به منظور بررسی اثر عصاره الکلی گیاه دارویی آویشن باغی و ویتامین e بر عملکرد و پاسخ ایمنی، کیفیت تخم مرغ ، میزان کلسترول (خون و زرده) و نیز ماندگاری تخم‏مرغ مرغ‏های تخم‏گذار در شرایط استرس‏حرارتی ، آزمایشی به مدت شش هفته با استفاده از 108 قطعه مرغ تخمگذار واریته ”لوهمن لایت “ انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل 3×2×2 به اجرا در آمد. فاکتور‏های مورد آزمایش شامل دما (خنک وگرم)، چربی (اشباع و غیر اشباع به میزان 5 درصد در جیره پایه) و افزودنی‏ها (گروه کنترل، ویتامینe (ppm200) و عصاره آویشن باغی که برای سالن خنک 1 درصد و برای سالن گرم 6/0 درصد به صورت محلول در آب آشامیدنی استفاده شد) می باشد. هر سالن شامل 6 تیمار با 3 تکرار و هر تکرار شامل سه قطعه مرغ بود. خوراک مصرفی، ضریب تبدیل خوراک، وزن توده تخم مرغ، وزن تخم‏مرغ و درصد تولید تخم‏مرغ به صورت هفتگی اندازه گیری شد. خصوصیات کیفی تخم‏مرغ (شامل وزن زرده، رنگ زرده، واحد هاو، وزن پوسته، مقاومت پوسته و ضخامت پوسته) به صورت تازه در هفته پنجم آزمایش و به صورت نگهداری شده به مدت یک ماه در دماهای متفاوت (4 و 27-23 درجه سلسیوس) مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تعیین میزان تولید آنتی بادی علیه گلبول قرمز خون گوسفند (srbc) اندازه گیری‏ها به روش میکروتیتر انجام شد. میزان مالون‏دی-آلدهید در تخم‏مرغ‏های تازه و نگهداری شده به روش اسید تیوباربیتوریک تعیین گردید. آنالیز داده ها به وسیله نرم افزار sas و مقایسه میانگین ها توسط آزمون دانکن انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که استرس‏حرارتی میزان تولید مالون‏دی‏آلدهید در زرده تخم‏مرغ را به طور معنی‏داری افزایش داده است (05/0p<). تغذیه با آویشن به طور معنی‏داری میزان تولید مالون‏دی‏آلدهید در زرده تخم‏مرغ را کاهش داده است (05/0p<). استرس حرارتی بر میزان خوراک مصرفی، وزن تخم‏مرغ و وزن توده تخم‏مرغ اثر معنی دار داشت (05/0p<)، اما اثر معنی‏داری بر ضریب تبدیل خوراک مصرفی و درصد تولید نداشت. افزایش دمای محیط نگهداری با افزایش ترشح کورتیکوسترون‏ها و ایجاد آلکالوز تنفسی در مرغ ها موجب کاهش خصوصیات کیفی تخممرغ شد (05/0p<). تیمار آویشن به دلیل داشتن رنگدانه، موجب افزایش معنی دار رنگ زرده تخم مرغ های تازه شد. سطوح کلسترول سرم خون و زرده تخم مرغ بطور معنی‏داری با افزودن آویشن به جیره کاهش یافت (05/0p<). مصرف چربی اشباع در مرغ‏های تخم‏گذار نیز به طور معنی‏داری کلسترول زرده را افزایش داد (05/0p<).