ه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) دانشکده علوم انسانی گروه زبان و ادبیات عرب 1945 م در شعر معروف الرصافی – محمد مهدی - عنوان : شعر سیاسی عراق در سال های 1914 الجواهری – احمد الصافی النجفی استاد راهنما :دکتر عبدالعلی آل بویه لنگرودی استاد مشاور : دکتر رضا ناظمیان نگارش اصغر پاکند چکیده : کشور عراق که از آغاز پیدایش تمدن های بشری مهد تشکیل تمدن و حکومت ها بود در تمام دوران تاریخ خود یکی از مراکز چالش های سیاسی جهان بوده و هست. در اواخر قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم عراق که یکی از عقب مانده ترین مناطق تحت سلطه امپراطوری عثمانی بود با حضور کشورهای استعمارگر غربی در مشرق زمین ، عراق به دلیل موقعیت استراتژیکی و ذخایر طبیعی اش مورد طمع انگلیس واقع شد که با شروع جنگ جهانی اول انگلیس به بهانه ترقی عراق، این کشور را اشغال نمود ولی بعدها که دروغ بودن وعده های انگلیس آشکار شد مردم وارد نبردهایی تمام عیار با اشغالگران شدند که رهبریت آن را علمای دینی و شعرای متفکر عراق بر عهده داشتند و در این میان قصاید حماسی شعرا که مردم را به قیام دعوت می کردند بیش از هر چیز در روح و جان مردم عراق تاثیر گذاشت. بر همین اساس قیام بزرگ 1920 م علیه انگلیس ها شکل گرفت که انعکاس وسیعی در شعر سیاسی عراق داشت. بعد از قیام، دولت انگلیس مجبور به تن دادن به خواسته های مردم عراق شد و حکومت ملی را با پادشاهی ملک فیصل در عراق ایجاد نمود. که این اقدام آنها بار، نه از روی اخلاص بلکه از سر نیرنگ بود و چهره پلید استعماری خود را در پشت نقاب حکومت دست نشانده ظاهراََ عراقی پنهان نمود که این خدعه از چشم شعرای آگاه و بیدار عراق پنهان نماند و شاعرانی چون رصافی، جواهری، احمد صافی و ... از تمام نیت های پلید پنهان آن در پشت نهادهای حکومتی مانند کابینه و مجلس و انتخابات پرده برداشتند و به حق این دوره از تاریخ سیاسی عراق یکی از مناسب ترین دوران برای رشد شعر سیاسی بود. زیرا سیاست بر تمام فعالیت های اجتماعی ، اقتصادی و علمی عراق غلبه کرده بود و شعرای این دوره که منافع خود را در منافع مردم می دیدند نه در خدمت دربار مسئولین دست نشانده ،تمام تلاش خود را با سرودن قصاید ناب سیاسی در راه خدمت به وطن و مردم بکار بستند. کلید واژه :عراق ، انگلیس ، شعر سیاسی ، محمد الجواهری ، معروف الرصافی ، احمدصافی النجفی