چکیده المعجم السیاقی للعبارات الاصطلاحیه یک فرهنگ متوسط عربی ـ عربی در حوزه ی فرهنگ های تخصصی زبان عربی است که بیش از دو هزار ترکیب و عبارت اصطلاحی را در خود جای داده است و توسط یک گروه سه نفره از نویسندگان عربستانی به نام های دکتر «محموداسماعیل صینی و مختار طاهر حسین و سید عِوَض الکریم الدوش» به رشته ی تحریر در آمده است. قلمرو زمانی این فرهنگ تخصصی مربوط به زبان معاصر عربی است و از آنجا که به زبان فصیح عربی نوشته شده می تواند مورد استفاده ی مردم عرب زبان سراسر جهان عرب واقع شود. خالی بودن جای چنین فرهنگ عبارت های اصطلاحی در میان عربی خوانان و عربی دانان کشورمان سبب اصلی ترجمه ی آن به زبان فارسی گردیده است تا إن شاءالله هم فتح بابی برای ترجمه و ارائه ی آثاری گسترده تر و جدی تر از این دست در کشورمان باشد و هم در حد خود مورد استفاده ی دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی در مجامع دانشگاهی ایران قرار گیرد. اثر حاضر شامل بیش از دو هزار ترکیب و عبارت اصطلاحی در زبان عربی است که در آن هر مدخلِ اصطلاحی با یکی دو نمونه جمله ی عربی که اغلب از نثر ساده ی عربی و بعضاً از قرآن و حدیث می باشد همراه گردیده است. نمونه دار بودنِ مدخل های اصطلاحی و تیمی بودنِ کار تألیفِ آن و همچنین حرکت گذاریِ کاملِ مدخل های اصطلاحی و تیمی بودنِ کار تألیفِ آن و همچنین حرکت گذاریِ کاملِ مدخل ها در آن، از محاسنِ این فرهنگ عبارت های اصطلاحی است و بر ارزش آن افزوده است. در مقابل نداشتن فهرست منابع و مآخذ، جامعیت نداشتن و چند نقص ناچیز دیگر می تواند از کاستی های آن به حساب یاد. روش ما در ترجمه ی این اثر به فارسی این بوده که تلاش کرده ایم زبانی روان و البته در حد توان برای مدخل ها و نمونه عبارت های عربیِ آنها برگزینیم.

در این پایان نامه با توجه به زمان ،جمله را به سه قسمت خبری، انشایی و ترکیب شرطی تقسیم کردیم که جمله ی خبری به سه قسمت اسمی، فعلی، منفی تقسیم می شود که جمله ی اسمی دلالت بر زمان ندارد ولی با توجه به قرائنی که بر این جمله وارد می شود دلالت بر انواع زمان(گذشته و حال و آینده) دارد و جمله ی فعلی دلالت بر انواع زمان دارد و در واقع علاوه بر زمانی که در فعل می باشد ادوات و قرائنی در جمله هست که در این زمینه بسیار تأثیرگذار می باشد و زمان جمله را تغییر می دهد و جمله ی منفی با توجه به ادواتی که بر سر آنها به دو قسمت اسمی و فعلی تقسیم می شود ادواتی که بر سر جمله ی اسمی می آیند در صورت عدم وجود قرینه فقط برای نفی زمان حال می باشد و در جمله ی فعلی منفی با توجه به ادواتی که بر سر آن می آید زمان آن نیز تغییر می کند پس این جمله دلالت بر انواع زمان دارد. جمله ی انشایی به دو قسمت طلبی و غیر طلبی تقسیم می شود که در جمله ی انشاء طلبی ، استفهام و تحضیض و تمنی و در جمله ی انشاء غیر طلبی، قسم و تعجب دلالت بر انواع سه گانه زمان دارند. جمله ی ترکیب شرطی دلالت بر زمان آینده دارد زیرا ادوات شرط، زمان گذشته را به آینده تغییر می دهند و آن بیانگر تعلیق فعلی به فعل دیگر می باشد و تعلیق فقط در زمان آینده می باشد.

شعر مناسبت یکی از شایعترین انواع شعری در میان شعرا به ویژه شعرای عصر معاصر می باشد که به عنوان یکی از مهم ترین مباحث نقد معاصر نیز مطرح شده است. این نوع شعری در میان اشعار شعرای بزرگ عرب دوره ی معاصر مثل محمود سامی البارودی، أحمد شوقی، وحافظ ابراهیم به وفور یافت می شود. در حقیقت شعر مناسبت همان شعری است که شاعر در آن از حوادث زمانه ومسائل مربوط به جامعه در مناسبت های مختلفی مثل اعیاد ویا مراسم سوگواری صحبت می کند. در این پایان نامه به بررسی شعر مناسبت در دیوان حافظ ابراهیم، شاعر نیل، پرداخته ایم که از سه فصل تشکیل شده است. فصل اول آن به تعریف شعر مناسبت، ذکر تاریخچه وبررسی آن در ادب سایر ملل وهمچنین در میان مکتبهای جدید ادبی مثل مکتب کلاسیسم، رومانتیسم، رئالیسم، وسمبولیسم اختصاص دارد. در فصل دوم به بررسی شعر مناسبت در دیوان حافظ ابراهیم پرداخته ایم وسیر وتحولش را در میان سایر مضامین شعری اش ردیابی کرده ایم. ودر آخر، فصل سوم، به نوع جدید ووالایی از شعر مناسبت پرداخته ایم که آن را مناسبت شعر نامگذاری کرده ایم. در حقیقت مناسبت شعر همان شعر مناسبت است با این تفاوت که در شعر مناسبت فقط از مناسبت مطرح شده وحوادث صحبت می شود وشاعر به همین مسائل اکتفا می کند، ولی در مناسبت شعر شاعر از حدود مناسبت پا فراتر می نهد ومناسبت را بهانه ای قرار می دهد برای بیان اهداف ومطالباتی والاتر در جهت منافع مردم ومیهنش. در طول نگارش این پایان نامه به نتایجی رسیدیم که به مختصری از آن اشاره می کنیم: مثل ارتباط عمیق شعر مناسبت با مردم وجامعه وهمچنین توجه این شعر به مناسبت های مختلف از مناسبت های دینی وقومی گرفته تا مناسبت های سیاسی، علمی، اجتماعی و... وهمچنین وجود آن در مضامین مختلف ادبی مثل مدح ورثا ووصف و...؛ واز همه مهم تر خدمت این شعر به مردم وجامعه، وتوجهش به اهداف والای انسانی قابل تأمّل است. واژه های کلیدی: شعر مناسبت، مناسبت شعر، حافظ ابراهیم، شعر معاصر.

چکیده : حکمت یکی از موضوعات مهمی است که همواره مورد توجه حکما و ادبا در هر برهه ای از تاریخ است، این مقوله طیف وسیعی از علوم اعم از هیئت، الهیات، ریاضی، سیاست و اخلاق را در برمی گیرد و به حکمت نظری و عملی تقسیم می شود. حکمت موردنظر در اشعار ابوماضی بررسی حکمت عملی است که در واقع انسان ها را به رفتارهای صحیح انسانی دعوت می کند و از زشتی ها و رفتارهای نابهنجار برحذ ر می دارد. در عصر معاصر عربی این مقوله چون گذشته مورد توجه ادبا و شعرا بوده است. از جمله ابوماضی، از شعرای بنام ادب مهجری به این مهم پرداخته است. از ان جا که ابوماضی دارای اطلاعات وسیعی در زمینه های تاریخی و دینی و ادبی و فلسفی بوده است و همچنین بخاطر فعالیت های مطبوعاتی اش و ارتباط و مستقیم با زندگی مردم و همین طور تاثیرپذیرفتن از انجمن الرابطه القلمیه و تسامح دینی حاکم بر آن، شاعر سعی نموده که به این مفاهیم تنها ا زبعد انسانی بنگرد نه بعد دینی محض. و لکن نکته قابل توجه در اشعار حکمی شاعر نگاه خوش بینانه وی به این مفاهیم است و همواره روح امید را در مخاطب خود زنده می کند تا با شوق بیشتری به ارزش های انسانی روی آورد. وی از اسلوب های مختلفی برای پیشبرد اهدافش بهره جسته است،از جمله استفاده از نمادهای طبیعت برای بیان خوبیها و زشتیهاو همچنین بکار گیری قصه در یک قصیده جهت تشویق به یک ارزش انسانی و یا نهی از یک صفت غیراخلاقی است. از مهم ترین ویژگی های اشعار حکمی او دوری از پیچدگی و سهولت و روشنی آن همراه با موسیقی دلنشینی است که از اشعار حکمی اش به گوش می رسد و مجموعه این عوامل باعث تاثیر بیشتر این مفاهیم بر مخاطب شده است. کلید واژه: حکمت، طبیعت، خوش بینی، خوبیها،زشتیها

احمد مطر شاعری عراقی است و امروزه یکی از مشهورترین شاعران معاصر عرب می باشد. سرودهایش گزنده و خشمگینانه است. از سرودهایش اینطور فهمیده می شود که احمد مطر شاعری سیاسی است و رنگ سیاسی اشعار او بیشتر از رنگ اجتماعی و عاطفی آن است. احمد مطر شاعری است که با صداقت و حقیقت سخن م یگوید و با شعرش برای طلب کرامت و آزادی فریاد م یزند. شعر او از عمق وجود انسانی سرچشمه گرفته است او با شعرش در برابر ستم و قدرت و بندگی ایستاده است. کلمات احمد مطر مانند گلوله روانه م یشوند تا ترس را در دل همه ستمگران برانگیزد و همواره در این رویا است که به وطنش که برخوردار از آزادی باشد برگردد تا با بوی خاک وطنی که از آن محروم شده است، تنفس کند. شاعر همه این معانی را با جرأت و شجاعت و توانائیهای فنی بالا و با اسلوبی ناقدانه و تأثیرگذار بیان کرده است. او کلمات روشن و ترکیبهای شعری ساده را در شعرش برمی گزیند و الفاظی نزدیک به اذهان مردم را به کار می برد، و در شعرش، سخریه هایی را همراه با تصاویری که اعجاب و شگفتی خوانندگان را برمی انگیزد و عقل و وجدانشان را بیدار می کند آورده است. او در شعرش از میراث نثری عربی مانند داستانهای قرآن کریم و حدیث شریف و کتابهای ادبی استفاده کرده است و از آنها بسیار تأثیر پذیرفته است. پایان نامه ی پیش رو به بررسی اجمالی درون مایه های لافتات احمد مطر و ترجمه آنها پرداخته است. و بر آن است که علاوه بر نشان دادن درون مایه های اصلی لافتات، با ترجمه آنها به فارسی به خوانندگان و علاقمندان دنیای شعر سیاسی خدمتی کرده باشد .

مقایسه و تطبیق خاستگاه های فکری و اندیشه هایی که در بستر فرهنگ های متفاوتی شکل گرفته اند، در حوزه مطالعات تطبیقی بوده و این گونه از مطالعات درحوزه ادبیات، به دریافت و درک افکار مشابه میان بزرگان علم و ادب کمک می کندخلیل الحاوی شاعر و متفکر برجسته ای در حوزه انسان شناسی وفرهنگ است. از جمله دغدغه های وی، توجه به انسان، خودشناسی،وشناخت بنیانهای اساسی فردی واجتماعی ودردهای وجودی بشراست و به طور کلی واژگون کردن انتقادی تفکرات موهوم وتوجه به بنیانهای اصلی انسان درساختار جامعه و شناساندن فرهنگی با ارزش های نو است. فرهنگی که پایه اش توجه به انسان و دستاوردهای آن می باشد.