معنای عام از قدیمی ترین عناصر زبان انسانی از نظر نشأت گرفتن وکاربرد می باشد. اسلوب ندا یکی از اسالیب کلام و روشی برای ایجاد پیوند و نزدیکی و تفاهم بین متکلِّم و مخاطَب است. چرا قرآن کریم برای رساندن پیامش به جهانیان و تببین شریعت و احکامش در بسیاری از آیات، این اسلوب را بکار برده است؟ درک صحیح اهداف و معانی و مفاهیم آیات ندا مستلزم شناخت این اسلوب در قرآن است. پژوهش حاضر به بررسی«بلاغت اسلوب ندا درآیات قرآن» به تفکیک نوع منادا در کلّ آیات ندا و به شیوه ی کتابخانه ای با گردآوری مطالب و استناد به قرآن و منابع صرفی، نحوی و بلاغی و به روش توصیفی-تحلیلی، پرداخته است. از نتایج به دست آمده در این رساله می توان به کثرت آیات ندا، استعمال حرف «یا» در نداهای قرآن، تنوع اقسام منادا و اهداف و اغراض بلاغی مختلف در نداهای قرآن و اهمیت این اسلوب اشاره کرد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش و ارتباط میان مراکز رشد اقتصادی بر گسترش کارآفرینی در استان کرمانشاه می باشد که مطالعه ی موردی آن شرکت های کوچک و متوسط استان می باشد. این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه ی آماری آن را مدیران و صاحبان شرکت های کوچک و متوسط و به اصطلاح کارآفرینان را تشکیل داده اند که تعداد 200 نفر از کارآفرینان را به صورت تصادفی ساده مورد بررسی قرار داده است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پژوهشگر ساخته می باشد. برای روایی آن از نظرات پنج نفر از متخصصین اقتصاد و مدیریت و برای پایایی آن نیز از آلفای کرونباخ استفاده شده، که در سطح 70 درصد بوده است. برای تحلیل داده ها نیز از نرم افزار آموس استفاده شده است.

نیایش در شعر سنایی که خود عارفی بزرگ و بنیان گذار عرفان در شعر فارسی است، بروز و ظهوری ویژه دارد. این تحقیق ، نیایش را در آثار سنایی بررسی و توصیف و تحلیل نموده است . روش این تحقیق ،کتابخانه ای به شیوه تحلیل محتوا است و دستاورد های این تحقیق در یک پیشگفتار و چهار فصل تنظیم و تدوین شده است ؛ فصل اول به بیان تعریف نیایش و جایگاه آن در قرآن و روایات اختصاص دارد . در فصل دوم ، نیایش در آثار سنایی مورد بررسی قرار گرفته است ،درفصل سوم به بیان خاستگاه نیایش های وی – اعم از قرآن ، ادعیه و روایات – پرداخته شده است و بالاخره در فصل چهارم زیبایی های ادبی نیایش های وی بررسی شده است . حاصل این تحقیق نشان می دهد که نیایش های سنایی که از مضامین مهم و اصلی اشعار اوست ، به صورت های مختلف و با انگیزه های متفاوتی سروده شده است و در پیوند با اصول دینی و باورهای اعتقادی اوست و آنچه که اهمیّت بیشتری دارد ، معنا و بیان اندیشه است و لفظ در مقایسه با معنی اهمیّت کمتری دارد و اگر چه سنایی شاعری عابد و زاهد است لیکن نیایش های عاشقانه نیز در اشعارش هست که بیانگر سوز و درد و عشق وی نسبت به ذات پروردگار است.

چکیده: موضوع این رساله «تقابل صورت ومعنی در مثنوی» است که در دو بخش به شرح زیر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته :1-کلیات، شامل: تعاریف صورت و معنی، صورت و معنی در جهان بینی عرفانی و فلسفی، پیشینه ی صورت و معنی و صورت و معنی در دین.2- تقابل صورت و معنی در مثنوی، شامل: ماهیت دو گانه ی صورت و معنی و ویژگی های آن ، رابطه ی آن با تجلی ، حقیقت و مجاز و انواع تقابل صورت و معنی در مثنوی.اهم نتایجی که از این تحقیق برای نگارنده حاصل شده بدین قرار است. مولانا از زاویه های مختلف به ماهیت دوگانه ی صورت ومعنی پرداخته است. در این میان ویژگی های صورت به دلیل مجاز بودن عالم صورت بیشتر قابل توجه مولانا است، این ویژگی ها عبارتند از: محدودیت، تکثر، مانعیت، فرعیت، زوال و تضاد ؛ در مقابل نامتناهی بودن، وحدت، شهود، اصالت، ثبات، عدم تبدّل و تکرار از صفات عالم معنی است. این ویژگی ها هم می تواند رهزن باشد هم ره نما ، صورت حجابی است که ما را از معنی باز می دارد. وظیفه ی سالک این است که با عبور از صورت به معنی راه پیدا کند . او باید مراقب باشد تا عالم صورت او را نفریبد و مانع سلوک او نشود . تقابل صورت و معنی در مثنوی به شکل ها و تعبیر های گوناگونی مانند عالم غیب و شهادت، روح وجسم، لفظ و معنی، ظاهر و باطن شریعت و حقیقت آمده است؛ اما علی رغم تقابل وتضادی که در ظاهر وصورت آن ها مشاهده می شود در کنار یکدیگرند،از این رو عالم خیال با عالم روح مرتبط است که به شناخت عوالم وسط می انجامد. وی آدمی را صورتی می داند که از بی صورتی به وجود می آید و به وصف إنا لله و إنا الیهِ راجعون دوباره به سوی او باز می گردد. واژه های کلیدی: مثنوی، مولوی، ظاهر و باطن، لفظ و معنی، صورت و معنی، ملک وملکوت.