ادعای همانندی بین دو چیز ، که یکی از مهمترین مباحث علم بیان است ، تشبیه نامیده میشودو با تدوین فرهنگ تشبیه که یک فرهنگ کاربردی است می توان تشبیه های موجود در منبع اصلی را مشاهده نموده و به وسیله فهرست الفبایی ، به آسانی به مشبه و مشبه به مورد نظر دسترسی یافت. منبع اصلی این تحقیق غزلیات هوشنگ ابتهاج است که در کتاب سیاه مشق توسز انتشارات نشر کارنامه منتشر شده است.نکته ای که بیش از همه در این تحقیق جلب نظر میکند کثرت استفاده از تشبیه مجمل نسبت به سایر تشبیهات است. همچنین استفاده از مشبه به های حسی نسبت به مشبه به های تری قابل توجهی دارد که نشان از این دارد که شاعر بیشتر به طبیعت و اجسام اطراف خود توجه داشته تا ذهنیات انتزاعی

رساله ی حاضر حاصل کوششی است در سالهای دراز در راه دست یابی به زبده ی اندیشه های دو تن از نام آوران ادبیات تعلیمی – عرفانی ایران: حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنائی غزنوی و مولانا جلال الدین محمد بلخی. نویسنده کوشیده است نخست با استفاده از دو اثر اصلی این شاعران و نیز با یاری جستن از شرح و تفسیرها و کتابهای تحلیلی، برجسته ترین جنبه های نظام فکری سنائی و مولوی را به صورت موضوعی فهرست کند، آن گاه با استناد به ابیاتی از حدیقه و مثنوی در هریک از موضوعات فهرست شده دیدگاه سنائی و مولوی را نشان دهد و در نهایت نقاط اتفاق و اختلاف این دو منظومه ی عرفانی را بازنماید. این رساله سه فصل دارد: فصل نخست به نشان دادن مبانی فکری و فصل دوم به منابع اندیشه ورزی این دو شاعر بزرگ اختصاص یافته است و فصل سوم نمایانگر اهمیت و نقش زبان و گونه های مختلف به کارگیری آن در حدیقه و مثنوی است. دست آورد این رساله ترسیم خطوط اصلی اندیشه دو عارف شاعر بزرگ ایران و مشخص کردن میزان تأثیر گذاری سنائی بر مولوی و تأثیر پذیری مولوی از اوست.