قرآن کریم در جامعه ای نازل شد که گرچه فرهنگ هایی مطابق با ارزش های انسانی در آن یافت می شد، امّا بسیاری از آداب و رسوم و فرهنگ های حاکم بر آن جامعه، منحط و بی ارزش و یا تحریف شده از اصل خود بودند. لذا از آن جا که قرآن کریم در اندیشه تصحیح زندگی انسان و رساندن او به کمال بود، به طور طبیعی به فرهنگ های حاکم بر جامعه نیز نظر داشت و به چهار طریق فرهنگ ستیزی، اصلاح فرهنگی، فرهنگ پذیری و جایگزینی فرهنگی به مواجهه با آن ها پرداخت. امّا همین توجه قرآن به فرهنگ های زمانه نزول، باعث شد تا گروهی از خاورشناسان و نیز برخی پژوهشگران مسلمان، قرآن را متأثّر از فرهنگ عصر جاهلیت و تورات و انجیل بدانند تا از این طریق الهی بودن قرآن را مخدوش کنند و قرآن کریم را ساخته دست پیامبر(ص) معرفی نمایند. مهم ترین دلیل آن ها بر این مدّعا وجود تشابهات و همخوانی هایی میان قرآن و کتاب مقدّس است؛ غافل از این که اگر هم تشابهی میان قرآن و کتاب مقدّس باشد، به دلیل وجود منشأیی واحد برای هر دوی آن هاست. به علاوه این که قرآن کریم در بسیاری از مسائل عقیدتی و تاریخی با کتاب مقدّس تفاوت دارد و این تفاوت، خود دلیلی است بر عدم تأثیرپذیری قرآن از کتاب مقدّس. دلیل این پندار خاورشناسان نیز اتّکا بر پیش فرض هایی اثبات نشده است. پیش فرض های آن ها عبارتند از: با سواد بودن پیامبر اسلام(ص)، وجود ترجمه عربی کتاب مقدّس در زمان بعثت، آموختن مضامین کتاب مقدّس از طریق سماع و آموختن مضامین کتاب مقدّس از طریق معلّم که در این تحقیق، به نقد تفصیلی این چهار پیش فرض پرداخته و به نادرستی آن ها پی بردیم.

توحید و خداشناسی اصل اساسی در بعثت تمام انبیاء، و محور تمام تعالیم قرآن است، معارف الهی، عبادات، معاملات، روابط سیاسی، اجتماعی و به طور کلی هر اصلی در قرآن به مسئل? توحید بر می گردد، و چون توحید را تحلیل کنیم هم? این تفاصیل حاصل می شود. معارف توحیدی در نهج البلاغه نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در واقع به خاطر عجین بودن و آمیختگی قرآن با روح و جان حضرت علی(ع)، آیات بسیاری از قرآن کریم در سخنان ایشان تجلی یافته است. این تجلی، هم به لحاظ ظاهری?هم به لحاظ محتوایی صورت گرفته است. بر اساس قرآن و نهج البلاغه راههای شناخت خدا با توجه امکانات شناختی که خدا در اختیار بشر قرار داده، متعدد است، یکی از این راهها، راه فطرت است. در بسیاری از آیات قرآن مانند آیات فطرت، میثاق، تذکره و نسیان و در فرازهای متعدد نهج البلاغه مانند«لِیسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یذَکِّرُوهُمْ مَنْسی نِعْمَتِهِ» به فطری بودن خداشناسی تصریح شده است. راه دیگر، راه عقلی-حسی، یا راه توجه به خلقت و آثار است، آیات فراوانی از قرآن کریم و فرازهایی از سخنان حضرت علی(ع) با اشاره به آثار صنع الهی، در عالم تکوین، از جمله آسمان، زمین، گیاهان، خلقت انسان و.. به اثبات خدای متعال پرداخته شده است. راه دیگر، راه عقلی- فلسفی است. آیات متعددی از قرآن کریم و فرازهایی از نهج البلاغه از طریق یک سری استدلالات عقلی، مانند حدوث، وابستگی و تغییرات عالم، و نفی این صفات از خدا، به اثبات واجب الوجود می پردازد. اگر چه در قرآن و نهج البلاغه بر امکان شناخت خدای متعال تأکید شده است، امّا شناخت کنه ذات?و صفات خدا نه تنها امکان پذیر نیست بلکه اساساً چنین شناختی ممتنع است. در نهج البلاغه و قرآن دلیل عدم ادراک کنه ذات و صفات الهی با اشاره به ویژ گی ها و صفات خداوند، و محدودیت انسان بیان شده است.

در کتب رجال و تراجم معمولا پس از ذکر نام و معرفی مردانی که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین (علیهم السلام) به نقل روایت پرداخته اند، از بانوانی نام برده شده است، که به نقل احادیثی از معصومین (علیهم السلام) پرداخته اند و در بعضی از مواقع ایشان را در زمره اصحاب معصومین (علیهم السلام) معرفی نموده اند. در کتب رجالی فریقین در میان هر طبقه از روات به نام و شرح حال تعدادی از این بانوان بر می خوریم، که منسوب به حب اهل بیت (علیهم السلام) می باشند. رساله حاضر به بررسی شرح حال تعدادی از این بانوان که در قرن اول زیسته و از دوستداران اهل بیت علیهم السلام بوده اند، پرداخته و با تقسیم بندی این افراد بنا بر اینکه از کدام معصوم به نقل روایت پرداخته اند، روش متفاوتی برای معرفی آنها در پیش گرفته است، که منجر به شناخت بیشتری در مورد این افراد می شود. در ضمنِ نقل شرح حال این بانوان، که بسته به میزان اطلاعات در منابع موجود کم و زیاد می شود، فضایل این بانوان نیز نقل می شود تا به جهات امتیاز و برتری آنها نسبت به دیگر محدثات مسلمین اشاره شده و فعالیتهای ایشان در زمینه خدمتگذاری به اهل بیت (علیهم السلام) (حجت های زمانشان)، و دفاع از حقوق ایشان هم اشاره شود. همچنین تحت عنوان «احادیث» به بررسی کمی روایات فرد پرداخته می شود، در ضمن اینکه اطلاعاتی از قبیل کسانی که او از ایشان روایت نقل نموده، کسانی که از او روایت نقل نموده اند و موضوعات احادیث فرد به همراه ذکر نمونه ای از احادیث راوی، در اختیار خواننده قرار داده می شود. سعی شده است که در این رساله در عین معرفی، ذکر شرح حال محدثات شیعه در قرن اول هجری، ذکر موضوعات احادیث آنها و نمونه ای از آن احادیث، به شرح فضایل این بانوان عالی قدر نیز پرداخته شود، تا رساله حاضر علاوه بر فایده تاریخی، متضمن نکاتی اخلاقی و کابردی نیز باشد و بانوی فرهیخته امروز با مطالعه این شرح حالها به نکاتی مثبت در مورد اصول خدمتگذاری به امام عصر ( عجل الله تعالی فرجه ) پی برده، با روش دینداری فعال، که مورد تائید معصومین علیهم السلام بوده است، نیز آشنا شود. به این ترتیب در رساله حاضر تعداد 49 نفر از بانوان فعال در عرصه نقل حدیث شناسائی شده و مورد بحث قرار گرفته اند.

یکی از طرق تحمل حدیث کتابت است . در این روش راوی در محضر امام حضور ندارد ، بلکه از طریق ارسال نامه و دریافت پاسخ مکتوب از سوی امام ، روایت را دریافت می کند . به همین دلیل نیز برخی از کارشناسان علم حدیث اعتبار این نوع روایات را کمتر از روایات مسموعه می دانند و به طور کلی آن ها را فاقد حجیت می دانند . مهمترین دلیل این نظر معلوم نبودن پیک این قبیل از روایات در اغلب موارد است که آن ها را در حد حدیث مرسل تنزل می بخشد. مکتوب در معنای خاص خود ، آن نامه ایست که افراد به صورت استفتاء خدمت امام معصوم ارسال نموده و پاسخ گرفته اند. مکتوبات حدیثی ، گر چه بخش کوچکی از روایات معصومین : را تشکیل می دهند ؛ اما به علت این که عموماً دارای موضوعات فقهی هستند ، از اهمیت ویژه ای برخوردارند، علی الخصوص وقتی که اساس صدور حکمی فقهی قرار می گیرند. مهمترین امتیاز مکتوبات نسبت به سایر روایات ، عدم نقل به معناست . این امتیاز ، به مکتوبات ، جایگاه ویژه ای در میان احادیث شیعه می بخشد.

در سال های اخیرموضوع معجزه ریاضی قرآن که توسط رشاد خلیفه عنوان شد،ذهن محققان قرآنی را به خود معطوف داشت. رشاد خلیفه در طول 12 سال،مطالعه و تحقیقات آماری بر روی کلمات قرآن به نتایجی دست یافت که به زودی در سراسر جهان منتشر شد. وی همچنین ،قرآن را به انگلیسی ترجمه نمود .این ترجمه دارای یک مقدمه نسبتاً طولانی است که درآن به شرح و توضیح افکار و اندیشه هایش که در طول مطالعه بر روی قرآن بدست آورده ، پرداخته . این اثر به فارسی هم ترجمه شده و سراسرآن شبهاتی است که با اصول اسلام در تضاد می باشد.که البته ارزش مطالعه و پیگیری را داردتا ذهن عموم با مطالعه آن ها مغشوش و مردد نگرددبه این ترتیب، به عنوان پایان نامه تحصیلی کارشناسی ارشد، به بررسی این موضوعات پرداخته شد. در ابتدا ،آیات 5 جزءدوم که محدوده کار تعیین شده بود، به همراه ترجمه و پاورقی های آن را مورد مطالعه قرار گرفت و سپس آیاتی که رشاد در ذیل آن ها به اظهار نظراتش پرداخته ، انتخاب شد .در مرحله ی بعد به تفکیک نوع شبهات و موضوعات پرداخته و هر کدام از شبهات ، با توجه به نوع آن(از قبیل:فقهی،حدیثی،تفسیری و ...)و با استفاده از منابع مرتبط با آن موضوع ،نقد و بررسی شد. مهمترین شبهات 5 جزء دوم قرآن ،به ترتیب آیات قرآن ،عبارتند از: 1-قائل بودن به مرگ حضرت عیسی(علیه السلام) 2-اعتقاد به حرام بودن گوشت خوک و مباح بودن چربی آن 3-ادعای رسول بودن توسط رشاد خلیفه و منکر شدن خاتمیت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) 4-اعتقاد به علامتگذاری دست دزد به جای قطع کردن آن 5-انکار حدیث و سنت نبوی بخاطر آیاتی که در آن جامعیت قرآن بیان شده است. 6-ایجاد شبهه در زمان و مقدار پرداخت زکات 7-تمثیلی دانستن آفرینش هستی در شش روز 8-ادعای تحریف قرآن به خاطر افزوده شدن دو آیه ی آخر سوره توبه به آن. 9-تفاوت در بیان ماه های حرام پس از بررسی و تحقیق، این نتیجه حاصل شدکه تمام نظریات رشاد خلیفه با آیات قرآن وآراء مفسران ناهماهنگ و در تضاد بوده است . از آنجایی که این پایان نامه به همه ی موضوعات مطرح شده توسط رشاد خلیفه نپرداخته، ادامه ی تحقیق روی آیات و اجزاء دیگر قرآن را به دانشجویان و محققان توصیه می شود.

تاریخ پر فراز و نشیب تشیع همواره بامحنتها و رنجهای بسیاری همراه بوده است. این آلام پس از رحلت رسول اکرم (ص) و در ماجرای سقیفه و مظلومیت اولین خلیفه و جانشین بر حق رسول اکرم (ص) حضرت علی (ع) آغاز گردید و در دوره ها و قرون بعدی به اشکال مختلفی ادامه پیدا کرد. از ماجرای صلح امام حسن(ع) گرفته تا ماجرای شهادت مظلومانه امام حسین (ع) در کربلا و اسارت امام سجاد(ع) و خاندان رسول گرامی اسلام. از به زندان افتادن امام کاظم(ع) گرفته تا جانشینی امام رضا(ع) به عنوان ولیعهد مأمون عباسی و ایجاد محدودیت و آزار فراوان برای امام جواد(ع) و امام هادی (ع) و محاصره بیت امام حسن عسگری در سامراء. محنتها و رنجهای شیعیان از جانب خلفای زمان تنها در عصر امامان و خلافت بنی امیه و بنی عباس خلاصه نمی شود ، بلکه این آزارها در طول تاریخ و سده های مختلف تا زمان حاضر ادامه یافته است و همواره حکومتهای فاسد اسلامی دست به آزار و اذیت و اسارت و شکنجه ایشان زده اند. اما باید دانست که مشکل شیعیان ، تنها آزار و اذیت مخالفان و خصوصا خلفای زمان با ایشان نبوده است. بلکه با ایجاد انشعابات گوناگون در درون خود، راه را برای تهدید و تضعیف و تحقیر خویش توسط معاندان ، هموار نمودند. اولین انشعابات پس از حضرت علی (ع) بر سرجانشینی ایشان روی داد که منجر به پیدایش فرقه کیسانیه شد این انشعابات تا زمان امام حسن عسگری (ع) ادامه یافت و به همین ترتیب گروه های مختلفی به دلایل گوناگون از بدنه شیعه اثنی عشریه جدا شده و نام های مختلفی یافتند. یکی از این فرقه ها ، فرقه واقفه می باشد که اگر آن را به معنای عام یعنی به هر گروهی که بر واپسین امام خویش توقف کرده و شهادت او وجانشینی فرد دیگری پس از او را نیز نپذیرفتند ، در نظر بگیریم ، خود شامل بسیاری از فرقه های به وجود آمده از زمان امام علی (ع) تا امام حسن عسگری (ع) را می شود . البته میزان تاثیر گذاری این فرقه ها بر جامعه شیعه متفاوت است، برخی مانند اسماعیلیه و زیدیه جنبش بزرگی را ایجاد کردند که اثرات آنها تا قرون بعدی نیز ادامه پیدا کرد و برخی دیگر مانند باقریه و ناووسیه اثرات و تبعات کمتری در جامعه اسلامی ایجاد کردند. آنچه در این رساله به آن پرداخته می شود ، واقفه به معنای خاص و میزان تأثیرگذاری ایشان بر حدیث شیعه می باشد. این فرقه که پس از شهادت امام کاظم (ع) تشکیل گردید ، برای مدتی تأثیرات بسیار زیادی بر جامعه شیعی گذاشت و افراد بسیاری را با خود همراه نمود. سران این گروه که در ابتدا از وکلاء امام کاظم(ع) بودند ، پس از شهادت ایشان و به دنبال اموالی که از مردم نزد ایشان باقی مانده بود (به دلیل طولانی بودن مدت اسارت امام کاظم(ع) اموال قابل ملاحظه ای از مردم نزد این وکلاء مانده بود.) ادعای توقف بر امام را نموده و اعلام داشتند ایشان همان مهدی موعود می باشد که پیامبر و سایر امامان وعده آمدنش را داده اند و او به زودی ظهور کرده و جهان را پر از عدل و داد می سازد. این گروه عده ای را با پرداخت مبالغ فراوانی در مسلک خویش درآوردند و برای اثبات حقانیت خود دست به جعل حدیث نیز زدند و عده ای را از این طریق گمراه نمودند. واقفه معتقد بودند چون امام کاظم (ع) از نظرها غایب شده و غیبت ایشان مانند غیبت حضرت موسی (ع) از قومش می باشد، بنابر این فرزند وی ، علی بن موسی(ع) ، هرگز به مقام امامت نمی رسد و در جایگاهی پایین تر از ایشان می باشد. لذا سران واقفه از جمله علی بن ابی حمزه با امام رضا (ع) به احتجاج پرداخته و سخن ایشان مبنی بر شهادت پدر بزرگوارش و امامت خویش را نپذیرفتند . با آنکه فرقه واقفه در فاصله قرون 5 و 6 از بین رفت و در عصر حاضر دیگر اثری از ایشان باقی نماند، اما آنچه باعث شد که این رساله به موضوع ایشان اختصاص یابد، میزان اثر گذاری آنها در احادیث شیعه می باشد. چنانکه در سند حدود 22درصد از احادیث کتب اربعه ، نام حداقل یک رجال واقفی دیده می شود. این امر باعث گردیده که دراین رساله به بازشناسی این رجال و میزان اثرگذاری هر یک از این افراد در احادیث کتب اربعه پرداخته شود. البته ذکر چند نکته در این مجال ضروری می باشد: 1- در این رساله احادیث همه رجال واقفه ، اعم از آنها که پس از مدتی رجعت نمودند (مانندیونس بن عبدالرحمن ، ریان بن صلت و . . . ) و آن گروه که بر این عقیده از دنیا رفته اند و آن عده که امروز در مورد توقفشان بر ما مشتبه گردیده را مورد بررسی قرار داده است و آنچه که به عنوان وجود نام حداقل 1 واقفی مذهب در سند 22 درصد از احادیث کتب اربعه ، بیان شده ، شامل این افراد نیز می گردد. 2- میزان تأثیرگذاری این افراد در حدیث شیعه یکسان نبوده است. چنانکه نام برخی چون عبدالله بن مغیره در سند 509 حدیث و یا صفوان بن یحیی در سند 1141 حدیث به عنوان (( کثیرالحدیث)) و برخی چون ابراهیم بن شعیب و حسن بن علی بن زیاد با 3 حدیث به عنوان (( قلیل الحدیث )) بوده اند و از برخی دیگر نیز هیچگونه حدیثی در کتب اربعه نقل نشده است. اهمیت این فرقه و میزان تأثیرگذاری آن بر مکتب تشیع آن زمان آشکارتر می گردد که بیان شود حتی عده ای از اصحاب اجماع حدیث ( مانند یونس بن عبدالرحمن و عبدالله بن مغیره ) نیز برای مدتی در زمره واقفی مذهبان قرار می گیرند . هرچند که پس از مدتی از عقیده انحرافی خویش رجعت کرده و در حلقه یاران با وفای امام رضا (ع) قرار می گیرند

چکیده در مباحث قرآن پژوهی یکی از موضوعاتی که با نص قرآن کریم ارتباطی مستحکم دارد، موضوع قراءات و اختلاف در آن بوده که دارای سابقه ای طولانی و اهمیتی خاص در تاریخ قرآن کریم است. با توجه به اهمیت و ارتباط موضوع اختلاف قراءات با تغییر و تحریف الفاظ قرآن مستشرقان به تحقیق و طرح شبهات در این زمینه پرداخته اند. حاصل این تحقیقات شبهاتی همچون : نسبت دادن تمامی قراءات به پیامبر اکرم(ص)، قول به ارتباط حقیقی میان قرآن و قراءات ، عدم وجود نص واحد برای قرآن ، اختیار و آزادی افراد در قرائت دلخواه از نص قرآن و در نهایت حکم به تحریف قرآن و برابری آن با « عهدین» است. حال آنکه نظر به یک پارچگی الفاظ و معنای قرآن به نظر می رسد این شبهات عمدتاً ناشی از : مراجعه خاورشناسان به منابع اهل سنت ، داشتن پیش فرض های خاص،تعصب و یک سویه نگری و دوری مستشرقان از محیط و فرهنگ اسلامی است. شیعه که معتقد به اهتمام والای پیامبر اکرم (ص) به تعلیم و صیانت قرآن است،ظهور این اختلافات را پس از رحلت ایشان و در دوران صحابه می جوید،زیرا اذن به قرائت قرآن به طرق مختلف تنها حکم به تحریف قرآن است.شیعه معتقد به قرائت واحد و معیار – قرائت عامه- از قرآن بوده و از منظر او کوشش مستشرقان در حوزه اختلاف قراءات به نتایج غیر قابل قبول ختم شده است. کلید واژه ها: قراءات ، سبعه احرف ، مستشرقان ، شیعه ، اهل سنت ، قرآن ، تحریف

بی تردید اولین و معتبر ترین منبع در مطالعه تاریخ صدر اسلام و سیره پیامبر اکرم(ص)، قرآن کریم است. نظر به اهمیت روایات شأن نزول آیات قرآن کریم در فهم و تفسیر شرایط تاریخی صدر اسلام، راویان این گزارشات نیز از جایگاه وی‍‍ژه ای برخوردار خواهند شد. مطالعه ویژگی های فردی و اجتماعی راویان می تواند به روشن شدن برخی ابهامات در گزارشات آنها و تکمیل مطالعات تاریخی مربوط به آن عصرکمک کند. این رساله با رویکرد توصیفی و با بهره گیری از روش های آماری، به مطالعه در شرح احوال اصحاب راوی شان نزول آیات سیره پرداخته و به دنبال بررسی یک ارتباط منطقی بین راویان و روایات نقل شده توسط آنها می باشد. راویان شأن نزول آیات سیره نبوی(ص) جامعه ای 62 نفره راتشکیل می دهند که بر اساس 4 شاخصه جنسیت، سن، وابستگی قبیله ای و جایگاه سیاسی، تفکیک شدند. از سوی دیگر، آیات سیره نبوی(ص) نیز در پنج موضوع(سیاسی، اقتصادی، نظامی، اخلاقی و شخصی و خانوادگی) و دو نوع(فردی و اجتماعی) دسته بندی شد. در نهایت میزان تاثیر هریک از شاخصه ها ی مورد نظر بر نقل روایات سیره، با ارائه آمار مربوط به هر بخش در قالب جداول و نمودارها سنجیده شد.

چکیده اهداف و اهمیت قصه های قرآنی را باید در پیامهای نهفته در آنها جستجو کرد. از آنجایی که بیان پیام بصورت غیر مستقیم و در اثنای قصه ها، تاثیرات هدایتی و تربیتی قابل توجهی بر مخاطبان دارد، به همین جهت قرآن نیز از این شیوه به طرز شگفت انگیزی استفاده نموده است. هدف قرآن از نقل سرگذشت واقعی پیشینیان، ارشاد و هدایت انسانهاست تا از سرنوشت اقوام گذشته پند و عبرت گرفته و به آن دچار نشوند. پیام های قصه های قرآن از جمله قصه ی یوسف بدین جهت فراعصری می باشد که این پیام ها از محدوده ی زمان و مکان فراتر رفته و همه ی عصرها و نسلها را شامل می شوند. این پیام ها تمام انسانها را مخاطب قرار می دهند و مختص به مکان خاص یا جامعه ی خاصی نمی باشند. در این تحقیق، پیام های فراعصری اعتقادی و تعدادی از پیام های اخلاقی قصه ی یوسف بررسی شده است. پیام های اعتقادی( توحید، معاد و نبوت) اصول اعتقادی مشترک در میان تمام ادیان آسمانی می باشند. و همه ی انبیاء الهی از جمله حضرت یوسف(ع) مردم را به آن اصول دعوت نموده اند. اعتقاد به این اصول سبب می شود که انسان به قدرت بی کران الهی احساس نیاز نموده و از ضلالت و گمراهی نجات یابد و در مسیر حق گام بنهد. علاوه بر این زندگی انسان را هدفدار واز احساس پوچی می رهانند. پیام های اخلاقی( تقوا، صبر، توکل و...) اعتماد به نفس آدمی را تقویت نموده موجب می شود که او در مواجهه با مشکلات خود را نباخته بلکه همچون حضرت یوسف(ع) به مطمئن ترین پناهگاهها پناه ببرد. همچنین عمل به این پیام ها سبب عزت و سربلندی انسانها و اصلاح جوامع شان می شود. بنابراین در سایه ی آن می توانند به کمال و سعادت حقیقی خویش دست یابند. کلید واژه ها پیام – فراعصری - قصه

شکر واژه ای آشنا وقریب است . زیرا این واژه هم برای خداوند وهم برای مخلوقات بکار رفته وخداوند درقرآن صفت شکور را به خود وبندگان شاکر خود اختصاص داده است. شکر گزاری درمقابل احسان معناومفهوم پیدا می کند. برای شاکر بودن باید معرفت حقیقی نسبت به نعمت ونعمت دهنده داشت .از این رو هم خداوند وهم انسان بعنوان نعمت دهنده تلقی شده اند. زیرا انسان نیز با واسطه گری خود ازطرف خداوند حامل فیو ضات الهی است و وظیفه نعمت رسانی، اعم ازمادی و معنوی را به عهده دارد . بنا براین تشکر از مخلوق درواقع شکرازخداست . شکرگزاری آثار وپیامد های فراوانی دارد. این تحقیق معانی شکر را ازدیدگاه قرآن واحادیث ولغویین ومفسرین ومتکلمین وعرفا مورد بررسی قرارداده است.معنی شکردراین رساله ازمیان متون مختلف مانند قرآن وروایات وکتب اخلاقی شیعه از قدیمی ترین تاعصرحاضر باتحلیل محتوایی کتب صورت گرفته ودر این میان به کتب اهل سنت نیز نیم نگاهی داشته است. دراین پژوهش آثار وپیا مد های شکر گزاری از دو جنب? دنیوی واخروی مورد توجه قرار گرفته است .جنب? دنیوی شکر گزاری شامل آثار مادی وآثار معنوی است .مهم ترین آثار آن که حاصل نتایج این رساله بوده بدین قرار است. وفورو بقای نعمت، هدایت به صراط مستقیم، تقوا مداری، محبت، امیدواری، دوری ازمحرمات، انفاق وافزایش ظرفیت های بشری و...که این رساله به آن پرداخته است .از جهت اخروی نیز شکر گزاری آثاری رابرای فرد به همراه دارد، ازجمله رضای الهی، تخفیف در روز جزا و درنهایت دخول در بهشت که پاداش شاکرین واقعی است، در این رساله تبیین شده است . واژگان کلیدی: قرآن، حدیث، شکر، کفر، نعمت

چکیده : قرآن تنها سند سالم وحیانی از جانب خداوند در دست بشریت است؛ که از گزند حوادث زمینی و آسمانی محفوظ مانده است. از این رو، نقد دلایل ادعای وقوع تحریف در آن، نزد مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا این ادعا با حجیت ظواهر قرآن - اعم از لفظ و معانی آن- ارتباط مستقیم پیدا می کند؛ به همین دلیل، از قرون اولیه ظهور اسلام تاکنون مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. علمای اسلامی عموماً در طول تاریخ، خود را موظف به اعلام موضع در این باره کرده اند؛ زیرا روایات قابل توجهی در منابع روایی و تفسیری فریقین حکایت از وقوع تحریف در قرآن می نماید. علمای متأخر و متقدم تشیع با بررسی دقیق سندی و متنی روایات تحریف که بعضاً در کتب معتبر روایی نیز نقل شده است، روایات ضعیف السند را طرد و رد نموده و روایات صحیح را به معانی مختلف توجیه و تأویل کرده اند تا چهره تابناک قرآن کریم را شبهه تحریف در الفاظ آن پاک نمایند. یکی از مهمترین توجیهات آنان درباره روایات تحریف، آنها به " تحریف معنوی قرآن " است. قائلین به تحریف معنوی هر چند توانسته اند چهره قرآن را از شبهه تحریف لفظی پاک نمایند، امّا تحریف در معنا را برای قرآن طرد نکرده اند. در این تحقیق با بررسی لغویی و اصطلاحی و پیشینه تحریف در متون اسلامی و بررسی محتوای روایات تحریف و روایاتی که پیرامون مصحف امیرمومنان علی7 به دست ما رسیده است به این نتیجه رسیدیم که: معنای تحریف در این روایات اهل بیت:، تحریف معنوی در مصحف کنونی نبوده؛ بلکه این روایات حکایت از تحریف به کاستی در " وحی بیانی قرآن" دارد؛ که به همراه وحی قرآنی بر رسول اکرم 6 نازل شده است. وحی بیانی عبارت است از: تفسیر و تأویل و بیان آیات که همانند قرآن بر پیامبر اکرم6وحی شده است. بنابراین اظهارات مکرر اهل بیت :نشان از وقوع تحریف به کاستی از حیث معنا و مفهوم آیات قرآن پس از رحلت رسول اکرم6دارد. اما وحی قرآنی که همین مصحف کنونی است از حیث لفظ و معنا از تحریف مصون مانده است. در نتیجه در قرآن تحریف معنوی از طریق تفسیر به رأی یا هر روش دیگری صورت نپذیرفته؛ و منظور از تحریف در روایات تحریف نما ناظر به حذف وحی بیانی از قرآن است.

بررسی تاریخ قرآن کریم از منظر روایات موجود در کتاب بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الأطهار (ع) به همراه بیان آراء قرآن پژوهان، حائز اهمیت است. از آنجا که بحارالانوار بزرگترین دایر? المعارف تشیع است، بررسی این روایات و تبیین دیدگاه های علامه مجلسی نگاه ویژه ای را می طلبد. در این پژوهش پس از بیان روایات وحی و نزول قرآن، جمع آوری قرآن، قرائات و احرف سبعه و نقل دیدگاه علامه مجلسی به تبیین آراء قرآن پژوهان معاصر شیعه و مشاهیر اهل سنت پرداخته شده و در صورت وجود تعارض میان آراء آنها با دیدگاه های علامه مجلسی، تطبیق و مقایسه صورت گرفته است. علامه مجلسی درمورد نزول دفعی و تدریجی معتقد است که قرآن در شب قدر، به صورت کلی از لوح به آسمان چهارم نازل گردید تا از آنجا به صورت تدریجی به زمین نازل شود. سپس تمامی قرآن بر پیامبر(ص) نازل گشت تا به آن علم پیدا کند. در مبعث، نزول قرآن به صورت آیه آیه و سوره سوره آغاز شد و ایشان وظیفه یافت تا آن را برای مردم تلاوت نماید. همچنین با استناد به چندین روایت می توان دریافت که علامه مجلسی برآن است که قرآن در عهد نبوی جمع آوری شده است. ایشان قرائت حفص از عاصم را به عنوان معتبرترین قرائت بر می گزیند و نزول قرآن را بر حرف واحد دانسته و روایاتی را که مبین نزول قرآن بر هفت حرف است، ضعیف می شمرد.

چکیده: مبحث« أسماء السور» یکی از زیر مجموعه های علوم قرآنی است که مورد توجه مفسران و اندیشمندان علوم قرآنی بوده و احادیث فراوانی در این زمینه در کتب حدیثی شیعه و اهل سنت نقل شده است. این موضوع با مباحث علوم قرآنی دیگری چون مکی و مدنی بودن سوره ها، فضایل سوره ها و اسباب نزول سوره ها ارتباط نزدیکی دارد. با گذری بر صدو چهارده سوره قرآن در می یابیم که هر یک از این سوره ها با نام خود از دیگر سوره ها متمایز شده اند و برخی از سوره ها علاوه بر نام اصلی، به چند نام فرعی دیگر نیز شناخته شده اند. به نظر می رسد که نامگذاری سوره ها از همان ابتدای نزول سوره ها در دوره ی مکی وجود داشته است. حال پرسش هایی در این زمینه وجود دارد که این پژوهش درصدد پاسخگویی به آن است، پرسش هایی از قبیل اینکه نامگذاری سوره ها توقیفی است یا اجتهادی؟ دلایل قائلان به توقیفی یا اجتهادی بودن نام سوره ها چیست؟ نظر قائلان به تفصیل در این باره چیست؟ آیا این نام ها در مصاحف عثمانی مکتوب شدند؟ و آیا رابطه ای میان نام سوره ها با غرض آن ها وجود دارد؟ به نظر می رسد نامگذاری سوره ها به طور نسبی اجتهادی باشد، بدین معنا که علاوه بر وجود نام های توقیفی سوره ها، نام هایی دیگری از سوی صحابه و اندیشمندان مسلمان ذکر شده است. از نظر خاستگاه وحیانی، نام سوره ها تابع نص قرآن کریم می باشد و پیامبر(ص) بنیانگذار نامگذاری سوره ها است. احتمالاً سبب اختلاف نظر علما در مقوله ی توقیف یا اجتهاد نام سوره ها، وجود مبانی مختلف در پذیرش آن ها و روایات متنوع در این باره است. قائلان به توقیفی بودن أسماء السور اهتمام پیامبر(ص) به تسمیه ی سوره ها، اهمیت نامگذاری آن ها، وجود روایات متنوع در این باره و... را از دلایل خود برشمرده اند. در مقابل، قائلان به اجتهادکثرت استعمال نام سوره ها، تصادفی بودن انتخاب نام برخی از سوره ها و روایت های حاکی از عدم تسمیه را برای اثبات نظر خود بیان کرده اند. قائلان به تفصیل در این باره دو نظر متفاوت را ارائه داده اند، نظر اول بر این است که تعداد مشخصی از سوره ها توسط پیامبر(ص) نامگذاری شده و مابقی توسط صحابه و تابعان صورت گرفته است. نظر دوم که این پژوهش درصدد اثبات آنست بر این باور است که برای هر یک از سوره ها حداقل یک نام توقیفی از سوی معصوم صادر شده، و نام های دیگر حاصل از استنباط صحابه، تابعان و علمای اسلامی است. احتمال می رود که در هنگام توحید مصاحف، صحابه نام سوره ها را در ابتدای آن ها کتابت نکرده باشند و این عمل را بر اساس روایات موجود مکروه می دانستند. گاهی برای برخی از سوره ها در کلام معصومین(علیهم السلام) ، صحابه و تابعان اوصافی ذکر شده که عظمت و اهمیت آن ها را می رساند. در این پژوهش تسامحاً روایات وارده از معصومین(علیهم السلام) را که به بیان ویژگی هایی سوره ها می پردازد به عنوان نام توقیفی سوره قلمداد کرده ایم. در مورد ارتباط میان نام سوره ها با غرض آن ها به نظر می رسد رابطه ظریفی میان نام توقیفی و مشهور سوره با غرض اصلی آن وجود داشته باشد؛ زیرا روشمندی و گزینش نامی که با محور اصلی سوره هماهنگ باشد مورد توجه شارع بوده است. برای یافتن این ارتباط، ابتدا باید به غرض اصلی سوره پی برد تا بتوان رابطه ی میان نام سوره با غرض آن را کشف نمود. کلید واژه: قرآن، سوره، توقیفی، اجتهادی، نامگذاری، اغراض، اهداف

چکیده در پی اهمیتی که دو عامل سبب نزول و سیاق در فهم آموزه های قرآنی در فرایند تفسیرداشته اند، بسیار مورد اهتمام مفسران قرار گرفته اند. سبب نزول به عنوان عاملی که ارتباط آیات با عواملی که موجب نزول آنها شده است را بیان می کند، در کشف مراد صحیح آیات موثر است، اما زمینه های جعل و تحریف در این روایات، گاه نقش آن ها را یکسره نفی و گاهی نیز این نقش را کم رنگ می نماید، لذا برای دستیابی به اسباب نزول صحیح، باید با مرجحات متعددی سنجیده شوند. از طرف دیگر، به دلیل توقیفی بودن تدوین متن قرآن کریم و بر اساس حکمت بودن آن، سیاق حجیّت می یابد و به عنوان عاملی موثق که در سطوح مختلف در معنای واژگان، جملات، موضوعات قرآنی و ... مفسر را در کشف مراد صحیح یاری می رساند، عمل می کند. در برخی موارد روایات متواتر که حجّت مفسر در تعیین مقصود آیات است با سیاق آیات، که پاره ای از نص به حساب می آید، در ظاهر مطابقت نداشته و توهم تعارض می رود که به دلیل حجّت بودن هر دو عاملِ روایت متواتر و سیاق، نمی توان سخن بسیاری از مفسران در زمینه ی تعارض بین این دو حجّت را پذیرفت. در این موارد با نگاهی دقیق به دست خواهد آمد که سبب نزول، به یاری مفهوم استنباط شده از سیاق آیه می آید و اساساً توهم تعارض آشکار می شود.

در این پایان نامه تلاش شده تا به مهم ترین آثاری که پذیرش و قبول توحید بر اعتقادات، اخلاق و اجتماع دارد اشاره شود. بنابر این به صورت بسیار گذرا به توحید و مراتب آن و همچنین بینش توحیدی، اهمیت توحید و رابطه تنگاتنگ ایمان و عمل اشاره شده است. سپس تلاش شده است تا به آثار اعتقادی بینش توحیدی پرداخته شود و سه اثر اعتقادی بسیار مهم یعنی نبوت، معاد و امامت مورد بررسی قرار گرفته است. سپس وارد مبحث آثار اخلاقی می شویم وبا توجه به اینکه این آثار بسیار فراوان می باشند در اینجا هشت اثر مهم، توکل، اخلاص، صبر، دعا، شکر، خوف و رجاء، سکینه و قلب سلیم مورد بررسی و تعریف قرار گرفته و اثر هر کدام بر زندگی انسان بررسی شده است. و در نهایت به آثار اجتماعی اشاره شده و برای این امر سه اثر مهم؛احسان، عدل و خوش خلقی تعریف و اثر آنها بر زندگی اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است.

سقوط و انحطاط، تنزل از مرتبه بالای انسانیت، به پست ترین مراتب (مرتبه حیوانیت حتی پایین تر ازآن) می باشد. همواره عوامل مختلفی در ظهور و زوال هر پدیده موثرند. بی شک انسان نیز از این اصل مستثنی نیست و ظهور و سقوط آن تابع عواملی است. در این راستا کتاب قرآن که متکفل امر هدایت است و علی × به عنوان مربی بزرگ بشریت به عوامل سقوط و انحطاط انسان به نحو جامعی پرداخته اند. از بررسی دقیق آیات و روایات به دست می آید که از نظر این دو منبع دینی عوامل سقوط و انحطاط انسان در دو گروه فردی و اجتماعی قابل تقسیم است به طوری که عواملی چون دنیاگرایی، شهوت پرستی، ترک نماز، ترک زکات و ... به عنوان عوامل فردی سقوط و انحطاط انسان و عواملی چون ظلم و ستم، تفرقه، ترک جهاد، ترک امر به معروف و نهی از منکر و ... به عنوان عوامل اجتماعی سقوط و انحطاط انسان قلمداد می شود. ضمناً از مطالع? دقیق این عوامل و بررسی تطبیقی آن ها در قرآن و نهج البلاغه به دست می آید که رویکرد قرآنی بیش ترمعطوف به کلیات و رویکرد نهج البلاغه معطوف به ذکر مسائل به شکل مبسوط همراه با معرفی نمونه ها بوده است.

پژوهش حاضر به تبیین «بصیرت دینی در آموزه های علوی» پرداخته است. در این تحقیق، جایگاه و اهمیت بصیرت از دیدگاه امیر المومنین علی (علیه السلام)، عوامل و آثار نیک بصیرت و همچنین مبانی جهل و کوته بینی و پیامد های ناگوار آن مورد بررسی قرار گرفته است. با مراجعه به منابع معتبر و مورد وثوق محققین، تبیین معنای بصیرت، مبیّن آن است که این واژه صرفا به معنای دانش و آگاهی نیست، بلکه معنایی بس عمیق دارد. بصیرت در حقیقت، حاصل بررسی موشکافانه همه ابعاد دور و نزدیک یک مسئله و فراهم آوردن یک معرفت ویژه نسبت به آن به منظور ارزیابی واقعی و ژرف آن مسئله است، به طوری که هیچ گونه تردید و تزلزل در آن راه نیابد. بصیرت با این مفهوم عمیق، در دیدگاه امیرالمومنین (علیه السلام) جایگاهی رفیع دارد. از نظر حضرت، ارزش انسان، وابسته به معرفت و بصیرت او است و ایمان آنگاه برای مومن سودمند است که همراه نور بصیرت باشد. آن که بدون بصیرت گام در راه می نهد، بی گمان به بیراهه خواهد رفت و لذا هر چه پیش رود، از مقصد و منظور دور تر خواهد شد. با توجه به این جایگاه بلند، پژوهش با واکاوی سخنان حضرت به دنبال مبانی و عوامل ایجاد بصیرت می باشد، زیرا کسب این ویژگی که در سرنوشت انسان نقشی حتمی دارد، قطعا مستلزم حصول ملکاتی است که در لایه های عمیق وجود انسان رسوخ کرده باشد. نتیجه این جستجو، پژوهشگر را به مبانی مختلف رهنمون می کند که مهمترین آن ها عبارتند از تقوی، زهد، تفکر و عبرت. تقوی رابطه ای مستقیم در کسب فهم عمیق دارد. پیمودن صراط مستقیم به دلیل خطرات و پرتگاه های بسیاری که در مسیر آن قرار دارد، جز با عنایت و هدایت الهی ممکن نیست و تقوی، این چراغ هدایت را در قلب انسان پرهیزگار فروزان می کند. در حقیقت معارف الهی و معرفت بر حقیقت هستی، میوه شیرینی است که پرهیزگار از درخت تقوی و مجاهدت با نفس می چیند. از زهد به عنوان عامل دیگر بصیرت یاد می شود. دلبستگی به دنیا و برقرار کردن رابطه محبتی با آن، چشم و گوش دل آدمی را نسبت به حقایق آن کور و کر می کند و پرده غفلت را بر عیوب دنیا قرار می دهد. زدودن این غفلت و رفع این حجاب جز با زهد امکان ندارد. تفکر، زمینه ساز بصیرت است و راهگشای هدایت انسان. اندیشیدن حیات قلب بصیر است و تفکر، ذهن را به سمتی که شایسته و سزاوار وجود آدمی است، یعنی وجوب دوری از دنیا طلبی و جهد و کوشش برای آخرت، سوق می دهد. اگر بصیرت به معنای رسیدن انسان به درجه ای از درک و فهم تلقی گردد که بتواند از ظواهر امور بگذرد و به باطن آن بنگرد و از محسوسات عبور کرده و به معقولات برسد و قدرتی فراگیر برای سنجش و اندازه گیری، تجزیه و تحلیل، حل و فصل امور و انتخاب و تصمیم گیری صحیح در ابعاد زندگی به دست آورد، بی تردید «عبرت» یکی از راه هایی است که می تواند انسان را به این مقصد برساند. در مسیر پژوهش، این سوال مهم باید پاسخ داده شود که چه موانعی بر سر راه بصیرت یابی آدمی وجود دارد. در جستجوی کلام مولا امیرالمومنین (علیه السلام)، حضرت سه میل ویران کننده را از موانع بصیرت و حقیقت یابی، شمارش می کنند : آرزوی دراز، دنیا طلبی، هوای نفس. آرزوها، رابطه مستقیم با کور دلی و کم خردی انسان دارد. کسی می تواند چهره زیبای حقیقت را آنگونه که هست مشاهده کند و به سرچشمه زلال معرفت برسد که دیده عقل خود را با حجاب آرزوها نپوشاند، زیرا آرزوهای دراز دیدگان بصیرت را نابینا می کند. دنیا طلبی و نگاه استقلالی به دنیا و چشم داشتن به زرق و برق آن، موجب محبت و دلبستگی به آن می شود. بدیهی است که چنین نگاهی به دنیا، بی خبری و جهل نسبت به باطن آن را به دنبال دارد و در حقیقت حجابی خواهد بود بر دیدگان حقیقت بین انسان. پیروی از هوای نفس نیز به معنای مخالفت با حقایق و فرمان های بدیهی عقلی و شرعی است. اگر آدمی با آنچه عقل و شرع حکم کرده مخالفت کند و مبادرت به عملی خلاف و نادرست ورزد، قوه ادراک و عاقله او دچار نقصان و رکود و ناتوانی می شود و از درک بدیهی ترین حقایق یعنی وجود خالق آدم عاجز می گردد. - اگر انسان به بصیرت دست یابد آثار و نتایج نیک و سرنوشت ساز برای او به ارمغان می آید و عدم دست یابی به بصیرت پیامد های ناگواری را به دنبال دارد. چشم بینا، آگاهی و شناخت، چراغی برای تحلیل و سنجش حوادث و تحولات پیرامونی است. این بینش و بصیرت و بهره گیری از خرد، آدمی را بر راهی که انتخاب کرده استوار می سازد و او را در برابر تندباد شبهه و انحراف مصون می دارد. شجاعت و پایداری بر حق، از دیگر نتایج چنین بینشی است. تمیز حق از باطل، جز با ژرف اندیشی و بصیرت امکان پذیر نمی باشد. این بینش عمیق که شناخت و انتخاب راه حق از پیامد های آن می باشد، انسان را از افتادن در پرتگاه ذلت پیروی از باطل مصون می دارد و راه حق را که راه عزت و سعادت است بر او نمایان می کند. از طرف دیگر بی بصیرتی و سطحی نگری، آدمی را بر سر دو راهی های زندگی، دچار تردید و تشکیک نموده و قدرت انتخاب درست را از او سلب می کند و در بسیاری از مواقع او را به گمراهی و هلاکت می کشاند.

انسان برای زندگی سعادت‏مندانه نیازمند تشخیص خوب و بد، درست و نادرست، صلاح و فساد و به طور کلی حقّ و باطل است و برای رسیدن به این تشخیص نیاز به معیارهایی دارد، تا بتواند با استفاده از آنها و سنجیدن افکار و عقاید و عملکرد خود، نسبت به آن معیارها، به حقّ یا باطل بودن آنها پی ببرد. قرآن کریم، کلام حقّ و منشوری کامل و جامع برای زندگی سعادتمندانه انسان است، که معیارهای تمییز حقّ و باطل را به روشنی برای انسان معرفی نموده است. در نهج البلاغه نیز، همچون قرآن کریم، موضوع شناخت حقّ و باطل، از جایگاه مهمی برخوردار بوده، معیارهای شناخت حقّ و باطل معرفی، و نقش و جایگاه این معیارها تبیین شده است. معیارهای شناخت حقّ و باطل، هم از نظر قرآن و هم از دیدگاه نهج البلاغه، شامل دو دسته معیارهای درونی و بیرونی است که در روایات هم از آن دو حجّت با عناوین رسول باطنی و رسول ظاهری یاد شده است. عقل، یکی از معیارهای شناخت حقّ و باطل است که انسان را در تشخیص میان حقّ و باطل، یاری می کند. عقل، همواره پیرو حقّ بوده و همچون منبع نور، مسیر زندگی را برای انسان روشن می کند. لذا، انسان با استفاده از قوّه خرد و خردورزی می تواند از افتادن در خطا و اشتباه مصون بماند. دومین معیاری که قرآن کریم و همچنین نهج البلاغه، به عنوان معیار شناخت، معرفی می کنند، وحی به انبیاء است. کتب آسمانی، به ویژه قرآن کریم، چون از سوی حقّ تعالی و سخن خدا هستند، جز حقیقت محض نمی توانند باشند. از این رو، قرآن کریم و کتب آسمانی پیامبران پیشین، معیار شناخت حقّ و تمییز آن از باطل هستند. سومین معیار شناخت حقّ و باطل، که در قرآن و نهج البلاغه، معرفی شده است، سنّت پیامبر اکرم(ص) و سیره ائمه اطهار(ع) است که در عصر حاضر، تنها از طریق احادیث قطعی الصدور، قابل دسترسی است.

دانشمندان مسلمان، یکی از وجوه اعجاز قرآن را " انسجام و هماهنگی آیات با یکدیگر" و به تعبیری دیگر "عدم تناقض و ناسازگاری میان آیات قرآن" بیان کرده اند. در برخی آیات قرآن و روایات معصومین(ع)، بر این ویژگی و امتیاز قرآن کریم تأکید شده است. یکی از شبهاتی که از گذشته تا امروز پیرامون قرآن وارد کرده اند، شبهه "وجود تناقض و اختلاف میان برخی آیات قرآن" است. یکی از اهداف دشمنان قرآن از این ادعای باطل، این است که قرآن را کتابی بشری و غیر الهی جلوه دهند که از خطا و تعارض مصون نمی باشد. از جمله عللی که سبب شده است تا برخی مسأله اختلاف و تناقض میان آیات قرآن را مطرح نمایند، عدم آشنایی با تعریف صحیح و دقیق برخی از اصطلاحات منطقی مانند "تناقض" ، "تضاد" ، "شرایط تناقض" و نیز عدم توجه به برخی از ظرافت های کلامی قرآن و کاربرد "عام و خاص" و "ناسخ و منسوخ" است. به منظور نقد و بررسی این شبهه، ابتدا برخی اصطلاحات مرتبط با نظریه "تناقض" تعریف می گردد. سپس آیاتی از قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) که به انسجام آیات قرآن و نبود تناقض در آن اشاره دارد، ذکر می شود. در گام بعدی، تعدادی از مهمترین آیاتی که به ظاهر با یکدیگر اختلاف داشته و شبهه تناقض در مورد آنها بطور جدی مطرح شده است، برحسب موضوع طبقه بندی کرده و به آنها پاسخ کافی و متقن داده شده، تا این حقیقت روشن گردد که در سراسر قرآن، هیچگونه اختلاف و تناقضی وجود ندارد و این کتاب مقدس، وحی الهی بر قلب پاک پیغمبر اسلام (ص) است.

چکیده تمام نما سپاس خداوندی را که سخنوران از ستودن او عاجزند، و حسابگران از شمارش نعمت‏های او ناتوان، و تلاشگران از ادای حق او درمانده‏اند. خدایی که افکار ژرف اندیش، ذات او را درک نمی‏کنند و دست غوّاصان دریای علوم به او نخواهد رسید. قرآن کریم که تمام آیات روشنگرش، اعجاز الهی است قطعاً نمی تواند در قالب ترجمه ای بشری قرار گیرد، از این رو ترجمه قرآن را نمی توان با قرآن یکی دانست. چنانکه بیشتر مترجمان نیز مدّعی شده اند که نه می توان لطافت و قوّت عربی آن را حفظ کرد و نه مفاهیم و رموزش را منتقل کرد؛ به همین دلیل کوشیده اند تا حدّ امکان، مفاهیم پر ارزش این کتاب مقدّس را برای طالبان فضیلت و حقیقت فارسی زبان، تبیین نمایند. در این راستا، برخی از مترجمان قرآن کریم، برای تبیین بهتر مراد خداوند ناچار به ارائه ی افزوده هایی شده اند که اغلب با استناد به تفاسیر و یا کتب سبب نزول و... صورت پذیرفته است و هدف ایشان، راهنمایی خواننده برای درک بهتر از منظور و غرض خداوند است. در این رساله به تحلیل و بررسی تطبیقی افزوده های تفسیری هفت ترجمه معاصر از قرآن کریم (الهی قمشه ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، گرمارودی، مکارم و مشکینی) در ترجمه آیات جزء 27 و28، از لحاظ ضرورت بیان آنها و موافقت و یا عدم موافقت شان با آرای مفسران و اهل لغت پرداخته شده است. کار نگارش این رساله در سه مرحله صورت گرفت: در مرحله اول بر اساس ترجمه های مورد نظر آیات از ابتدای آیه 31 سوره ی «ذاریات» تا انتهای سوره ی« تحریم» مورد بررسی قرار گرفته و در این راستا آیاتی که دارای افزوده موثر بوده اند استخراج شده است. ترجمه های حامل افزوده موثر به ترتیب حروف الفبا ذکر شده است و از پرداختن به ترجمه هایی که فارغ از افزوده ی مهم و کلیدی بودند، صرف نظر شده است. در مرحله دوم با مراجعه به کتب تفسیری معاصر و قدیمی فریقین، منابع روایی، لغوی و ... آراء ذکر شده پیرامون آیات را به دقت مطالعه کرده و در مرحله سوم به بررسی مطابقت یا عدم مطابقت آراء مفسران با افزوده هایی که مترجمان ذکر کرده اند پرداخته و ضرورت یا عدم ضرورت ذکر این افزوده ها را از سوی مترجمان، بیان شده است؛ همچنین ترجمه های برتر و بعضی از اشکالات ترجمه ها ذکر شده است. لازم به ذکر است که در تمامی این مراحل با ارائه گزارش کار به اساتید محترم راهنما و مشاور ، نظرات سودمند ایشان را جویا شده و تذکرات و ایرادات وارده را برطرف شده است. در نگارش تحلیل ها ی این طرح از تفاسیر مجمع البیان ، المیزان ، تفسیر نمونه ، أحسن الحدیث ، جوامع الجامع، روح المعانی، کشاف و...که از مهم ترین کتب تفسیری شیعه و اهل سنت می باشند و دارای مقبولیت عمومی هستند استفاده شده است. همچنین از منابع معتبر لغوی چون لسان العرب، مجمع البحرین، مفردات راغب، قاموس قرآن و ... و نیز مهم ترین منابع حدیثی که در این رساله مورد استفاده واقع شده می توان به اصول کافی، من لا یحضره الفقیه، بحار الأنوار ، عیون أخبار الرضا(ع) و... اشاره کرد. لازم به ذکر است بر اساس مفاد جلسه ی مورخه 4/11/89 که با حضور معاونت پژوهشی ، معاونت آموزشی، مسئول امور پایان نامه ها و دانشجویانی که این طرح را بر عهده گرفته بودند برگزار گردید ، مقرر شد که معیار تحقیق در بررسی ترجمه ی آیت الله مشکینی، نشر الهادی و در بررسی ترجمه الهی قمشه ای، ویراستاری حسین استاد ولی و در سایر ترجمه ها نرم افزار جامع التفاسیر نور نسخه ی دوم، معیار تحقیق باشد. در ضمن حجم این رساله به دلیل افزوده های زیادی که مترجمان در ترجمه آیات این دو جزء بیان کرده بودند و ما خود را موظف به بررسی همه آنها می دانستیم ، نسبتا زیاد شد. اما مشکل اصلی ما در نگارش این رساله ، بلا تکلیفی در شیوه ی کار بود و با وجود این که، این طرح در تاریخ 16/4/89 به تصویب اولیه رسیده و اقداماتی در جهت نگارش آن صورت گرفته بود، پس از گذشت هفت ماه با اعمال تغییراتی در اجزاء تصویب شد، و ارائه شیوه ی کار از سوی شورای پژوهشی دانشکده، تلاش های خود را از سر گرفتیم که این موضوع باعث طولانی شدن و تأخیر در اتمام کار شد. اما اکنون که به یاری خداوند متعال کار تدوین این پایان نامه به اتمام رسیده است از تمامی عزیزانی که مرا در این مسیر همراهی کردند کمال سپاس و قدر دانی را دارم و امیدوارم که توانسته باشم رضایت خاطر قرآن پژوهان عزیز را به دست آورده باشم. نتیجه ی تحقیق : ضرورت دخالت دادن عناصر تفسیری در ترجمه ی قرآن سبک جدیدی از ترجمه را به وجود آورد که آن را ترجمه " آزاد، تفسیری یا ترجمه همراه با خلاصه التفاسیر" می نامند . در این سبک، از اضافات تفسیری و توضیحات لازم برای روشن کردن معنای آیه استفاده می گردد. در ترجمه آزاد، واحد ترجمه در بیشتر موارد "بند" و سپس "جمله" است و گاه بین این دو شناور است و به دلیل آنکه مترجم کاملا وفادار و پایبند به متن مبدأ نیست، انسجام این نوع ترجمه از سایر انواع بیشتر است. اما به نظر نگارنده ذکر افزوده های تفسیری تا حدی جایز است که ترجمه را از حد ترجمه خارج نکند و تنها در موارد ضروری و آن هم در داخل پرانتز، قلاب یا کروشه به ذکر این افزوده ها پرداخته شود. در این رساله پس از تحلیل و بررسی افزوده های هفت ترجمه تفسیری معاصر به این نتیجه رسیدیم که میزان افزوده های تفسیری موثر که در ترجمه های الهی قمشه ای ، مشکینی و صفارزاده به کار رفته، بسیار بیشتر از افزوده هایی است که سایر مترجمان به کار برده اند؛ با این تفاوت که صفارزاده در اکثر موارد بر خلاف سایر مترجمان، افزوده های تفسیری خود را از متن اصلی ترجمه جدا نکرده، که این یکی از نقاط ضعف ترجمه ایشان است. به عنوان مثال در ترجمه آیه « فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاهُ فَانْتَشرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (10 / جمعه) گفته است: و چون نماز تمام شد پراکنده شوید، دنبال کسب رزق و روزی از نعمات خداوند بروید و البتّه در قلب و ذهن خود مدام به اذکار الهی مشغول باشید تا رستگار شوید. مشکینی نیز در ترجمه ی بعضی از آیات و در قالب افزوده تفسیری به بیان اقوال مختلف تفسیری پرداخته است که معمولاً خواننده را به مراد معینی از آیه هدایت نمی کند. مثلا این آیه را اینگونه ترجمه کرده است:« وَ النَّجْمِ إِذا هَوی‏» (1)؛ سوگند به ستاره هنگامی که طلوع و غروب کند (یا به شهاب ثاقب زمانی که بر اجنّه و شیاطین فرود آید، یا به گیاه، زمانی که سر برآورد، یا به اقساط و آیات قرآن هنگامی که به مرکز وحی نازل گردد). افزوده ترجمه های فولادوند، گرمارودی و خرمشاهی بسیار اندک بوده، اما از سبکی ادبی و سلیس برخوردار می باشند و بیشتر سعی شده است که با ترجمه الفاظ آیات، مفهوم را به مخاطب انتقال دهند. در این میان ترجمه فولادوند با توجه به ویژگی هایی که توسط گروهی از قرآن پژوهان حوزه علمیه بر آن صورت گرفته و با ویراستاری خود ایشان بر این ترجمه ، توانسته است یکی از مهم ترین و موفق ترین ترجمه های فارسی قرآن در عصر معاصر باشد. اما ترجمه الهی قمشه ای با وجود کاستی هایی که در مقدمه برای آن ذکر کردیم، با اخلاص و صفای باطن مترجم که در ترجمه او جلوه کرده و قلم روان و سلیس ایشان و توضیحات تفسیری کوتاهی که درون پرانتز کرده و بدین وسیله فهم عبارات را آسان تر نموده اند ، در مقایسه با سایر ترجمه ها از اتقان و کمال بیشتری برخوردار می باشد و می توان آن را ترجمه برتر نامید. تعداد افزوده های تفسیری موثر در هر سوره از جزءهای 27 و 28 : ردیف نام سوره تعداد آیه تعداد افزوده ردیف نام سوره تعداد آیه تعداد افزوده 9 الذاریات از آیه31 تا 60 13 افزوده 17 الحشر 24 آیه 11 افزوده 10 الطور 49 آیه 17 افزوده 18 الممتحنه 13 آیه 8 افزوده 11 النجم 62 آیه 19 افزوده 19 الصف 14 آیه 8 افزوده 12 القمر 55 آیه 13 افزوده 20 الجمعه 11 آیه 8 افزوده 13 الرحمن 78 آیه 14 افزوده 21 المنافقین 11 آیه 5 افزوده 14 الواقعه 96 آیه 24 افزوده 22 التغابن 18 آیه 11 افزوده 15 الحدید 29 آیه 15 افزوده 23 الطلاق 12 آیه 7 افزوده 16 المجادله 22 آیه 9 افزوده 24 التحریم 12 آیه 10 افزوده تعداد افزوده های موثر هر یک از مترجمان در دو جز 27 و 28 : ردیف نام مترجم تعداد افزوده موثر 1 الهی قمشه ای 96 2 خرمشاهی 15 3 صفارزاده 142 4 فولادوند 24 5 گرمارودی 38 6 مشکینی 125 7 مکارم 39

یکی از مهم ترین ارکان معنویت در انسان مومن، خودسازی و پشت سرگذاردنِ مقامات سیر الی الله است که با عبادت و بندگی خالصانه خالق هستی میسر میباشد. انسان در اثر قرب به پروردگار چنان اطمینان مییابد که جز به خداوند نمیاندیشد. در این حال او همه چیز را مقهور و مغلوب اراده الهی میداند، به همین جهت رنج و آسایش، فقر و غنی یا بیماری و سلامتی آرامش او را بر هم نمیزند و خود را تسلیم فرمان پروردگارش میکند. قرآن کریم میفرماید : ?یا أیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّه إرجِعِی إلیَ رَبِّکِ راضیهً مَرضیهً? ، یعنی: «ای نفس مطمئنّه، خشنود و پسندیده به سوی پروردگارت بازگرد». در مراحل رشد، مرحله «رضا» آن جا است که بنده نه تنها بکوشد خداوند خشنود شود، بلکه خود نیز از قضا و قدر الهی راضی باشد و هر چه او مقدر میدارد، به جان بپذیرد. مرحله رضا پایان این راه نیست زیرا انسان هنوز بر خویشتن خویش استوار است و میگوید: «پسندم آن چه را جانان پسندد». یعنی خواست خداوند بر میل من است و میل من بر خواست خداوند است. بالاتر از رضا، مرحلهای است که بنده میل خود را نبیند و همه وجودش خواست خداوند باشد که همان مقام «تسلیم» است. در بین همه مقامات سیر الی الله، دو مقام پیاپی رضا و تسلیم، جایگاهی ویژه دارند، این دو مقام وصف دو گام وصل است، از خودگذشتن و به او رسیدن، تمام شدن نفس و آغاز روح است. با توجه به اهمیت و نقش مقام رضا و مقام تسلیم در راه قرب به خداوند، این پژوهش با عنوان «مقام رضا و تسلیم در آیات و روایات» در چند بخش گردآوری شده است که تقدیم خواهد شد. شامل پنج بخش به شرح زیر است: بخش اول: کلیات تحقیق، بخش دوم: جایگاه رضا و تسلیم در قرآن و روایات، بخش سوم: روش تحصیل رضا و تسلیم، بخش چهارم: آثار و برکات رضا و تسلیم، بخش پنجم: موانع نیل به مقام رضا و تسلیم. ضمنا هر بخش به تناسب از فصولی تشکیل شده است. با همه تلاش و مراقبتی که در تدوین این پژوهش صورت گرفته است، بیشک کاستیهایی بر جا میماند، با این وجود امید داریم مورد قبول درگاه حق قرار گیرد.

در پژوهش حاضر به منظور بررسی« جایگاه صله رحم از منظر قرآن و روایات» یافته های زیر بدست آمده است:در بسیاری از آیات و ورایات به روابط حسنه بین فامیل تأکید شده است و پیوند و دوستی با خویشان در حد پرستش خداوند، بیان شده است، از این رو صله رحم و رعایت حقوق ذی القربی، جایگاهی بس عظیم و گرانقدر دارد. صله رحم در قرآن و روایات، به پیوندی والاتر از پیوند با پدر و مادر و احسان به یتیمان ذکر شده است. پس از مسأله ی توحید و دوری از شرک، رعایت اولویت در میان خویشان،به مسأله ی ارحام،و احسان و رسیدگی به ایشان سفارش شده است. در میان خویشان نیز پدر و مادر ، مقدم بر دیگران و سپس ایتام و بعد بیچارگان ذکر شده اند. ازجمله آثار صله رحم باعث آبادانی، افزایش طول عمر، برکت و برخورداری از حمایت الهی شده و قطع رحم باعث کاهش طول عمر، از دست دادن مقبولیت اجتماعی و فقر و اندوه می گردد.

با توجه به جایگاه ویژه قرآن کریم در بیان نیازهای هدایتی بشر از سویی و اهمیت به سزای امر امامت و ولایت در اسلام و خصوصاً در مذهب شیعه از دیگر سو، عدم ذکر نام ائمه خصوصاً امام علی علیه السلام – به عنوان خلیفه بلا فصل پیامبر اکرم- در قرآن کریم می تواند برای بسیاری سوءال بر انگیز بوده و بعضاً دستاویز اغراض تبلیغاتی مخالفان شیعه واقع شود. در این تحقیق به منظور یافتن و بررسی علل عدم ذکر نام حضرت در قرآن، ، مقدمتاً چند علت سلبی ذکر شده است . پس از آن در فصل اول از منظر سبک ویژه قرآن در ارائه مطالب و روش فهم آن، به بررسی سه ویژگی بیان کلی، بسط از درون و بسط از برون پرداخته و علت اکتفا به معرفی واجدان امر ولایت باخصوصیات و عدم تصریح به مصداق آن، معلوم گشته و از مساله شبهه زدایی شده است. در فصل دوم، از منظر سنت عام و قطعی آزمون الهی به عنوان ترجیحی ضروری، وقایع سیاسی اجتماعی مقارن رحلت رسول خدا صلی الله علیه وآله بررسی شده و با تحلیل عملکرد و انگیزه گروههای دخیل در آزمون خلافت، نقش بی بدیل عدم ذکر صریح مصداق امر خلافت نخستین در شکل گیری آزمون الهی مشخص شده و از سوی دیگر با بررسی احتمالات ممکنه در صورت ذکر نام، ضرورت عدم ذکر نام، برای احتراز از خطرات جدی و قابل ملاحظه، تایید شده است. در فصل آخر نیز به بررسی نظرات مخالف و شبهات سه گروه اخباریون (شیعه)، اهل تسنن و مستشرقان، در این قضیه پرداخته شده، اشکالات پاسخ داده شده و شبهات رد شده است.

در میان ادیان عالم ، اسلام بیش از سایر ادیان به انسان وسرنوشت او پرداخته است و قبل از اینکه انسان دچار انحراف ومشکلات ناشی از آن شود، آسیب ها وانحرافات را پیش بینی کرده و سعی کرده تا انسان ارزش حقیقی خود را بشناسد تا بدین طریق هم به خود سازی بپردازد وهم جامعه وخویش را از آلوده شدن به این انحرافات دور نگه دارد. در این نوشتار، تا جایی که امکان داشته به عوامل سازنده ی جوامع و همچنین عوامل سازنده ی وجود انسان پرداخته شده است، تا از این طریق باید ها و نباید هایی که باید در جوامع توسط تمامی انسان ها رعایت شود مورد بررسی قرار گیرد. قرآن کریم با طرح سرگذشت امت های پیشین و همچنین با عنوان کردن برخی از انحرافات جوامع نخستین به آسیب شناسی جوامع انسانی پرداخته است و راه حل های فلاح وسعادت را نشان داده است. همچنین در قرآن کریم عوامل پیشگیرانه،مدیریت وحتی چگونگی برخورد واصلاح اینگونه انحرافات بسیار ظریف بیان شده است. منتها در این میان وظیفه انتسان است که اندرزهای قرآن را که مخالفت با آنها موجب ضررو زیان می شود با گوش جان بپذیرد و در زندگی خویش به کار ببرد، چرا که در صورتی که به این توصیه ها عمل نشود این انحرافات نه تنها کمتر نمی شود بلکه روز به روز بیشتر می شود. در واقع جرم وانحراف به سان اژدهایی هزار سر بوده است که با قطع هر دست و سر، سر ودستی دیگر روئیده و نه تنها کمتر نشده بلکه بیشتر و بیشتر شده است . برای رهایی از آسیب ها و انحرافات این خود فرد است که با قویترین کردن نیروی ایمان و همچنین با تکیه بر منبع آسمانی که همان قرآن کریم است می تواند همواره در مسیر سعادت گام بر دارد.

برای فهم جامع سوره های قرآن، به مانند هر کلام منسجم دیگر باید اجزاء آن(آیات) را شناخت و ارتباط و انسجام بین این اجزاء را درک کرد. فهم آیات سوره ها امری مرسوم است و در علم تفسیر تا حد زیادی به آن پرداخته شده است. اما برای ورود صحیح به بحث ارتباط و انسجام آیات درون سوره ها چه باید کرد؟ بنا به دیدگاه این تحقیق پاسخ صحیح به 3 سوال کلیدی، مبانی محکمی برای ورود به بحث تناسب آیات در سوره ها و فهم جامع سوره ها خواهد بود. این سوالها و پاسخ آن به شرح ذیل است: 1. نظم آیات در سوره ها بشری است یا الهی؟ چینش آیات در سوره ها به دست تدبیر الهی صورت گرفته است.(مبنای اول) 2. آیا چیدن آیاتی خاص با ترتیبی ویژه درون هر سوره از سوره های قرآن حکمتی دارد؟ سوره های قرآن یک کلام منسجم است و همه آیات آن، در ارتباطی لایه لایه و هماهنگ با یکدیگر مستمع را به سوی غرض الهی از بیان سوره، رهنمون می کنند.(مبنای دوم) 3. نظم در قرآن به خصوص نظم آیات درون سوره ها از چه سنخی است؟ نظم در قرآن از نوع نظم هدایتی است.(مبنای سوم)

عسر در لغت به معنای تنگی ودر تنگنا قرارگرفتن، سختی و دشواری در مقابل یسر قرار دارد و حرج در اصل به معنای گناه و بنا بر قولی مضیقه و سختی شدید است و در اصطلاح عسر و حرج عبارت است از احکام ثانویه ای که موجب می گردد الزام و تکلیف ناشی از حکم تکلیفی از مکلفین برداشته شود. در مطالعه احکام و سنن اسلامی، با توجه به اینکه اسلام دینی مبتنی بر حدود و انسان موجودی مکلف است؛ در عین حال طبق برخی از آیات و روایات به عدم وجود عسر و حرج تصریح شده است. تأکید بر یسر و استفاده از رخصتها در آیات و روایات هیچگونه منافاتی با انجام امور شرعی ندارد؛ بلکه حرج زدایی و تساهل دینی در کنار عمل به واجبات و حدود الهی مورد تأکید می باشد.

چکیده ندارد.

توحید اصل اول همه ی فرق و مذاهب اسلامی است. با این وجود در جزئیات این اصل میان آنها اختلافات اساسی وجود دارد. از جمله ی مهم ترین و بحث برانگیزترین شاخه های توحید، موضوع اسماء و صفات خداوند متعال است. اینکه خداوند اسم یا صفت دارد یا خیر و اگر دارد، چگونگی اتصافش به اسماء و صفات، مهم ترین مسائل این بحث است. یکی از گروه های مهم اسلامی، «مکتب اعتزال» است. عمده شاخصه ی این مکتب، خلاف دیگر فرق اهل سنت، توجه بسیار زیاد آن به عقل و استنباط گزاره های دینی از مجرای عقل و خرد است. آنچه بررسی این گروه را دارای اهمیت خاص می کند، ادعای آنها بر اخذ معارف در توحید و عدل از امیرالمومنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) است. در این تحقیق، سعی در شناخت عقیده ی معتزله در بحث «اسماء و صفات» خداوند و آن گاه تطبیق آن با سخنان امیرالمومنین (علیه السلام) و ائمه ی معصومین (علیهم السلام) شده است تا نشان دهیم که معتزله در نقاط قوتشان وام دار تشیع هستند و اکثر معضلاتشان به سبب عدم پایبندی کامل ایشان در پیروی از امیرالمومنین (علیه السلام) است. دانشمندان معتزله در موضوع اسماء و صفات هم رأی نیستند. عقاید آنها در این موضوع را می توان طور خلاصه این گونه بیان کرد: 1. نفی صفات و عینیت آنها با ذات، 2. سلب اضداد از ذات خداوند 3. نظریه ی حال، 4. نیابت ذات از صفات. با این حال می توان به طور کل گفت که همه ی آنها هم سعی در نفی صفات و هم حفظ کمالات حق متعال داشته اند و این خود منجر به نظریات مختلف در این باب شده است. با بررسی روایات می یابیم که امیرالمومنین (علیه السلام) و اهل بیت (علیهم السلام)، به نفی صفات از ذات خداوند متعال قائل هستند. نکته ی مهم دیگر، خروج از دو حدّ تعطیل و تشبیه در مورد خداوند است. ذات خداوند دارای ترکیب و قابل تجزیه نیست و اثبات صفات برای ذات، ناچار به وادی ترکیب ذات و تشبیه آن به مخلوقات وارد می شود که هر دو باطل است. در دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام)، ذات خداوند قابل شناخت و تعقل و تفکّر نیست و عقل تنها تا مرتبه ی اثبات و تنزیه ذات می تواند پیش رود. به همین دلیل این ذات نه قابل تصوّر و نه قابل وصف است، چرا که هر وصفی، تشبیهی در دل خود دارد. به طور اجمال، روایات امیرالمومنین و اهل بیت (علیهم السلام) معانی ثبوتی برای ذات قائل نیستند و صفات ثبوتی را به معانی سلبی باز می گردانند. ما دلائل عقلی و نقلی مختلف در این باره را بررسی کرده راه جمع بین قائل شدن به کمالات حق متعال و نفی صفات را نیز از زبان روایات بیان نموده ایم. در پایان نیز، دو دیدگاه معتزله و روایی شیعی را با هم مقایسه کرده به این نتیجه رسیدیم که تنها نظر معتزله که مطابق روایات شیعی است، نظریه ی سلب اضداد از خداوند می باشد. پس از نظریه ی سلب اضداد، نظریه ی نیابت ذات از صفات بیشترین شباهت را با بیان روایات دارد. نظریه ی حال نوعی تشبیه خفی است و مطابق روایات نظر صحیحی نیست. نفی صفات و عینیت صفات با ذات نیز ـ هر چند در بیان بعضی از معتزله از حیث عبارات شباهت هایی با روایات دارد ـ اما در مجموع با آنها تطابق ندارد.

وقتی امام علی (علیه السلام) زمام حکومت و هدایت امت را به عهده گرفتند، پیوسته بر اعمال و رفتار کارگزاران نظارت می کردند و چنین نبود که بعد از به دست گرفتن امور، مورد مواخذه و باز خواست قرار نگیرند. چنانچه خطا یا کوتاهی و کاستی از طرف کارگزاران مشاهده می شد یا به اطلاع امام علی (علیه السلام) می رسید؛ آنان را مورد توبیخ و سرزنش قرار می دادند؛ چنانکه از اشخاصی که وظائفشان را به درستی انجام می دادند و در گفتار و کردار خود همواره بر اساس حق و حقیقت، قدم بر می داشتند، ستایش و قدردانی می کردند و آنها را به عنوان الگو به همگان معرفی می نمودند. با این همه، افراد مورد مدح یا مذمت امام علی (علیه السلام) همواره از کارگزاران نبودند؛ بلکه گاهی شخص مذمت شده جزء مخالفان و معاندان به شمار می رفت، یا جزء یاوران و دوست داران شمرده می شد، گاهی مخاطب سخن، گروهی خاص از افراد بودند یا افرادی که در سالهای قبل می زیستند به عنوان عبرت گیری افراد، معرفی می شد. با مطالعه نهج البلاغه موارد بسیار زیادی از مدح و ذم، توسط امام علی (علیه السلام) دیده می شود که با بررسی و دسته بندی آن ها، می توان روش های متنوعی را شناخت. از این رو در این پایان نامه به روش شناسی مدح و مذمت شخصیتها در نهج البلاغه می پردازیم و از مباحثی نظیر: مبانی مدح و مذمت شخصیتها در نهج البلاغه سخن گفته شده است؛ مبانی ائی همچون: اعتقاد به تربیت پذیری انسان یا اعتقاد به کارائی امر به معروف و نهی از منکر در تنبه آفرینی. پس از آن در فصلی دیگر درباره عوامل و شاخصه های موثر در مدح و مذمت شخصیتها در نهج البلاغه، سخن رفته است. برخی از این عوامل موثر در مدح اشخاص عبارتند از: زهد و ساده زیستی، شجاعت، امانت داری، لیاقت و شایستگی. مهمترین عوامل اثر گذار در مذمت اشخاص نیز عبارتند از: گمراهی ، دنیا طلبی، خیانت، و ستم. آنگاه در فصلی دیگر درباره روشهائی که امام علی (علیه السلام) در ستایش یا نکوهش افراد، استفاده می کردند سخن گفته ایم؛ روشهائی همچون: استفاده از فنون بلاغت، دعا و طلب آمرزش از خداوند، در مدح اشخاص بکار می روند و استفهام، مجادله احسن، تهدید، تحقیر، ضرب المثل، نفرین، در مذمت اشخاص، استفاده می شوند. نگاهی به پیامدها و دستاوردهای مدح و مذمت اشخاص در نهج البلاغه نیز به عنوان آخرین فصل از فصول این پایان نامه، مورد بررسی قرار گرفته است، و در ضمن آن به نتایجی از قبیل: تنبه آفرینی، ترویج اعتدال و میانه روی، اشاره شده است.

فقر در نهج البلاغه به عنوان یک پدیده شوم فردی و اجتماعی است و به معنای نداری، کمبود و از جهت برخی مصادیق، نادانی می باشد. فقر در نهج البلاغه، علت های فردی و اجتماعی فراوانی دارد. از جمله علل فردی آن می توان به تنبلی و سستی، بیکاری، اسراف و تبذیر، ناسپاسی و کفران نعمت، ترک دنیا و گوشه نشینی و. .. اشاره کرد. همچنین از علت های اجتماعی آن می توان به بی عدالتی، توزیع ناعادلانه ثروت جامعه، انحصار سرمایه در دست قشر خاص، مال اندوزی حاکمان، مالیات های سنگین، بهره نبردن درست از منابع ثروت اشاره نمود. فقر آثار شوم فراوانی در حوزه فردی و اجتماعی از خود بر جای می گذارد. از جمله پیامدهای فقر در نهج البلاغه؛ از بین رفتن کرامت انسانی، آسیب دیدن دین، نا امیدی شخص فقیر، وابستگی اقتصادی، بی اعتمادی جامعه به فقیر، از بین رفتن استعدادهای شخص فقیر و... است. راه های مبارزه و درمان فقر از منظر نهج البلاغه، پرداخت حقوق الهی برگردن مومنان از جمله زکات و صدقه، کار و تلاش فقیر و عدم یأس او، تقویت فرهنگ انفاق در بین مسلمانان، سامان دادن به ثروت های جامعه، برقراری عدالت اجتماعی، اصلاح بازار، کنترل قیمت ها و... می باشد.

چکیده: از جمله مسائلی که امروزه در مورد ادیان مطرح است، محتوای این کتاب ها و میزان اعتماد به آنها است. در این تحقیق سعی شده تا متون این کتاب ها (قرآن وعهدین) و اشتراکات و امتیازات هر کدام و میزان توجه و درجه اهمیت آنان به ارزشهای اخلاقی در سه حوزه خانواده، جامعه و محیط زیست مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. در زمینه خانواده با توجه به نقش و جایگاه این نهاد مقدس در به کمال رساندن انسان ها و ایجاد فضای عاطفی میان اعضای خانواده و رشد و تربیت فرزندان به نقش و جایگاه پدر و مادر، وظایف متقابل والدین و فرزندان نسبت به یکدیگر، دستورات اخلاقی مربوط به ازدواج و طلاق، اصول معروف در روابط زوجین و مسولیت های حکومت و جامعه درباره خانواده در قرآن وعهدین پرداخته شده است. در عرصه جامعه نیز با توجه به اهمیت روابط اجتماعی در استحکام و دوام ساختار جامعه و ایجاد سلامت و امنیت اجتماعی به ارزش های اخلاق جمعی مانند: صداقت، صدقه و انفاق، عدل وانصاف، عهد و پیمان، عفت و پاکدامنی، عفو و اغماض، احسان و نیکوکاری، تواضع و فروتنی و ... ، ابعاد، جلوه ها و مصادیق هر کدام و نیز آثار، نتایج، بایسته ها و ضرورت های آن ها پرداخته شده است. در حوزه محیط زیست نیز با توجه به اهمیت منابع طبیعی و خدادادی در حیات جوامع بشری و سوق دادن انسان ها به تفکر و تدبر در آفریده های الهی و از همین رهگذر آشنایی انسانها با خالق هستی و اینکه طبیعت و محیط زیست به عنوان امانت در اختیار انسانها گذاشته شده به تعالیم قرآن و عهدین درباره اهمیت و منزلت منابع طبیعی، اخلاق محیط زیست، توصیه های زیست محیطی، مسئولیت های ناشی از تعدی به محیط زیست و دیدگاه های موجود پرداخته شده و در پایان نیز مقایسه موردی و یک به یک میان تعالیم اخلاقی هر سه متن مقدس در عرصه های تعالیم اخلاق اجتماعی (خانواده، جامعه و محیط زیست) صورت گرفته و امتیازات اخلاق قرآنی نسبت به عهدین تبیین گردیده است. کلید واژه ها: قرآن، عهدین، تورات، انجیل، اخلاق اجتماعی.

این تحقیق به بررسی برخی شبهات دربار? مذهب «امامیه» پرداخته است که عبارتند از: ـ مجعولیّت امامیه و فقدان مشروعیت آن در منابع اسلامی. ـ بی اطلاعی برخی اصحاب ائمه طاهرین از «نام و هویّت» امام بعدی. ـ تنظیم کردن تعداد ائم? طاهرین در عدد «دوازده» توسط «امامیه» به بهان? واهی غیبت امام دوازدهم. مراجعه به منابع حدیثی معتبر نزد منتقدان و نیز دلائل و شواهد مستند تاریخی، نتایج زیر را بدست می دهد: ـ روایات مرتبط با موضوع، نظیر حدیث «ثقلین»، «سفین? نوح» و از همه تعیین کننده تر، احادیث «دوازده خلیفه»، موجود در منابع معتبر منتقدان، نشان دهند? مشروعیت و اصالت «مکتب شیعه اثنی عشر» می باشد و از آنجا که در تاریخ اسلام، اعتقاد به «دوازده امام» به جز «امامیه»، از سوی هیچ مذهبی اعلام نشده است، شبه? عدم مشروعیت معطوف به دیگران است. ـ به گواهی تاریخ، بی اطلاعی برخی اصحاب، از نام و هویت امام بعدی، معلول فشار و سختگیری مستمر حاکمیت بر علیه ائمه طاهرین و شیعیان و ایجاد فضای تقیه و هراس و احتیاط بوده است، در چنین شرایطی، طبیعی است که به جز اندکی از اصحاب درجه اول، اکثر شیعیان از نام امام بعدی بی اطلاع باشند. ـ احتمال جعل حدیث دربار? بی اطلاعی اصحاب نسبت به «تعداد ائمه» و هویت امام بعدی، به منظور بی اعتبار نشان دادن مذهب امامیه دور از واقع نیست. ـ سابقه تاریخی اعتقاد به «غیبت» امام دوازدهم مدتها پیش از پدید? غیبت در میان امامیه، شبه? جور شدن اتفاقی یا جعل و تنظیم تعداد ائمه طاهرین در عدد «دوازده» را برطرف می سازد.

زیارت اهل قبور یکی از سنّتهای اسلامی رایج از زمان پیامبراسلام (ص) تا کنون در میان مسلمین بوده و هست و این مطلب با بررسی روایات اسلامی فریقین(تشیّع و تسنّن)،که درآن از ابعاد مختلف به این موضوع پرداخته شده به دست می آید.مبانی قرآنی،عقلی و روایی زیارت اهل قبور،سیره مسلمین در زیارت اهل قبور، و اقوال دانشمندان اسلامی در این باب نشان دهنده مشروعیّت زیارت اهل قبور در اسلام است.با بررسی روایات اسلامی در موضوع زیارت اهل قبور،آثار و فوائد ارزشمندی در این باب دریافت می شود که مشروعیّت زیارت اهل قبور را قوی تر می کند.شبهات وارده بر زیارت قبور،که بر ویژگی برداشت سطحی و غیرعلمی از مفاهیم دینی و روایی اسلام قرارگرفته است، با براهین مستدلّ قرآنی و روایی رد می شود. از محورهای مهمّ زیارت اهل قبور،زیارت قبر نبیّ مکرّم اسلام(ص)و أئمّه معصومین علیهم السّلام است که بر مبانی قرآن، عقل،روایات اسلامی(سنّت و سیره اسلامی)و نیز آراء دانشمندان اسلامی در باب مشروعیّت زیارت قبر پیامبر اسلام(ص)قرار می گیرد. این روایات در کتب روایی شیعی، شامل زیارت قبور أئمّه معصومین علیهم السّلام نیز می شود.

از آن جا که حدیث شیعه از ابتدا با فرهنگ مکتوب همراه بوده است، روایاتی که امروزه به دست ما رسیده، ریشه در مکتوبات اولیه ای دارد که اصحاب ائمه (علیهم السلام) از فرمایشات ایشان می نگاشتند. این تألیفات در طی سال ها، دست به دست منتقل شده تا به صاحبان کتب اربعه و محدّثین پس از آن ها رسیده است. لذا کتب اصحاب ائمه (علیهم السلام)، منبع اصلی حدیث شیعه است. امّا در این باره نظریه ای وجود دارد، مبنی بر این که مولَّفات مذکور، به جهت تقیّه و فشارهای حکومتی، با طریق واحد به طبقات بعدی و صاحبان کتب اربعه منتقل شده است و در آن شرایط، رسیدن روایات به مرز تواتر یا نزدیک به آن ممکن نیست. این مطلب، روایات شیعه را به کُنجِ انفراد برده و به طور طبیعی از اعتبار احادیث شیعه می کاهد. هم چنین عدّه ای به طور خاص، اصالت برخی روایات مربوط به امامت، را زیر سوال برده و می پندارند که این احادیث در میراث نخستین حدیث شیعه ـ که همان کتب اصحاب ائمه اند ـ جای نداشته است. در این پژوهش با مراجعه به کتب فهرست اصلی شیعه، یعنی فهرست های نجاشی و شیخ طوسی، تعدّد طرق و شهرت کتب اصحاب ائمه (علیهم السلام)، خصوصاً در حوزه تألیفات امامت بررسی گشته و با قرائن روشنی، تعدد طرق حدّاکثری کتب اصحاب در طبقات بعد استنتاج شده است. به طوری که نجاشی، درباره بیش از 250 اثر، با عبارات بسیار صریحی مثل: «روی عنه هذا الکتاب جماعات من أصحابنا»، «یرویه عنه عدّه من اصحابنا»، «یرویه عنه جماعات من الناس»، «روی هذا الکتاب خَلقٌ من أصحابنا» و ... به تعدّد و بلکه کثرت طرق آن ها اشاره کرده است. به علاوه، با این که نجاشی به جهت اختصار فهرستش، قصد آن را نداشته که بیش از یک طریق برای کتب ذکر کند، در بسیاری از موارد، چند طریق را معرّفی می کند و طرفه آن که در مواضعی که نجاشی برای برخی کتب صرفاً یک طریق بیان کرده، شیخ طوسی برای همان کتب، طرق متفاوتی را ذکر کرده است، یا بالعکس. پس از تطبیق طرق دسترسی نجاشی و طوسی به کتب اصحاب و بررسی نمونه ی آماری از آن ها، نتیجتاً تعدد طرق بیش از 50% کتب اصحاب ائمه، مشخص گشت. البته این به معنای طریق واحد برای کتب باقی مانده نیست، بلکه باید گفت، طرق متعدّد بیش از نیمی از کتب اصحاب، امروزه برای ما شناخته شده است و برای دیگر تألیفات نیز امکان تعدّد طریق وجود دارد. زیرا هم چنان که گذشت، در بسیاری از موارد به دلایل مختلفی از قبیل اختصار فهرست نجاشی و ... از بیان طرق چندگانه ی کتب، به دست ما نرسیده است. هم چنین در فصلی مستقل با شناسایی تألیفات مربوط به امامت، مشخّص گشت که این کتب نیز از این قاعده مستثنا نبوده و اکثر آن ها، هم سنگ تألیفات حوزه های دیگر مثل فقه و ...، از تعدّد طرق برخوردارند؛ لذا میراث حدیثی امامت نیز، وام دار اصالت کلّی حدیث شیعه است و مانند دیگر موضوعات حدیثی شیعه مُتقن و مستحکم است.

یکی از مهمترین خواسته ها و دغدغه های انسان ها در زندگی، رسیدن به موفقیت است. به همین خاطر اساسی ترین تلاش ها و اقدامات انسانی جهت رسیدن به این مقصود صورت می گیرد. امّا مسیر رسیدن به موفقیت همیشه هموار نبوده، بلکه با موانع مختلفی پوشیده شده است، که به راحتی می تواند زمینه ساز ناکامی و عدم موفقیت افراد گردد. لذا تبیین و تعیین موانع موفقیت در زندگی ضرورتی است که تحقیق و تفحص جدی، آن هم از طریق منبع قابل اعتماد و عاری از خطا و اشتباه را طلب می کند. امیرالمومنین علی علیه السلام در نهج البلاغه رهنمودهای مهمی در خصوص عدم موفقیت ارائه فرموده است. که می توان آن ها را در دو بخش موانع درونی و موانع بیرونی مشاهده نمود. عواملی چون: عدم اولویت بندی اهداف، عدم شناخت خویشتن خویش، عدم بهره مندی از زمان، عادات ناپسند و گردن نهادن به خواسته های نفسانی جزء موانع درونی موفقیت است. و عواملی چون: ترک مشورت و خود رأیی، عدم بهره مندی از تجارب و عبرت ها، مونس ناموافق، فقر، زیاده طلبی و فرهنگ منحط جزء موانع بیرونی می باشد. ضمناً به موجب همین کتاب عدم موفقیت پیامدهایی مانند: تزلزل رأی و اندیشه، زندگی پر رنج، تکرار اشتباهات، توقف رشد و کمال، انحرافات اجتماعی، اندوه و ندامت، تباهی دین و یقین، غربت و انزوای اجتماعی و در بسیاری از موارد هلاکت و نابودی به دنبال دارد. و از طرف دیگر عواملی مانند: برنامه‏ریزی و زمان بندی شایسته، جسارت در عمل، پیروی از الگوهای شایسته، صبر و استقامت، پذیرش موقعیت و واقعیت های زندگی، تلاش و پشتکار و مشورت و هم فکری خنثی کننده و راهکار موانع موفقیت می باشند. مفاهیم کلیدی: امام علی علیه السلام، نهج البلاغه، موفقیت، موانع موفقیت، هدف، ناکامی، کامیابی، شکست

براساس منابع موجود پیشینه تشکیک در نهج البلاغه به قرن ششم هجری برمی گردد. این تشکیک ها اقسام إسنادی, اسلوبی و محتوایی دارد. «ورود اخبار غیبی در نهج البلاغه» مربوط به مورد اخیر است. پیشگویی های دقیق حضرت علی(ع)از آینده در همان عصر نیز باعث تردیدهایی در ذهن مخاطبان از آگاهی آن حضرت(ع)به علم غیب می شد. علمی که به تصریح برخی از آیات منحصر به خداوند است. در قرون بعد شارحان به شناسایی اخباری از این دست و آوردن نمونه هایی فراتر از نهج البلاغه و اثبات وقوع آنها بر اساس منابع تاریخی اهتمام ورزیدند. در دوره معاصر برخی از پژوهشگران اهل تسنّن فراتر از پیشگویی وقایع آینده، تبیین معارف توحیدی، توصیف دقیق عالم مجرّدات و برخی از حیوانات و حشرات را مستلزم آگاهی از غیب دانسته اند و به همین سبب در اصالت نهج البلاغه تردید کرده اند. در پژوهش حاضر پس از شناسایی مواردی که ممکن است به نحوی با این شبهه مرتبط باشد، با دو راهکار به آنها پاسخ داده می شود. راهکار نقضی با ارائه نمونه هایی از علم غیب پیامبر(ص)محال بودن این علم را برای بشر نقض می کند. راهکار حلّی هفت رویکرد دارد. رویکرد قرآنی، علم غیب برخی از رسولان را ثابت می کند. رویکرد روایی به علم امیرمومنان(ع)و تعلیم خاصّ او از پیامبر(ص)توجه دارد. رویکرد عقلی-فلسفی و رویکرد عرفانی امکان آگاهی افرادی با نفوس پاک و صفای روح را از برخی امور غیبی اثبات می کند. رویکرد تاریخی پیشگویی های حضرت علی(ع)را با گزارش مورّخان و وقایع نگاران فریقین با آثاری قبل از تدوین نهج البلاغه و حتی تولد سیّدرضی(ره)نشان می دهد؛ رویکرد ادبی با توجه به اذعان عالمان سنّی بر صدور بخشهایی از نهج البلاغه از حضرت علی(ع)، دیگر قسمتهای این کتاب از جمله مغیبات را دارای سبک بیان و اسلوب واحد با آن بخشها می داند. در نهایت رویکرد کلامی به سوالات پدید آمده نزد برخی از شیعیان پاسخ می دهد و به تبیین گستره علم امام افزون بر تعلیم پیامبر(ص)می پردازد که از منابع علم مکتوب و غیرمکتوب بهره مند است. هدف علی بن أبی طالب(ع)از بیان اخبار غیبی متنوع است, نظیر تبیین معارف توحیدی، اثبات حقانیت خویش و گمراهی دشمنان با استوارسازی یاران و هدایت دشمنان غیرمعاند.

یکی از آیات قرآن کریم که بیان کننده ذکر فضائل و مناقب اهل بیت علیهم السلام می-باشد، آیه تطهیر است که برتری و شایستگی اهل بیت و پاکی ایشان را بیان می کند. نصوص فراوانی در دست است که اصحاب کساء را تنها مصداق واقعی این آیه می داند. حجم این روایات به حدی است که عموم علمای فریقین در کتاب های خود آنرا مطرح نموده و از کنار آن بی تفاوت نگذشته اند. در این مجموعه علاوه بر آشنایی با منابع مختلف حدیث، موقعیت حدیث کساءدر جوامع حدیثی بررسی می شود و درفصل دوم به اعتبار حدیث کساء در نقل شیعه واهل سنت پرداخته شده است. در فصل سوم به فقه الحدیث حدیث کساء از دیدگاه حدیث پژوهان اشاره شده است،ودرفصل چهارم مصادیق اهل بیت پیامبر ?بررسی گردیده واستدلالهای اهل سنت در توسعه مصادیق اهل بیت درفصل پنجم مورد نقد قرار گرفته. در فصل ششم ارتباط این حدیث با آیه تطهیر مورد مداقه قرارگرفته است، وبا توجه به اینکه 128 اثر به زبان های فارسی وعربی درباره حدیث کساء بحث های سندی، دلالتی، نقل، ترجمه ونظم این حدیث را انجام داده اند که همه اینها نشانگر اهمیت این حدیث می باشد،وهدف این رساله نیز شناسایی وبررسی دقیق آثاری است که درباره حدیث کساء وآیه تطهیر تاکنون تدوین شده است.

چکیده از مهم ترین هدف های بعثت انبیاء برطرف ساختن چهر? اجتماعات انسانی از انواع آسیب ها و انحرافات بوده است. اما بعد از وفات پیامبر اکرم | جامع? اسلامی به سمت آسیب های اجتماعی بیشتر و هرچه عمیق تر حرکت کرد. تمام زدودن این آسیب ها از چهر? اجتماع بوده است. × تلاشهای ائمه ^ و در قدم اول حضرت امیرالمومنین علی حضرت چه زمانی که بعد از رحلت پیامبر | خانه نشین شدند و چه زمانی که حکومت را قبول کردند تمامی در زمین? شناساندن این آسیب ها و معرفی آنان × تلاش خود را در این زمینه بکار بستند. تلاش حضرت علی برای مردم بود تا هر چه بیشتر جامعه به سمت صلح پیش رود. این آسیب ها در زمان پیامبر | به حداقل رسیده بود زیرا حضور پیامبر | در جامعه خود تأثیر بسزایی داشت اما بعد از رحلت پیامبر | جامع? اسلامی به سمت انحرافات پیش رفت و حضور بعضی از افراد و تلاش های ایشان در دامن زدن به گسترش این آسیب ها بی تأثیر نبود. اتفاقات بعد از پیامبر | نیز هرچه بیشتر بر این آسیب ها دامن زد تا جایی که جامع? پس از پیامبر | بعد از × گذشت مدتی کوتاه حوادثی همچون مدینه و حوادث مشابه دیگر را شاهد گشت. امّا جایگاه امیرالمومنان علی جایگاهی بی بدیل و سخنان و کلام ایشان به عنوان فصل الخطاب مطرح می باشد به همین دلیل برای بررسی آسیب های اجتماعی، کلام گهربار ایشان راهنمای تمام نمایی می باشد که برای جامع? امروز بی بدیل محسوب می شود. با تکیه بر جامع? آن روز، آسیب های مطروحه را به صورت کلّی مورد انتقاد قرار داده است. × حضرت در سه × در این پایان نامه عوامل آسیب رسان به رفتار اجتماعی مطلوب را با کمک کلام گهربار حضرت علی زمین? عوامل زمینه ساز آسیب اجتماعی، عوامل ایجادکنند? آسیب اجتماعی و در آخر عوامل مصداق آسیب اجتماعی مورد بررسی قرار داده ایم. در انتها و در فصل چهارم این پایان نامه عوامل پیش گیری کننده و درمان کنند? آسیب های اجتماعی را مورد بررسی قرار داده ایم و تلاش بر این بوده که صرف بیان آسیب ها نباشد و راه کار درمان برای اصلاح این آسیب ها ارائه شده باشد.

توحید و خداشناسی اصل اساسی در بعثت تمام انبیاء، و محور تمام تعالیم قرآن است، معارف الهی، عبادات، معاملات، روابط سیاسی، اجتماعی و به طور کلی هر اصلی در قرآن به مسیله توحیدبرمی گردد، و چون توحید را تحلیل کنیم همه این تفاصیل حاصل می شود. معارف توحیدی در نهج البلاغه نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در واقع به خاطر عجین بودن و آمیختگی قرآن با روح و جان حضرت علی(ع)، آیات بسیاری از قرآن کریم در سخنان ایشان تجلی یافته است. این تجلی، هم به لحاظ ظاهری هم به لحاظ محتوایی صورت گرفته است. بر اساس قرآن و نهج البلاغه راههای شناخت خدا با توجه امکانات شناختی که خدا در اختیار بشر قرار داده، متعدد است، یکی از این راهها، راه فطرت است. در بسیاری از آیات قرآن مانند آیات فطرت، میثاق، تذکره و نسیان و در فرازهای متعدد نهج البلاغه مانند«لِیسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یذَکِّرُوهُمْ مَنْسی نِعْمَتِهِ» به فطری بودن خداشناسی تصریح شده است.راه دیگر، راه عقلی-حسی، یا راه توجه به خلقت و آثار است، آیات فراوانی از قرآن کریم و فرازهایی از سخنان حضرت علی(ع) با اشاره به آثار صنع الهی، در عالم تکوین، از جمله آسمان، زمین، گیاهان، خلقت انسان و.. به اثبات خدای متعال پرداخته شده است. راه دیگر، راه عقلی- فلسفی است. آیات متعددی از قرآن کریم و فرازهایی از نهج البلاغه از طریق یک سری استدلالات عقلی، مانند حدوث، وابستگی و تغییرات عالم، و نفی این صفات از خدا، به اثبات واجب الوجود می پردازد. اگر چه در قرآن و نهج البلاغه بر امکان شناخت خدای متعال تأکید شده است، امّا شناخت کنه ذات و صفات خدا نه تنها امکان پذیر نیست بلکه اساساً چنین شناختی ممتنع است. در نهج البلاغه و قرآن دلیل عدم ادراک کنه ذات و صفات الهی با اشاره به ویژ گی ها و صفات خداوند، و محدودیت انسان بیان شده است.

چکیده در قرآن کریم آیات بسیاری پیرامون امامت نازل شده است که بسیاری از صحابه گرانقدر و علما و مفسرین فریقین براین مطلب تصریح کرده اند، در تحقیق حاضر ضمن بررسی این آیات سعی بر این است که در قدم نخست تعریفی واضح از امام و اوصاف او ارائه ، ودر کنار آن آیاتی که به تصریح صحابه در شأن و منزلت امامت امام علی(ع)نازل شده اندرا بصورت تطبیقی در دوتفسیر تبیان و مفاتیح الغیب (که هردو از جایگاه والائی در بین اصحاب خود برخوردارند) بررسی نمائیم ،درضمن آنکه دیدگاه کلی هردو مفسر بیان می شود نقدی برنظریات آنها ارائه می گردد که شامل ایرادات ومناقشات بوجود آمده در این زمینه می باشد وبا ارائه مستندات کافی از فریقین سعی در دفاع از نظر صحیح به عمل خواهد آمد.

امامت یکی از اصول اعتقادی شیعیان و از ارکان دین می باشد. قرآن کریم منبع مناسبی برای شناخت مقام امام بوده و ائمه اطهار(ع) در موارد بسیاری با استفاده از آیات قرآن به اثبات کمالات خویش پرداخته اند. در روایات تأویلی، آیات فراوانی بر مقامات ایشان تطبیق شده است .غالب فرازهایی از قرآن که بر اساس روایات تأویلی به مقام امام اشاره دارد حاوی کلماتی می باشند که با مفهوم هدایت ارتباط مستقیم دارند. هدایتی که منصب امام است راهنمائی محض نبوده و به معنای هدایت و ایصال به مطلوب به صورت ایصال تکوینی است. قرآن بر طریقیت امام در سیر و سلوک به سوی معبود تأکید داشته و صراط در اغلب آیات به ائمه و امیرالمومنین(ع) تعبیر شده است . امامت و ولایت، همان صراط مستقیمی است که خداوند برای بندگی خود گشوده است. سرنوشت انسان و خوشبختی یا بدبختی ابدی هرکس در گرو ارتباط با امامش می باشد که نشانگر اهمیت و تأثیر بی‏بدیل پیشوایان در زندگی و سرنوشت انسان در سرای جاودان آخرت می‏باشد.

از آن جایی که انسان ذاتاَ همواره در فکر جلب لذّت و نعمت است و در اندیشه ی دفع الم و نقمت؛ وقتی به پاداش و کیفر الهی ایمان می ‏آورد و به این باور می رسد که پاداش و کیفر الهی در تمام مراحل زندگی و پس از دنیا و به طور اتمّ و اکمل در آخرت وجود دارد، دیگر ممکن نیست بی تفاوت از کنار این مسائل بگذرد. زیرا که همان غرایز و نیروهایی که آدمی را در مورد جلب منافع و دفع مضار دنیوی به فعالیت وا می‏دارد، در زمینه ی نعمت و نقمت آخرت نیز همان نیروها منشأ فعالیت‏اند. در این تحقیق سعی شده به سؤال ها یا شبهاتی که در ذهن بسیاری از افراد در خصوص زمان، مکان، کیفیت و نوع پاداش و کیفر الهی مطرح است، پاسخی که مبتنی بر آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین علیهم السلام باشد، داده شود و با نگاه قانون مند به مسئله پاداش و کیفر الهی و کشف نظام مطرح شده در قرآن کریم در این زمینه به بررسی این مسئله پرداخته شده است. در این راه، نظام پاداش و کیفر الهی در دنیا به صورت همه جانبه و نظام پاداش و کیفر پس از دنیا مرحله به مرحله بررسی شده است. از آن جا که خدای رحمان به اقتضای حکمت و عدالتش انسان و جهان را بیهوده نیافریده و مؤمنان و ظالمان با هم برابر نیستند، پس پاداش و کیفر الهی هم در دنیا و هم پس از دنیا و در آخرت در جریان است و پاداش و کیفر در دنیا هم شامل امت ها و هم شامل فرد فرد انسان هاست و از آن جا که جهان آخرت دو جنبه ی روحانی و جسمانی دارد، پاداش و کیفر در جهان آخرت هم هر دو جنبه رادر بردارد، ولی در این نظام، رحمت الهی بر غضب او غلبه دارد و شفاعت نیز شامل حال افرادی که شایستگی آن را دارند، می شود.

عصر امام محمّدبن علی الجواد(ع) بخشی از دوران شکل گیری فقه و حدیث شیعه است؛ لذا پژوهش حاضر در پی آن بوده است تا نقش و جایگاه امام را در نشر حدیث شیعه تا حد امکان آشکار نماید. بدین منظور مطالعه ای در زندگی، و اقدامات امام در امر پرورش راویان و برگزاری جلسات مناظره و احتجاج و نظام وکلا و... انجام گرفت و نتایج زیر حاصل شد: بشارت ولادت امام جواد(ع) را پدر بزرگوارش به عنوان مولودی پرخیر و برکت به شیعیان داده است. امامت ایشان در خردسالی، از بزرگ ترین اتفاقاتی بود که اسباب تحیّر شیعیان را فراهم نمود. اما ایشان از همان آغاز با شرکت در جلسات مناظره و احتجاجات با علما به دفاع از خویش و تثبیت جایگاه امامت اقدام نمود. نقش امام جواد در حدیث شیعه را باید در کارنامه روایت ایشان جست وجو نمود، تألیفات بسیار راویان ایشان، یکی از اساسی ترین تأثیرات را در نشر فقه و حدیث شیعه و غنی ساختن دین و فرهنگ اسلامی داشته است، به طوری که حجم وسیعی از اهداف امام از طریق این دانشمندان محقّق شده است. امام جواد(ع) با وجود کوتاهی دوران عمر و امامت خویش همواره با سیاستی روشن و صریح به مبارزه با بدعت ها و انحرافات اعتقادی فرق مختلف کلامی پرداخته و با تقویت حوزه های درسی و نظام وکالت با شیعیان اقصی نقاط مملکت اسلامی ارتباط برقرار نمود و به وسیله مکاتبه و پاسخ به سوالات مختلف ایشان به اداره امور شیعه اقدام نمود و در حد توان و امکان دایره فقه و حدیث شیعه را خصوصاً در مسائل اعتقادی و فقهی گسترده گردانید. هرچند که احادیث بجاماانده از این امام بزرگوار از نظر کمیّت از درصد بالایی برخوردار نیست، اما یادآور استحکام و قوت کلام صادقین(ع) می باشد.

پایان نامه حاضر با محور قرار دادن موفقیت حضرت ابراهیم و حضرت موسی (علیهما السلام) در تمامی ابتلائات، به دنبال بررسی تفاوت نحوه مواجهه ایشان با ابتلائات الهی در قرآن و آثار مترتب بر آن می باشد. بدین منظور تحقیق حاضر شامل مقدمه و پتج فصل است که در فصل اول دورنمایی از موضوع تحقیق، تحت عنوان کلیات با تبیین مواردی چون اهداف تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، فرضیات و روش تحقیق، و در نهایت مفهوم شناسی آغاز می شود. در فصل دوم که به لحاظ نظری ، مقدمه ای برای بحث اصلی تحقیق با موضوعیت ابزارهای ابتلا شامل «مال، فرزند، انتخاب انبیایی از جنس مردم، تفاوت و اختلاف میان انسان ها، شرکت در جهاد، دشواری ها و سختی ها در راه دین» و فلسفه آن از منظر قرآن شامل «بروز شخصیت حقیقی افراد، تربیت و تکامل انسان و رسیدن به مراتب عالی، بازشناسی مومن از منافق، پاکیزگی جسم و روح و تصفیه قلوب، معیاری برای ثواب و عقاب، تشخیص عمل نیکوتر، ظهور افعال، مقیاس ‏داوری، توبه و بازگشت به سوی حق، افزایش ایمان و پیدایش یقین، افزایش روحیه صبر» بیان می شود. در فصل سوم، به جهت لزوم آشنایی کامل با ابتلائات حضرت ابراهیم (علیه السلام) شامل «ایستادگی در برابر انبوه عظیم مشرکان به تنهایی و تحمل تهدیدها، مبارزه با بت پرستی و افتادن در آتش، هجرت از زادگاه به سرزمینی دور برای پیگیری مسئولیت رسالت، جدایی از زن و فرزند و اسکان آنان در بیابان بی آب و علف مکّه و قیام به فرمان خداوند و اقدام به قربانی کردن فرزند» و ابتلائات حضرت موسی (علیه السلام) شامل«رشد در خانه فرعون، قتل قِبطی، دوره شبانی، دشمنی ها و پیمان شکنی های پیوسته فرعونیان با وی در دوره رسالتش و تهدید او، هجرت به سرزمینی دور برای پیگیری مسئولیت رسالت، گرفتار شدن در میان قومی سرکش، خودخواه و بهانه جو و زیادتخواه، و انحراف قوم» تمامی موارد مذکور با توجه به آنچه که در قرآن بدان اشاره گردیده است تبیین می شود. در فصل چهارم، و در گام آخر برای رسیدن به هدف اصلی تحقیق پنچ بخش ارائه می شود؛ در بخش اول، به راهکارهای حضرت ابراهیم (علیه السلام) در مواجهه با ابتلائات الهی شامل «بهره گیری از راه کارهای صبر، تقوا، تسلیم و فرمانبرداری ، بهره مندی از نیروی ایمان و الطاف الهی و استفاده از شیوه های درست و منطقی در دعوت از جمله؛ بیان شجاعانه عقاید توحیدی، بهره گیری از دعا، بهره گیری از جدال نیکو در مناظره و مجادله، رحمت و شفقت به مخاطبان، تربیت و تعیین نقیبان و کادر اصلی دعوت» و در بخش دوم به راهکارهای حضرت موسی (علیه السلام) با ابتلائات الهی شامل «همان راهکارهای حضرت ابراهیم به همراه برخی راهکارهای اختصاصی از جمله بهره گیری از تعلیم در محضر استاد و یاری گرفتن از مشاور» و در بخش سوم به مشترکات این راهکارها از جمله «صبر، اطاعت و تسلیم، تقوا و خویشتن داری، استمداد از نیروی ایمان و الطاف الهی، بهره گیری از هجرت و استفاده از شیوه های درست و منطقی در دعوت و تبلیغ به دین الهی» و در بخش چهارم به مختصات راهکارها حاوی «برگزاری ضیافت و مهمان نوازی، تأسیس و تطهیر بیت الله و مرکز عبادت و تأکید بر نماز، پیشتازی در نیکی‏ها و بهره گیری از استاد و مشاور» اشاره می شود. و در بخش پنجم به آثار و مراتب بدست آمده برای این دو نبی الهی در مواجهه با ابتلائات که در قرآن بر آنها تاکید شده پرداخته خواهد شد. در فصل آخر نیز علاوه بر پاسخگویی به سوالات و قبول فرضیه های طرح شده، به منظور کاربردی کردن هر چه بیشتر مطالب، راهکارها و پیشنهادهایی ارائه می شود.

یکی از کتاب های حدیثی که رد پای تقطیع و اختصار در آن به چشم می خورد کتاب شریف نهج البلاغه است که با انگیزه ای متفاوت از سایر منابع حدیثی تقطیع در آن واقع شده است ، مطالعه پیدایش نهج البلاغه نشان می دهد که مهم ترین دلیل سید رضی رحمه الله علیه در تقطیع خطبه ها و نامه ها و حکمت ها ، انتخاب مواضع بلیغ سخنان امام علی علیه السلام بوده است که این انگیزه اصلی تقطیع را نشان می دهد. ممکن است علاوه بر آن بتوان از اختصار نگارش برخی از خطبه ها ، نامه ها ، حکمت ها به عنوان دلیل دیگر تقطیع نیز یاد نمود، اکثر تقطیع های واقع شده در نهج البلاغه به ویژه در قسمت خطبه ها و نامه ها ، مربوط به سبب صدور آن ها می باشد امّا در قسمت حکمت ها ، تقطیع بر پایه مشهور بودن حکمت علوی در بین مردم رخ داده است. برخی از تقطیع های یاد شده که به حوزه حذف سبب صدور خطبه ها ارتباط دارد تا اندازه ای مخلّ به فهم مقاصد آ ن ها شده است امّا در اکثر موارد تقطیع شده مطالب نهج البلاغه به وضوح ، قابل درک است و تقطیع آسیبی به فهم آن ها وارد نساخته است. در هر حال با مراجعه به مصادر نهج البلاغه و پیدا کردن صورت های کامل تر از خطبه ها ، نامه ها ، حکمت ها می توان به مواضع حذف شده دسترسی پیدا کرد و مطالب نهج البلاغه را با شفافیت معنایی قابل قبول ، مورد استفاده قرار داد.

نگرش اسلام به جوان و دوران جوانی، نگرشی مبتنی بر واقعیت است. این نگاه واقع بینانه تصویری کامل از ابعاد و زوایای وجودی انسان در دوره جوانی به تصویر می کشد، به گونه ای که نقاط مثبت و منفی ویژگی هایی انگاشته شده است؛ بدین معنا که اسلام برخی ویژگی هایی را که ما نسبت به آن ها ارزش داوری منفی داریم، مقتضای دوره جوانی و حتی لازم? آن می داند که البته باید هدایت و تربیت شود؛ این ویژگی ها مقطعی و عرضی است و چنان نیست که همیشگی و تا آخر عمر با جوان همراه باشد. از منظر آیات و روایات ویژگی های دوران جوان که عبارتند از: 1.ضمیری بسیار پذیرا و مستعد 2.تنش های روانی شدید 3. گرایش به دین و معنویت 4. جوانی سرشار از نیروهای جسمی 5.جوان، بر خوردار از استعدادها و توانایی های عقلی و ادراکی زیاد 6.جوان و علم و دانش اندک 7.حساسیت و زودرنجی جوان 8. زیبا خواهی و زیبایی جویی جوان 9 و10. استقلال خواهی و مشارکت جویی جوان 11.نرم دلی و انعطاف پذیری جوان 12.آرزومندی جوان تبیین شده است و سعی بر آن بوده شناخت و معرفت نسب به جوانی و دوران جوانی ایجاد شود تا بتوان برنامه ریزی صحیحی انجام شود. در بیان موانع رشد و تربیت دینی در دوران جوانی به دو حوزه بسیار مهم اشاره شده است. الف:عوامل محیطی (شامل: خانواده، دوست، اجتماع، سیاست، اقتصاد و محتوای آموزش اعتقادی و روند بستر اخلاقی پیرامون جوان) ب:عوامل فردی (شامل: سعی و کوشش، تقوا، انجام واجبات و تکالیف الهی، دوری از دام های شیطان، دوری از رزائل اخلاقی همچون غفلت، آرزهای دراز، غرور، لجاجت، حب دنیا، تکبر، سوئ ظن، عجله، تعصب بی اساس). با فرض موضوعات مطروحه و آشنایی کامل و وافی مربی نسبت به متربی می توان از ابزارهایی همچون.1- الگوپذیری و محبت خدا و رسول و اهلبیت بهترین روش جذب و تربیت جوان 2- خیرخواهی، محبت به جوان در دعوت و تربیت جوان 3- محیط تربیتی نشاط آور، جذاب و سالم باید باشد 4- ایجاد گروه های دوستی سالم 5- نقش تربیتی قرآن و عبادات 6- تکریم شخصیت 7-ایجاد قوای تعادلی. در جذب و تربیتی جوانان بهره جست.

اهل بیت (علیهم السلام) به شهادت قرائن عقلی و نقلی فراوان، وارثان حقیقی علوم و معارف قرآن و رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) به شمار می روند. در پاره ای روایات شیعی، اهل بیت (علیهم السلام) با وصف «أمراءُ الکلام» ستوده شده اند. از آنجا که فهم معانی کلام به فهم کلمه یا کلمات وابسته است، دقت نظر و کاوش در دیدگاههای تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) در تبیین معنا یا معانی مفردات (تک واژگان) قرآنی از اهمیت بسزایی در تفسیر قرآن برخوردار است. نگاهی به تفاسیر روایی و دیگر مصادر حدیثی شیعه، به خوبی، از گستردگی و تنوّع دیدگاههای اهل بیت (علیهم السلام) در تفسیر مفردات قرآن کریم پرده برمی دارد. اهل بیت (علیهم السلام)، در تفسیر و تبیین واژگان قرآن به برخی اصول تفسیری توجه داشته و از روشهای گوناگونی بهره برده اند؛ برخی اصول تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) در تبیین مفردات قرآنی عبارتند از: 1ـ توجه به قرآن به عنوان مصدری مهم در فهم معنای واژگان قرآن 2ـ پایه گذاری اصل سیاق در تفسیر 3ـ در نظر گرفتن سطح فهم مخاطب 4ـ توجه به مفاهیم و کاربردهای عرفی و مسائل زبانی لغت عرب... برخی روشهای اهل بیت (علیهم السلام) در تفسیر مفردات قرآنی نیز عبارتند از: 1ـ روش تأویلی 2ـ روش مصداقی 3ـ روش تفسیر (بیان) ظاهری 4ـ روش توسعه یا تضییق معنا و.... نسبت سنجی و مقایس? اصول و روشهای تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) با عالمان لغت نشان دهند? آن است که پاره ای اصول تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) با عالمان لغت مشترک بوده، اما در برخی اصول تفسیری، اهل بیت (علیهم السلام) با عالمان لغت اختلاف دارند. در روشهای تفسیری نیز اهل بیت (علیهم السلام) افزون بر روشهای عالمان لغت، 4 روش تفسیری اختصاصی و منحصر به فرد دارند که عبارتند از: 1ـ روش تأویلی 2ـ روش توسعه یا تضییق معنا 3ـ روش غایی (بیان کارکرد) 4ـ روش تصویری (تجسیمی). این پژوهش در صدد آن است که ضمن بررسی و تبیین معانی و مقاصد مفردات قرآن در میراث تفسیری اهل بیت (علیهم السلام)، اصول و روشهای تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) در تفسیر مفردات قرآن را با اصول و روشهای واژه پژوهان کهن عرب (همچون: عبدالله بن عباس، مجاهد بن جبر مکّی، زید بن علی (ع)، مقاتل بن سلیمان، خلیل بن احمد فراهیدی، فرّاء، ابوعبیده و...) بررسی و تحلیل نماید. بر پای? نتایج این پژوهش، پشتوان? الهی و غیبی دانش اهل بیت (علیهم السلام) و گذر از مرزهای معنایی واژگان و انتقال آموزه های معرفتی، اخلاقی، تربیتی و سیاسی و در نظر گرفتن سطح فهم مخاطب از آشکارترین شاخصه های برتری اهل بیت (علیهم السلام) بر عالمان لغت در تفسیر مفردات قرآن به شمار می رود.کلیدواژه ها: مفردات قرآن، اهل بیت (علیهم السلام)، اصول تفسیری، روشهای تفسیری، لغت عرب، واژه پژوهان عرب

در بحث شفاعت، باید گفت یکی از واژه هایی که زبانزد عام و خاص است وحتی ورد زبان غالب مردم جهان از ملت های مختلف و مذاهب و ادیان گوناگون با اشکال مختلف و گوناگونی است، واژه شفاعت، شفیع و شافع است ، مخصوصاً عقیده به شفاعت به اندازه ای در میان مسلمانان خصوصاً شیعه رسوخ کرده که هر کجا برویم و از هر کسی بپرسیم این عقیده را از عقاید مسلم خویش به حساب می آورد. در این پایان نامه سعی شده است که بحث شفاعت به طور جامع بیان گردد، لذا ابتدا به مباحث لغوی شفاعت و محورهای وابسته به آن پرداخته و این که شفاعت از منظر گذشتگان و آیات و روایات قرآن کریم چگونه بیان شده است وهمچنین بحث در مورد این که آیات مربوط به شفاعت کدامند؟ و چه ارتباطی با آن دسته آیات دارند که مسأله شفاعت را نفی می کنند، بیان و تشریح فضای آیات مربوط به شفاعت، شرایط تأثیر شفاعت و شرایط شفاعت شونده و شفاعت کننده و بیان این که شفاعت کنندگان چه مواردی هستند؟ در این پایان نامه، مورد بحث، بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

قرآن کریم در جامعه ای نازل شد که گرچه فرهنگ هایی مطابق با ارزش های انسانی در آن یافت می شد، امّا بسیاری از آداب و رسوم و فرهنگ های حاکم بر آن جامعه، منحط و بی ارزش و یا تحریف شده از اصل خود بودند. لذا از آن جا که قرآن کریم در اندیشه تصحیح زندگی انسان و رساندن او به کمال بود، به طور طبیعی به فرهنگ های حاکم بر جامعه نیز نظر داشت و به چهار طریق فرهنگ ستیزی، اصلاح فرهنگی، فرهنگ پذیری و جایگزینی فرهنگی به مواجهه با آن ها پرداخت. امّا همین توجه قرآن به فرهنگ های زمانه نزول، باعث شد تا گروهی از خاورشناسان و نیز برخی پژوهشگران مسلمان، قرآن را متأثّر از فرهنگ عصر جاهلیت و تورات و انجیل بدانند تا از این طریق الهی بودن قرآن را مخدوش کنند و قرآن کریم را ساخته دست پیامبر(ص) معرفی نمایند. مهم ترین دلیل آن ها بر این مدّعا وجود تشابهات و همخوانی هایی میان قرآن و کتاب مقدّس است؛ غافل از این که اگر هم تشابهی میان قرآن و کتاب مقدّس باشد، به دلیل وجود منشأیی واحد برای هر دوی آن هاست. به علاوه این که قرآن کریم در بسیاری از مسائل عقیدتی و تاریخی با کتاب مقدّس تفاوت دارد و این تفاوت، خود دلیلی است بر عدم تأثیرپذیری قرآن از کتاب مقدّس. دلیل این پندار خاورشناسان نیز اتّکا بر پیش فرض هایی اثبات نشده است. پیش فرض های آن ها عبارتند از: با سواد بودن پیامبر اسلام(ص)، وجود ترجمه عربی کتاب مقدّس در زمان بعثت، آموختن مضامین کتاب مقدّس از طریق سماع و آموختن مضامین کتاب مقدّس از طریق معلّم که در این تحقیق، به نقد تفصیلی این چهار پیش فرض پرداخته و به نادرستی آن ها پی بردیم.

در این پایان نامه به بررسی چشم زخم و چگونگی و آثار و پیامدهای آن از دید آیات و روایات و کلام بزرگان آمده است.در مورد چشم زخم در قرآن مبحث مفصلی نیامده است بلکه چیزی که نظر مفسران را به خود جلب می کند در ابتدا شأن نزول آیه 51 سوره قلم می باشد که مفسران بر این اساس به تفسیر این آیه کریمه پرداخته اند.از این آیه برخی معنای چشم زخم را برداشت کرده اند. اما عده ای دیگر آن را معنایی کنایی و در حدشدت خشم تعبیر کرده اند. حتی معتقدند که این آیه دلالت بر تضاد رفتاری کفار دارد، یعنی از طرفی آنها با چشمهای خود به اعجاز نگاه می کنندو وقتی که قرآن برای آنها خوانده می شود مجذوب می شوند و پشت سر پیامبر می گویند که پیامبر مجنون است. و از طرف دیگر همچنین به نظر می رسد آیه ای که در سوره یوسف می باشد، وآیه 51 سوره قلم و آیه حسد (در معوذتین) نیز از جمله آیاتی است که برخی از آن به عنوان مصداق چشم زخم استفاده کرده اند. برخی مفسران از برخی آیات اجمالا به این نتیجه رسیده اند که به مسئله چشم زخم اشاره شده است.غیر از از قرآن منبع دیگری به عنوان روایات و احادیث در اختیار ما قرار دارد و برخی روایات مسئله چشم زخم را مورد اشاره قرار داده اند . بسیاری از دانشمندان امروزی هم معتقدند که برخی چشمها از یک نیروی مغناطیسی خاصی برخوردارند که می تواند مثل اشعه لیزر عمل کند. این مسئله هم از نظر علم و هم از نظر عقل قابل قبول است که نیروهای فوق العاده ای در برخی اعضای بدن هست که تأثیراتی اعمال می کند.از نگاه روایی نیز نه تنها منعی در این رابطه وجود ندارد، بلکه روایاتی وجود دارد که براساس آن می توان گفت مسئله چشم زخم تا حدی قابل قبول است، برای مثال واژه هایی مثل رقیه به معنای تعویذ و نوشتن دعاهایی برای چشم زخم وجود دارد.

ا???ی?ت ای? تغ ی?? ثڈ آ? ر?ت ا تً ?ڈ ا?ی ڈِ ی ا? بٌ? ث?? اکتجب? ثب ?عی ??ی تچا? ?یب? ??یبیی ?ڈ ?لی? ثڈ چًی آ?لت ا تً ? ??یبیی ?ڈ ?ک ثلاثل آ?لت ?لاک ?اک? ت ??ی? ?? ? کا? ?زبت ام ?ا? ??چ?ی? کا ث ?ِب ً ? ا? کا ثڈ آثب? بًمی لًای ??ی ?ِی، ?ک ??بک آثب??ل?? لًای ?چ?ّت ?ا?اک?. لام? ? ل??ک ا تً ?ڈ ا? بٌ? ?ج? آیبت ?لآ? ? ?ً?ب? ? 4 چ??ب? 3?ی?پ ا? لٌا? ? ?لا? ا?یل?ا??ب? 3?یڈ ا? لٌا? اکم ? ا 3تجبک ربی?ب? ?چ? کا ث ?ِب ً تب ثتچا? ثب ?ُب?ت ? ا?تیبک ?چ? کا?ی کا ?ڈ ثلای آ? آ ?لی? ُ? ا تً ثپی?بی. ?لآ? ? ثڈ تج 2ِ آ? ??ذ ا?جلا 7ڈ اکم ? ا 3تجبکِ ??یب کا، ثڈ 3?چا? 3ب??ی ?ڈ ا? بٌ? کا اعب?ڈ ?ل?? ا

ام محمد باقر (7) پنجمین امام از ائمه دوازده گانه شیعه امامی، به عنوان خلیفه رسول خدا (6) در عصر خود مسئولیت های امامت را به انجام رسانید. شرح و تفسیر قرآن کریم به همراه تبیین سنت نبوی به عنوان بخشی از اقدامات امام محمد باقر (7) سبب شد تا میراثی گرانبها از ایشان درحوزه حدیث شیعه باقی بماند. بررسی روایات بر جای مانده از ایشان به لحاظ کمّی نشان می دهد که حدود 12-10 درصد از احادیث شیعه امامی در منابع روایی معتبرایشان، از امام محمد باقر (7) صادر شده است و از این جهت ایشان سومین جایگاه را در میان امامان شیعه به خود اختصاص داده است. تحلیل کیفی روایات ایشان نیز نشان می دهد که امام باقر (7) نسبت به مسائل و موضوعات مورد نیاز جامعه بازخورد مناسب نشان داده و به صدور حدیث پرداخته است. عصر امام باقر (7) دوران گسترش دیدگاه های فقهی و کلامی بود. از طرفی سیاست «ممنوعیت نقل و نگارش حدیث نبوی» موجب پیدایش عوارض و آفاتی در حدیث نبوی شد و از سوی دیگر اهل بیت پیامبر (6) از مسئولیت حاکمیت و قضاء کنار گذاشته شدند. در این شرایط برای برخی جریان های فقهی، کلامی و... فضای باز سیاسی - اجتماعی فراهم آمد تا به ارائه دیدگاه های خود پرداخته و به نیازهای فزاینده جامعه در عرصه های مختلف پاسخ دهند. در این زمان امام محمد باقر (7) با استفاده از وضع موجود به احیاء و بسط علمی و عملی مکتب تشیع و تبیین دیدگاه اسلام ناب محمدی (6) پرداخت. مکتبی که امام باقر (7) در عصر خود تأسیس نمود، چیزی جز مکتب نبوی نبود. این مکتب بعدها به وسیله سایر ائمه هدی (:) خصوصاً امام صادق (7) و تربیت یافتگان مکتب باقرین (8) توسعه یافت. تحلیل روایات امام باقر (7) نشان می دهد که بخش عمده روایات ایشان فقهی و در درجه بعد اعتقادی است. این آمار نشان دهنده نیازها ومشکلات موجود در عصر آن امام و بازتاب حضور دیدگاه های مختلف در هر یک از این حوزه ها است. پیدایش فرق و مشرب های فکری متعدد (خصوصاً در عرصه فقه و اعتقادات) سبب شد تا امام با صدور احادیث فقهی (در مقیاس وسیع تر) و نیز احادیث اعتقادی و اخلاقی و... به روشن ساختن مسیر حق از باطل و اصلاح علمی و عملی امت اسلام اقدام نموده و در جهت تبیین سنت نبوی همت خویش را به کار گیرد.

عبادت و راز و نیاز با خالق یکتا در قرآن و روایات از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به طوری که آیات فراوانی از قرآن کریم به بحث عبادت اشاره کرده است و بر اهمیت آن تأکید فرموده است. عبادت و پرستش خداوند یکتا و ترک پرستش هر موجود دیگر، یکی از اصول تعلیمات پیامبران الهی است، تعلیمات هیچ پیامبری از عبادت خالی نبوده است. چنانچه می دانیم در دین مقدس اسلام نیز عبادت سرلوحه همه تعلیمات است، چیزی که هست در اسلام عبادت به صورت یک سلسله تعلیمات جدا از زندگی که صرفاً به دنیای دیگر تعلق داشته باشد وجود ندارد، عبادات اسلامی با فلسفه های زندگی توأم است و در متن زندگی واقع است. گذشته از اینکه برخی عبادات اسلامی به صورت مشترک و همکاری دسته جمعی صورت می گیرد، اسلام به عبادت های فردی نیز آنچنان شکل داده است که متضمن انجام پاره ای از وظایف زندگی است، مثلاً نماز که مظهر کامل اظهار عبودیت است چنان در اسلام شکل خاص یافته که حتی فردی که می خواهد در گوشه خلوت به تنهایی نماز بخواند خود به خود به انجام پاره ای از وظایف اخلاقی و اجتماعی از قبیل نظافت، احترام به حقوق دیگران، وقت شناسی، جهت شناسی، ضبط احساسات، اعلام صلح و سلم با بندگان شایسته خدا و غیره مقید می گردد و انسان نیاز به عبادت و پرستش دارد. امروز که در دنیا بیماری های روانی زیاد شده است، در اثر این است که مردم از عبادت و پرستش روی گردانده اند. خداوند در قرآن کریم می فرماید: ?وَ مَا خَلَقَتَ الجِنَّ و الاِنسَ إلاّ لِیعبُدون?؛ و جن و انس را نیافریدم مگر برای اینکه مرا بندگی کنند. در این آیه هدف از آفرینش تمام موجودات را عبادت برای پروردگار جهانیان بیان می فرماید.البته عبادت در شب، به ویژه در سحرگاهان و نزدیک طلوع فجر، اثر فوق العاده ای در صفای روح، تهذیب نفس، تربیت معنوی انسان، پاکی قلب و بیداری دل، تقویت ایمان و اراده، تحکیم پایه های تقوی در دل و جان انسان دارد که حتی با یک مرتبه آزمایش، انسان آثار آن را به روشنی در خود احساس می کند. به همین دلیل، علاوه بر آیات قرآن، در روایات اسلامی نیز تأکید فراوانی بر آن شده است. در روایتی از امام صادق? می خوانیم: «سه چیز از عنایات مخصوص الهی است: عبادت شبانه (نمازشب) و افطار دادن به روزه داران و ملاقات برادران مسلمان». در حدیث دیگری از همان حضرت نقل شده است که در تفسیر آیه 114 سوره هود فرموده است: ?وَ أَقِمِ الصَّلاهَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذکْری‏ لِلذَّاکِرینَ?؛ یعنی: در دو طرف روز و اوایل شب، نماز را برپادار؛ چرا که حسنات، سیئات (و آثار آنها) را از بین می برد، این تذکری است بـرای کسانی که اهل تذکرند. پس نماز شب گناهان روز را از بین می برد. و یا آیه 2 سوره مزمل می فرماید: ?قُم اللّیل اِلّا قلیلاً?. بحث عبادت در شب تأکید شده است و مفسران زیادی ذیل این آیات اقوال مختلفی را بیان کرده اند. با توجه به این تأکیدها و تأمل در این آیات و روایاتی که در پی اهمیت این موضوع به ما رسیده است، این سوال مطرح است که چرا خداوند متعال در آیات قرآن و ائمه معصومان? در روایات متعدد، شب را بهترین هنگام برای عبادت و نیایش با معبود یکتا دانسته و بر اهمیت آن تأکید فرموده اند و چرا بیشترین اتفاقات مهم در شب رخ داده است مثل شب معراج پیامبر، شب قدر، شب عیدقربان، شب جمعه، شب نیمه شعبان و شب اول رجب... چرا در اهمیت و فضیلت دعا و نیایش در شب تأکید شده و اینکه چرا ساعاتی از شب از لحاظ فضیلت اهمیت بیشتری دارد؟ این پژوهش درصدد پاسخ به این پرسش ها است. همچنین در این پژوهش به معنای واژه «عبادت» و واژه هایی که نقش کلیدی را مانند لیل ایفا می کنند پرداخته می شود، تا با معناشناسی این کلمات کلیدی، نویسنده بهتر بتواند به طور دقیق به موضوع انتخابی خود بپردازد. پس از مراحل ذکر شده به نتیجه گیری کلی پرداخته شده و براساس مراحل طی شده در تحقیق، نتیجه ای که بدست آمده بیان می شود.

قرآن کریم هم به طورمستقیم وغیرمستقیم جریان عالم ذررامطرح نموده است.دراین زمان خداوندمتعالب خطاب به خلائق خودباایجادکلام براساس صفت فعلش می پرسدآیامن چروردگارشمانیستم وبنی ادم نیزبه واسطه القاآتی که خداوند متعال دردرون آنها برای درک ربوبیت خودقرارداده است اقرارمی کننداقراری که رضایت وقبول رادرپی دارد.انسان صحنه عالم ذررابه خاطرندارد امامعرفت آن به صورت فطری دردرون اوباقی است ودردنیا به واسطه کتب آسمانی وانبیاءالهی تذکرداده می شود.

معناشناسی واژه شهید در قرآن وو روایات،تحقیقی است تحلیلی و توصیفی که به بیان حقیقت معنایی واژه شهید و جایگاه آن در قرآن پرداخته است. واژه شهید در آیات متعددی از قرآن کریم استفاده شده که تمامی آن ها به یک معنا نمی باشد. حضور و گواه دو شاخه ی اصلی در حوزه معنایی این واژه هم در معنای لغوی و هم در وجوه قرآنی آن می باشد. امّا آنچه که در عرف فرهنگ اسلامی از این لغت به ذهن می رسد،کسی است که در راه خدا کشته شده، و به نظر اکثر مفسرین واژه شهید به این معنا در قرآن به کار نرفته و از آن با تعبیر قتیل فی سبیل الله یاد شده است . شهید معرفی شده در قرآن(گواه اعمال) معنایی هم ردیف نبی ،صدّیق و صالح دارد و در زمره ی منعمین و مصداق صراط مستقیم است . با بررسی هم نشین ها و جانشین های شهید، حوزه معنایی این واژه و شاخصه های آن در قرآن روشن تر شده و مشخص می شود که این مقام قابل دست یافتن بوده و دارای مراتبی بوده که بالاترین آن به شخص رسول اکرم(ص)تعلق دارد .

یکی از موضوعات اخلاقی که در دین مبین اسلام حائز اهمیّت شمرده شده موضوع مشورت است. هدف این پایان نامه بررسی دقیق جایگاه مشورت در زندگی مسلمانان و شناخت مسائل پیرامون آن، با استفاده از قرآن و سنّت پیامبر گرامی اسلام (صلی اللّه علیه و آله وسلم) و ائمه طاهرین (علیهم السّلام) می باشد. قرآن کریم در چهار آیه مختلف پیرامون مشورت با مومنین سخن گفته و عموم مسلمین حتی رهبر جامعه اسلامی را به آن دعوت نموده است. همچنین اهل بیت پیامبر (علیهم السّلام) ضمن تشویق مسلمین به این امر خود نیز در این زمینه پیشتاز بوده اند. ایشان هم از نظرات مشورتیِ امّت خویش بهره می بردند و هم نظرات هدایت گونه خود را از آن ها دریغ نمی کردند. به طور کلی برای مشورت سه رکن اساسی وجود دارد. که عبارت اند از: موضوع مشورت، مشاور و مشورت گیرنده. برای هر یک از ارکان شرایط و آدابی نقل شده است. از جمله شرایط اینکه جزء یقینیات انسان همچنین از مصادیق احکام عملی نباشد. مشاور نیز موظف است آدابی را هنگام مشورت رعایت نماید. اظهار نظر سنجیده، مخاطب شناسی و توجه به گفته های مستشیر از جمله آن هاست. همچنین مشورت گیرنده برای رسیدن به هدف باید از نتیجه مشورت تبعیّت نموده، در انتخاب مشاور دقت و جایگاه مشورت را رعایت نماید. اگر مشاوره ای طبق ضوابط و شرایط صحیح صورت پذیرد نتایجی را در بر خواهد داشت که منجر به تقویت اراده و در نهایت رسیدن به نُجح و پیروزی خواهد شد.

در سال های اخیرموضوع معجزه ریاضی قرآن که توسط رشاد خلیفه عنوان شد، ذهن محققان قرآنی را به خود معطوف داشت. وی نتایج تحقیق خود را در همین ضمینه در کتابی منتشر کرد، که درآن به شرح و توضیح افکار و اندیشه هایش که در طول مطالعه بر روی قرآن بدست آورده پرداخت که سراسرآن شبهاتی است که با اصول اسلام در تضاد می باشد. بر همین اساس بر ان شدیم تا در این پایان نامه تحصیلی به بررسی این موضوعات بپردازیم.در ابتدا ،آیات 5 جزءدوم که محدوده کار تعیین شده بود ،مورد مطالعه قرار گرفت و سپس آیاتی که رشاد در ذیل آن ها به اظهار نظراتش پرداخته ، انتخاب شد و سپس به تفکیک نوع شبهات و موضوعات پرداخته و هر کدام از شبهات ، با توجه به نوع آن(از قبیل:فقهی،حدیثی،تفسیری و ...)و با استفاده از منابع مرتبط با آن موضوع ،نقد و بررسی شد. پس از بررسی و تحقیق، این نتیجه حاصل شدکه تمام نظریات رشاد خلیفه با آیات قرآن وآراء مفسران ناهماهنگ و در تضاد بوده است .

در قرآن کریم آیات بسیاری پیرامون خلقت وعظمت آسمان ها وزمین و مباحث کیهانی نازل شده است که گذر زمان و پیشرفت های علوم تجربی اصالت آنها را اثبات نموده است که خود این مطلب ، زمینه هدایت برای نوع بشر را درقالب توجه به این مسائل فراهم نموده است . در تحقیق حاضر ضمن بررسی ، تشریح وتفسیر علمی پاره ای از آیات که در آنها به مسائل کیهانی پرداخته شده است به اثبات این مطلب خواهیم پرداخت که هدف اصلی طرح این گونه مباحث علمی در قرآن کریم ( خصوصا مباحث کیهان شناسی) همانا هدایتگری است که در قالب پرده برداشتن ازرموزو اسرار هستی ،به عنوان نشانه هائی از قدرت وعلم لایزال خداوند متعال برای انسان در قالب آیات عرضه شده است. در این پایان نامه ضرورت توجه به مباحث نجومی در قرآن و اهداف قرآن از طرح این مباحث (از جمله خداشناسی، معادشناسی، نظم شناسی جهان و بیان حقایق علمی) بیان می شود. سپس نگارنده با ذکر تعریف و تاریخچه علم نجوم, نگاهی اجمالی به مباحث نجومی مطرح شده در قرآن می اندازد. همچنین پدیده های آسمان، زمین، خورشید، ماه و ستارگان را از منظر قرآن به اجمال بررسی می کند و در پایان به این نتیجه می رسد که قرآن کتاب نجوم نیست ولی گزاره های علمی (حدود 150 آیه نجومی) در قرآن وجود دارد که لازم است با توجه به یافته های کیهان شناسی، تفسیر بهتری از آنها ارائه و اعجازهای علمی و نظریه پردازیهای علمی آنها شناخته شود و تفسیرهای غیر صحیح آیات اصلاح و چالشهای توهمی قرآن و علم نجوم برطرف شود.

کارگزاران به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم در سعادت و شقاوت جامعه موثرند. آن ها با تصمیم گیری و عملکردشان در حوزه های مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و قضایی مستقیماً جامعه را در مسیر صلاح و یا فساد پیش می برند. وجود برخی تمایلات و گرایش‏ها در کارگزاران نیز به صورت غیرمستقیم جامعه را با نابسامانی و انحطاط مواجه می کند؛ چراکه وجود این خصائص در کارگزاران، نخبگان را به جهت پیشبرد امورشان و مردم را به سبب الگوگیری از کارگزاران به این اوصاف متمایل می سازد. به جهت پیشگیری از تأثیرگذاری نامطلوب کارگزاران در جامعه ضرورت دارد که ساختارهای مدیریتی به درستی و براساس آموزه های دین اصلاح شود تا امکان تخلف به حداقلِ ممکن برسد. اصلاحات در نگرش به مسئولیت، به کارگیری کارگزاران، رفتار کارگزاران با مردم، قوانین ناصحیح و ناقص از این جمله اند. گسترش فضای نقد عامل مهمی در پیشگیری از اثرگذاری ناصحیح کارگزاران است.

یکی از منابع تفسیر قرآن روایاتی است که از معصومان(ع) و صحابه به دست ما رسیده است. در طول تاریخ تفسیر نیز برخی مفسران تنها با تکیه بر روایات به تفسیر پرداخته، به گونه ای که تفاسیر آنان به تفسیر روایی مشهور شده است. در مقابل، در قرن چهاردهم و اوایل قرن پانزدهم، بهره گیری از روایت در برخی از تفاسیر قرآن رو به کاهش نهاده، تا جایی که به تفریط در این باره متهم شده اند. از جمله علل کاهش بهره گیری از روایت در این گروه از تفاسیر را، می توان در گرایش های اصلاحی، اجتماعی و سیاسی، و نیز رویکرد علمی به قرآن، رشد و توسعه عقل گرایی و در برخی توجه فراوان به روش تفسیر قرآن به قرآن دانست. تفسیر فی ظلال القرآن سید قطب از جمله تفاسیری است که در سده چهاردهم و پانزدهم به خاطر دلایل پیش گفته، بهره گیری از روایات در آنها کاهش یافته است. با این وجود، روایات در این تفسیر دارای کارکردهای گوناگونی هستند که در این پایان نامه به چند کارکرد مهم آنها اشاره شده است، مانند: بهره گیری از روایت در تبیین سبب نزول آیه، شرح قصص قرآن، بیان مکی و مدنی آیات و سور، بیان معنای واژه ها و اصطلاحات قرآن، شرح جزئیات آیات الاحکام، و ... . همچنین مفسر فی ظلال القرآن به خاطر دیدگاه تقریباً منفی که نسبت به روایات دارد بسیاری از آنها را هم از نظر سند و هم از نظر متن مورد نقد و بررسی قرار داده است. از این رو، در این پایان نامه به روش ها و معیارهای نقد سندی و متنی روایات نیز پرداخته شده است. بررسی ها در این تحقیق نشان می دهد که نقد متنی روایات در این تفسیر نسبت به نقد سندی از اهمیت بالاتری برخوردار است. برخی از مهمترین معیارهای نقد متنی روایات در این تفسیر عبارتند از: ضرورت موافقت روایت با قرآن، سنت قطعی، دلایل عقلی و مسلمات تاریخی

کتاب سلیم از اولین آثار حدیثی شیعه است. در مورد اعتبار این کتاب ، درحالیکه برخی متقدمین شیعه و محدثین عامه بر آن اعتماد نموده اند دیگران آن را یا از اعتبار ساقط می دانند ، یا در برخورد با این کتاب توقف نموه اند. درحالیکه احادیث کتاب در منابع فریقین ، شواهد فراوانی دارد. در پژوهش حاضر ، پس از ارائه شواهد و متابعات برای احادیث کتاب و بررسی و نقد اشتراکات و افتراقات مشخص شده که تنها تعداد اندکی از آنها محل تردیدند. همچنین از میان احادیث سلیم ، تنها تعداد اندکی از آنها جزو متفردات سلیم می باشد که از میان آنها ، برخی قابل پذیرش و برخی به علت مخافت با تاریخ مسلم و دیگر احادیث صحیح قابل پذیرش نیستند. اما این تعداد اندک مانع از صحت کتاب بطور کلی نمی شود.

تفسیر کنزالدقائق یکی از تفاسیر قرن دوازدهم است که ، توسط میرزای مشهدی به رشته تحریر درآمده است و در طبقه بندی تفاسیر، به عنوان تفسیر روایی محسوب می شود. غالبا تفاسیر را به دو دسته روایی و اجتهادی تقسیم می کنند و گمان می شود که در تفاسیر روایی، کوشش و اجتهاد صورت نگرفته و تنها مجموعه ای از روایات در پی هم آمده است. در حالی که دقت در شیوه تفسیری کنزالدقائق ، گویای گستردگی اجتهاد در آن است. مراد از شیوه تفسیری، مجموعه روش و گرایش تفسیری است. هدف از این پژوهش اولا بررسی زمینه های اجتهاد مفسر در بعد روش (ناظر به منابع مورد استفاده مفسر) و گرایش (ناظر به سلیقه و باورهای مفسر) بوده ،ثانیا بررسی عوامل موثر بر نوع اجتهاد مفسر می باشد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

ایمان یکی از مباحثی است که ادیان مختلف الهی در باره آن بسیار سخن گفته و می گویند. اسلام نیز در آیات متعدد قرآن کریم و احادیث معصومین (ع) به زیبایی این موضوع را مورد توجه قرار داده و آنرا سرآغاز و مدخل ورود به جرگه دین، شرط مقبولیت اعمال در نزد خداوند و منشا سعادت و دستیابی به فواید و برکات دینداری اعلام کرده است. بدلیل غیرقابل انکار بودن موضوع ایمان با اصل دینداری، ادیان سلف و همچنین فرق مختلف اسلامی در خصوص لزوم آن اختلاف نمی کنند بلکه در باره ماهیت ایمان، متعلقات ایمان که اهم آن توحید ، نبوت و معاد است و همچنین میزان ضرورت حضور ایمان در رفتارهای فردی و اجتماعی بحثهای مختلفی را مطرح کردند شاید بتوان گفت که طرح این مباحث خود باعث ایجاد فرقه های مختلف گردیده است. این بررسی سعی می کند به تاثیر متقابل ایمان و عمل از دیدگاه اسلام پرداخته و حقانیت دیدگاه مذهب حقه تشیع را بیان کند و در ضمن به برخی از شبهات مطرح در اجتماع نیز پاسخ گوید.

با توجه به آیات مبارکه و ماخلقت الجن و الانس الا لیعبدون(ذاریات/56) و ما ارسلنا من قبلک من رسول الا نوحی الیه انه لا اله الا انا فاعبدون(انبیا/25). هدف از آفرینش و بعثت انبیا عبادت و بندگی خداوند سبحان بوده و عبادت و بندگی آخرین درجه تذلل و خضوع بنده در برابر پروردگار است بطوریکه خود را در مقام مملوکیت خداوند تبارک و تعالی قرار دهد و اصولا هر کاری را که بنده برای رضای خداوند با اعتقاد به ربوبیت او انجام دهد عبادت و بندگی خداوند متعال محسوب می گردد.

بنیان این رساله براساس تالیف خانم مک اولیف بنا شده است که با توجه به بیان صریح ایشان و استنباط نویسنده می توان هدف او را از اینکار بقرار زیر توصیف کرد: نخست : اینکه مولف با توجه به گستردگی تفاسیر و مفسرین قرآن کریم مجبور بوده است بصورت گزینشی آثار ده مفسر را انتخاب کرده و خود نیز اذعان می دارد که اینکار جامع و مانع نمی باشد و فقط ترتیب تاریخی (کرونولوژیک) عصر زندگی آنها ملاک کار بوده است. دوم: اینکه همین نگاه و انتخاب گزینشی ، طیفی از تحلیل تفسیری از اواخر قرن نهم میلادی تا اواخر قرن بیستم را شامل شده است که از طبری آغاز و به علامه طباطبائی ختم می گردد. سومین: نکته اینکه از جهتی دیگر از میان این ده مفسر، چهار تفسیر گزینش شده دو تا به زبان فارسی و دو تا به زبان عربی بوده است که همگی توسط مفسرین شیعی نگارش یافته اند که سیر منطقی از کلاسیک تا معاصر را نیز پوشش می دهند.چهارمین موضوع آنکه اگر چه ممکن است 6مفسر باقیمانده را سنی مذهب تلقی کنیم اما دیدگاههای متنوع و متفاوتی را در خود جای داده اند، از رویکرد کلامی تفسیر زمخشری که با دیدگاههای معتزلی نزدیک است تا فخرالدین رازی که با اندیشه اشعری همخوانی دارد، در حال که رویکرد همچون حنبلی مذهبان را می توان در آثار ابن جوزی و ابن کثیر یافت، همچنین بی شک نمی توان از قرائت نوگرایانه رشید رضا در تفسیر المناراش نیز چشم پوشید.پنجمین :نکته اینکه بدلیل اهداف مقایسه ای که در لابلای نمایندگان نحله های مختلف فکری این تفاسیر در نظر بوده است و نیز جهت برطرف کردن این نقص گهگاه از نگرش صوفی گرایانه سمبل این نحله که در محی الدین عربی متجلی می گردیده نیز سود جسته است. ششمین و آخرین اینکه مولف در دسترس بودن این تفاسیر در بازار توزیع قاهره را مبنای کار خویش قرار داده است.

انسان موجودی است دارای ابعاد گوناگون که عقل و احساس از مهمترین ابعاد وجودی او محسوب می شوند. عقل حقیقی اندیشه ای است که خاصیت آن بازدارندگی از بدیها و راهنمایی به سوی خوبیهاست و همسوی با فطرت و وجدان انسان کار می کند و عشق (محبت الهی) نماد برترین رابطه عاطفی و احساسی انسان است که بین او و خالقش شکل می گیرد و جایگاه اصلی هر دو این ادراکات ، قلب است. هر چند در طول تاریخ ، نظرات مختلفی در مورد این دو بعد وجودی انسان ابراز شده و گاه انسان به صورت تک بعدی در نظر گرفته شده است، اما از نظر قرآن کریم و روایات بین ابعاد وجودی انسان هماهنگی کامل دارد و توجه به یک بعد وجودی انسان، منافاتی با پرداختن به ابعاد دیگر او ندارد و لازم است برای درک درست حقیقت از تمام ابزارهای شناختی که در انسان به امانت گذاشته شده است، استفاده شود و پس از آن نیز باید برای نیل به مقصود از تمام نیروهای درونی خود، بهره مند شد.

نیاز بشر به تربیت امری است انکارناپذیر.لاکن تربیتی شایسته و درخور مقام خلیفه اللهی انسان است که مطابق با فطرت الهی او باشد تا از این راه به کمال وجودی خویش نایل آید. از اینرو موضوع تربیت تمام انبیا انسان است. این تحقیق در جهت اعتلای هدف یاد شده ضمن معرفی وارسته ترین انسانها یعنی انبیا ، به عنوان الگوهای به کمال رسیده، تمام سعی و تلاش را صرف این مهم داشته که علاوه بر ارائه مبانی و اصول تربیتی به عنوان دو مقوله مجزا از هم به بررسی سیره این مربیان بزرگ از طریق انطباق دادن با مبانی و اصول متناسب با هر سیره به طور جداگانه پرداخته است.

رساله حاضر شامل یک مقدمه و هفت بخش می باشد که به شرح ذیل است:بخش مقدماتی: مروری بر حوادث قبل از خلافت امام علی(ع).بخش اول: شکل گیری خلافت امام علی (ع) و بیعت مردم با او.بخش دوم :معرفی اجمالی ناکثین.بخش سوم :شکل گیری جبهه جهل.بخش چهارم:حرکت امام (ع) به سمت بصره.بخش پنجم:اقدامات امام(ع) برای دفع فتنه.بخش ششم:فتنه جمل و درگیری طرفین.بخش هفتم:حوادث پس از جنگ جمل.

قرآن و حدیث دو گوهر گران بها و دو دریای بیکران اند که هرگز از هم جدایی بر نمی تابند و در کنار هم عامل هدایت اند، از این رو نقش حدیث در کنار قرآن بر هیچ کس پوشیده نیست . حدیث مبین و مفسر کلام الهی است، لکن در برهه ای از تاریخ اندیشه های ناصواب و آرای تاریک و مجهول در پس نقاب حدیث و روایت رخ نمودند و جریان های سیاسی و فکری متعددی بویژه غلات آگاهانه و سازمان یافته با تمسک به حدیث و روایت پدیدار گشتند. از اینرو بحث و تحقیق پیرامون این جریان کاملا ضروری به نظر می رسد. در این نبشتار ابتدا به کلیاتی از قبیل تعاریف مربوط به غلو و جعل و وضع پرداخته و سپس با بیان سابقه تاریخی غلات عقاید کلی این گروه را یادآور شده ، همچنین به بررسی علل و انگیزه های جعل حدیث و اهداف و نیات این گروه در این راستا پرداخته و نمونه هایی از احادیث جعلی در باره مسائل متنوع و گوناگون نقل نموده و در خاتمه موقعیت این احادیث را در کتب موجود مورد بررسی قرار داده است.

در تعالیم یهود ، چنین ادعایی می خوانیم که بنی اسرائیل ملتی برگزیده است و این فکر باعث جرات دادن به پیروان آن دین شده است و آنان را وادار به تجاوز و تعدی بر دیگران می کند و اینگونه است که روح تعصب نژادی و خودبرتر بینی بر افراد این قوم حاکم می شود.

احسان به معنای انجام دادن عمل نیک است که در قرآن کریم از جایگاه خاصی برخوردار است. گاه احسان فردی مطرح بوده که همان احسان به نفس است و شامل اطاعت از دستورات الهی و انجام اعمال صالح و خودداری از گناهان و معاصی است. و گاه احسان اجتماعی مطرح است که شامل بخششهای مادی و معنوی و رسانیدن خیر و نیکی به دیگران است. لازم به ذکر است که هر احسانی مورد قبول خداوند متعال واقع نمی شود، بلکه تنها در مواردی که انگیزه و هدف از انجام احسان ، الهی بوده و در کمال اخلاص صورت گیرد، مورد پذیرش درگاه احدیت واقع خواهد شد. احسان مانند هر عمل دیگری، آثار و تبعاتی در دنیا و آخرت به همراه دارد و عمل به آن، سبب رسیدن به فلاح و رستگاری فرد و جامعه خواهد شد.

رساله حاضر برآنست تا با بررسی آیات نوربخش الهی و روایات معصومین (ع)در شناخت هر چه بیشتر قلب-این مخزن کمالات انسانی ، و این ملاک ارزش و اعتبار آدمی-آفات و بیماریهایی که می تواند آن را از حالت اعتدال و سلامتی خارج سازد ، تلاش نموده و برای اصلاح جانها و روانها و بازگرداندن سلامتی به آنها که سعادت دنیا و آخرت را در پی دارد، راه حلهایی را از نسخه شفابخش الهی-قرآن و از زبان طبیبان روحانی-حضرات معصومین (ع)برای آگاهی بیشتر ارائه شده است.

در موضوع خاص این پایان نامه علاوه بر قرآن کریم و تفاسیر معتبر آن که مورد رجوع ما بخصوص در آیات مرتبط با عملکردهای سیاسی رسول اکرم(ص) بوده است، برای دستیابی به شان نزول ها و شرح وقایع که خود بستر بروز شخصیت سیاسی و دستمایه تحلیل ها را تشکیل می داد ناگزیر از رجوع به کتب سیره پیامبر وتاریخ گردیدیم و از آنجا که محور تحقیق بر شخصیت پیامبر اسلام (ص) قرار داشت، اخبار مطمئن نقل شده در این کتابها را بررسی نموده و به این ترتیب لفظ حدیث در عنوان پایان نامه از معنای خاص خود در علم الحدیث (قول یا فعل یا تقریر معصوم (ع) فراتر رفته و جهت جامعیت یافتن مطلب بر محدوده عملکرد سیاسی-اجتماعی پیامبر خدا (ص) به معنای عام تر و مترادف با اخبار مطمئن تاریخی اخذ شده است.

وقتی سخن از فضایل قرآن به میان می آید منظور بررسی مجموعه برتری ها و فضلیت های قرآن مجید می باشد که در این رساله تلاش بر اینست که این فضایل را از جهات مختلف مورد بررسی قرار دهد. اول از جهت برتری قرآن کریم نسبت به سایر کتب آسمانی به لحاظ اعجاز(بیانی، تشریعی، علمی، ...) و به لحاظ جهانی و جاودانه بودن آن و همچنین به لحاظ آنکه خداوند تنها حفظ و صیانت قرآن کریم را به عهده گرفته است نه کتب آسمانی دیگر را ، دومین جهت فضیلت و برتری قرآن کریم امتیاز و برتری این کتاب مقدس نسبت به سایر کلام های بشری است و آخرین جهت فضیلت قرآن کریم ، فضائلی است که از طریق روایات پیامبر(ص) و ائمه معصومین در باره ثواب تعلیم، تلاوت، حفظ، قرائت، استماع، یا ثواب خواندن سوره ها و آیات قرآن مجید... ، به دست رسیده است.

رساله حاضر برآنست که با بررسی آیات قرآنی و روایات اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و نیز روایات برادران اهل سنت و برخی کتب تاریخی و همچنین در پاره ای از موارد با استفاده از تورات ، زندگی صحیحی از حضرت ابراهیم (ع)تبیین نماید.تا با تمسک و توسل به ذیل الطاف و عنایات خداوندی این قهرمان توحید را اسوه و الگوی خود قرار داده و به رشد و سعادت واقعی رهنمون گردیم. در این راستا به انبوهی از روایات در کتب شیعه و اهل سنت برخورد گردید، که گاه مخالف با یکدیگر بودند. لذا ابتدا در مورد ارزش روایات تفسیری هر دو مکتب را تحقیق نموده و سپس به بررسی روایات وارده در مورد ابراهیم (ع) در این کتب پرداخته شده است.

این رساله در پی اثبات مسئله انطباق احادیث ائمه معصومین (ع) بر احادیث نبوی (ص) است.

آنچه دراین پایان نامه مد نظراست بررسی دو واژه ملا و مترف و بیان اوصاف و ویژگی های این دوگروه و تشابه دو گروه ملا و مترف ( در اوصاف ) با یکدیگر است که از جمله گروههائی است که در همه زمانها ودوره ها رسولان و مبلغان الهی با آنها مواجه بودند و هستند و گروهی اشراف و ثروتمند شهوت پرست و پول دوستند و در صف اول مقابله با رسولان الهی می باشند و برای خنثی کردن دعوت رسولان از هر حیله و ترفندی استفاده می کنند لذا با مطالعه اوصاف آنان می توان فهمید که هدف قرآن از بیان و معرفی این گروهها شناساندن آنان به افراد جامعه و توجه به عاقبت آنان است تا درس عبرتی باشد از سرگذشت چنین گروههایی برای انسانها . رساله حاضر برآن است که گزارش هرچند کوتاه درخصوص این گروه بدست خواننده بدهد .