قاره پهناور آفریقا با 54 کشور مستقل، بیش از یک میلیارد نفر جمعیت و منابع بسیار غنی طبیعی برای همه قدرت های جهانی فرصت های بیشماری فراهم آورده است و حضور گسترده ای که اخیراً این کشورها در این قاره بهم رسانده اند گویای درک این فرصت هاست. جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یک قدرت در حال ظهور جهانی نگاه ویژه ای به آفریقا دارد. در میان کشورهای آفریقایی پنج کشور عضو جامعه کشورهای شرق آفریقا (اوگاندا، تانزانیا، کنیا، روآندا و بوروندی) در این پایان نامه انتخاب و درباره فرصت ها و چالش های موجود در آنها برای کشورمان مطالب مبسوطی مطرح شده است. از آنجا که کشورهای این منطقه برای مخاطب ایرانی کم تر شناخته شده است در این پایان نامه سعی شده است تاریخچه مختصری از دوران معاصر این پنج کشور ارائه شود تا خواننده با دیدی بهتر مطالب عرضه شده را تحلیل کند. از طرفی برای درک بهتر فرصت های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای این حوزه آشنایی با تاریخ درخشان حضور ایرانی ها در این منطقه نیز، که حس مثبتی از نام ایرانی را در میان مردم آن به ارث گذاشته است، اهمیت بسزایی دارد که در این پایان نامه به این موضوع پرداخته شده است. علاوه بر این زمینه مساعد تاریخی عوامل فرهنگی دیگری نیز وجود دارد که حضور ایرانی ها را در کشورهای این منطقه تسهیل نموده، فرصت های اقتصادی، فرهنگی و در سطحی محدودتر، فرصت های سیاسی مختلفی را برای کشورمان موجب می شوند. تلاش نگارنده در این پایان نامه معرفی اجمالی این فرصت ها و تهدیدها با مطالعه و جمع بندی مدارک موجود، اعم از کتب، مقالات و اسناد دست اول منتشر شده به زبان های انگلیسی و فارسی و همچنین استفاده از تجارب حضوری فعالان عرصه آفریقا است.

اسلام گرایی در کشور ترکیه یک جریان اصیل و ریشه دار است. ترک ها خودشان را به نوعی میراث دار امپراتوری عثمانی می دانند که قرن ها بر بخش وسیعی از ممالک اسلامی حکمرانی می کرد و اسلام یکی از مولفه های اصلی تشکیل دهنده هویت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مردم محسوب می شد. با زوال امپراتوری عثمانی و روی کار آمدن ژنرال مصطفی کمال آتاتورک و تشکیل کشور مستقل جمهوری ترکیه، وی تلاش کرد با محور قرار دادن ملی گرایی و حرکت پرشتاب به سمت غربی شدن دست به اصلاحات گسترده ای بزند که در همین راستا مذهب را به عنوان مانع جدی در برابر پیشبرد اهداف خود مشاهده کرد و درصدد برآمد تا آن را از متن جامعه به حاشیه براند. هر چند که او تلاش کرد با بهره گیری از ابزار زور و فشار، به کلی خط اسلام گرایی و اسلام خواهی را در میان مردم ترکیه خاموش کرده و یک جمهوری کاملاً لائیک بنا نهد، ولیکن نکته اینجاست که در دوران حکومت وی اگرچه به ظاهر افول اسلام گرایی در ترکیه قابل مشاهده است؛ ولیکن جریان اسلام گرایی در دوران آتاتورک و چندین سال بعد از آن تلاش و فعالیت های خود را از بیم دیکتاتوری حاکم بر ترکیه به صورت زیرزمینی و پنهان دنبال می کند. بعد از مرگ آتاتورک و روی کارآمدن احزاب دیگر، اسلام گرایی نه تنها دچار افول و زوال نگردید، بلکه به رشد و بالندگی روزافزون خود را نیز ادامه داد و تا به امروز چهار دوره ی زمانی پشت سر گذاشته است این چهار دوره عبارتست از: 1) مرحله مبارزات و قیام های پراکنده ی مردمی(دوره اختناق و فضای تک حزبی) 1923 تا 1950میلادی 2) مرحله ی مبارزات پارلمانی و سیاسی(دوره ی باز شدن فضای سیاسی و گرم شدن فضای انتخاباتی) 1950 تا 1998 میلادی 3) دور خیز برای رسیدن به قله حاکمیت (نخست وزیری و ریاست جمهوری) 1998 تا 2002 میلادی 4) حرکت و دست یابی به قله ی حاکمیت؛ 2002 تا امروز در همین راستا جمهوری ترکیه به واسطه ی همسایگی خود با جمهوری اسلامی ایران و عوامل مهمی همچون قرابت جغرافیایی، اشتراکات تاریخی، اشتراکات قومی و مذهبی و... به طور طبیعی از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 میلادی تاثیر پذیرفت و شواهد و قرائن همگی دال بر این تأثیرات است. البته توجه به این نکته نیز حائز اهمیّت است که وقوع انقلاب اسلامی ایران موجب شد تا روند رشد اسلام گرایی در ترکیه تشدید شده و جریانها اسلام گرا و توده های مردمی مطالبات جدّی تری را در این عرصه از حکومت لائیک مطرح کردند.

چکیده : فهم سیاست خارجی هر کشوری نیازمند این است که عوامل موثر بر رفتار و کنش تصمیم گیرندگان آن را شناخته و تحلیل مناسبی نسبت به آن ارائه کرد. دستیابی به این مهم کمک می کند که با آگاهی بیشتر نسبت به آن واکنش نشان داد. پژوهش حاضر با طرح این سوال که سیاست خارجی روسیه در قبال جمهوری اسلامی از زمان روی کار آمدن پوتین تا سال 2010 در چه حوزه هایی ثابت و در چه حوزه هایی متغیر بوده؟،درصدد دستیابی به این مهم می باشد. فرضیه ای که این تحقیق در پی آزمون آن است عبارتست از اینکه" رفتار روسیه در قبال جمهوری اسلامی ایران تابعی از رویکرد کلان این کشور به محیط بین الملل بوده است." ازجمله نتایجی که این تحقیق بدان دست یافته این است که درمیان سایر عوامل موجود ،نظام بین الملل بیشترین تأثیر را بر رفتار روسیه در قبال جمهوری اسلامی ایران داشته است که باعث شده رفتار این کشور در هر سه موضوع مورد مطالعه این تحقیق یعنی برنامه هسته ای ،رژیم حقوقی دریای خزر و فروش تسلیحات نظامی با سطوحی از تغییر همراه بوده است. کلمات کلیدی: سیاست خارجی،ایران،روسیه، رژیم حقوقی دریای خزر،برنامه هسته ای،همکاری نظامی

چکیده: این پایان نامه رویکردی است 3 گانه که به موضوعات ذیل می پردازد: فصل اول به تحقیق در خصوص مفاهیم ژئوپلیتیک از حیث معانی فلسفی و ماهیت آن و چگونگی ظهور آن در خلال قرن بیستم در جهان اسلام می پردازد.به طوری که ما می توانیم تاثیر مفاهیم اندیشه سیاسی غالب در این قرن را بر روی مفاهیم ژئوپلیتیکی و تحولات برخاسته از آن را مشاهده نمائیم. این تاثیرات را می توان در هویت سیاسی و اجتماعی، رویکردها و جنبش های اسلامی بویژه جنبش های شیعی در بالاترین سطح سیاسی و اجتماعی مشاهده نمود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مفاهیم ژئوپلیتیکی وارد گستره ی جدیدی شد که دیگر از اصول قرارداد وستفالیا و مفهوم دولت- ملت متاثر نبود بلکه از مفاهیمی که انقلاب اسلامی در زمینه جغرافیای سیاسی تولید کرد منتج می شد که در بردارنده ی تاکید بر نقش مذهب و نیروهای مذهبی مانند نیروهای اجتماعی موثر در گستره جغرافیای سیاسی می باشد.این امر منجر به ظهور مفاهیم جدیدی در زمینه ی سیاسی تحت عناوین: «ژئوپلیتیک مذهب»، «ژئوپلیتیک عرفان» و ... شد. بنابراین این فصل علاوه بر توضیح مفاهیم ژئوپلیتیکی و تغییراتش، مبتنی بر رویکرد انسان شناسانه ای که اساس آن از پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفته و به تبع آن باعث افزایش نقش نیروهای اجتماعی در زمینه های جغرافیائی و ژئوپلیتیکی شده به مفاهیم فرهنگی اجتماعی موجود در جغرافیای سیاسی می پردازد. در بخش دوم علاوه بر پرداختن به هویت سیاسی شیعه در خلال قرون گذشته به مولفه های جنبش های شیعی در منطقه و میزان تاثیر پذیری آن از مفاهیم درون مذهبی در حرکت های شیعی می پردازیم. از سوی دیگر بر چگونگی تاثیر پذیری این جنبش ها از مفاهیم ژئوپلیتیکی و اندیشه سیاسی غالب در قرن بیستم می پردازیم. علاوه بر این، این پایان نامه بر تاثیر گذاری انقلاب اسلامی بر هویت سیاسی شیعه از حیث ترویج اندیشه اسلامی رائج می پردازد. این پژوهش در بخش سوم به مطالعه ی جامعه شیعان در 4 بخش که مشتمل بر شیعیان عربستان، کویت، بحرین و لبنان می باشد در قالب جنبش های شیعی قبل از انقلاب اسلامی و بعد از آن به عنوان نیروهای اجتماعی مظلوم و فراموش شده می پردازد.و نشان می دهد که چگونه وقایع متاثر از انقلاب اسلامی مانند دفاع مقدس، جنگ 33روزه و پیروزی شیعیان در عراق به عنوان حکومت شیعی عرب بر وزن شیعیان در ساختار سیاسی و اجتماعی در منطقه تاثیر گذاشته است. کلید وا‍‍ژه: جغرافیای سیاسی، هویت سیاسی شیعه، انقلاب اسلامی ایران، جغرافیای سیاسی شیعه، نیروهای اجتماعی العنوان:الجغرافیه السیاسیه للشیعه فی الشرق الأوسط بعد انتصار الثوره الإسلامیه فی ایران الباحث:محمد الوندی الاستاذ المشرف:الدکتور جلال درخشه الاستاذ المساعد:الدوکتور محمد حسن خانی الفرع الدراسی:الدراسات الإسلامیه و العلوم السیاسیه الخلاصه: یتطرق هذا التحقیق إلی دراسه الموضوعات التالیه: یتناول الفصل الأوّل دراسه مفاهیم الجغرافیه السیاسیه من حیث المعانی الفلسفیه و الماهیه إلی جانب دراسه کیفیه ظهورها خلال القرن العشرین فی العالم الاسلامی؛بحیث یمکننا من رویه تاثیر مفاهیم الجغرافیه السیاسیه المنبثقه عن مفاهیم الفکره السیاسیه الساعده فی هذا القرن إلی جانب تطورها،من خلال الهویه السیاسیه و الهویه الإجتماعیه و اتجاه و الحرکات الإسلامیه خاصهً حرکات الشیعه علی الأصعده السیاسیه و الاجتماعیه. بعد انتصار الثوره الإسلامیه، دخلت مفاهیم الجغرافیه السیاسیه فی نطاق حدیثٍ لم یتاثر من مبادئ اتفاقیه وستفالیا و مفهوم الحکومه و الشعب بل نجم عن المفاهیم التی افرزتها الثوره الاسلامیه فی مجال الجغرافیه السیاسیه حیث توکد علی دور المذهب و القوی الدینیه کالقوی الاجتماعیه الموثره علی صعید الجغرافیه السیاسیه.و هذا الأمر أدّی إلی ظهور مفاهیم حدیثه فی مجال الجغرافیه السیاسیه تحت عناوین:«الجغرافیه السیاسیه الدینیه»،«الجغرافیه السیاسیه العرفانیه» و....فعلی ضوء هذا یتمّ خلال هذا الفصل تسلیط الضوء علی المفاهیم الجغرافیه السیاسیه و تطوراتها إلی جانب دراسه مفاهیمها من خلال اتجاه انسانی ینبثق من انتصار الثوره الإسلامیه فی ایران و تصعید دور القوی الاجتماعیه فی المجالین الجغرافی و السیاسی. نرکزّ خلال الفصل الثانی علی دراسه الهویه السیاسیه خلال القرن الماضی إلی جانب عناصر الحرکات الشیعیه فی المنطقه و مدی تأثرها من المفاهیم الدینیه من ناحیه، و من ناحیه اُخری ندرس کیفیه تأثر هذه الحرکات من مفاهیم الجغرافیه السیاسیه السائده و الفکره السیاسیه خلال القرن العشرین، و إضافه إلی ذلک تتم دراسه تاثیر الثوره الإسلامیه فی ایران علی الهویه السیاسیه للشیعه کالفکره الإسلامیه الرائجه فی هذا الفصل. ندرس خلال الفصل الثالث مجتمع الشیعه الذی یشمل الشیعه الساکنین فی المملکه العربیه و الکویت و البحرین و لبنان قبل الثوره الإسلامیه إلی جانب تأثیر الثوره الإسلامیه علی حرکات الشیعه کالقوی الاجتماعیه المضطهده و المنسیه و نشیر إلی آثار الأحداث المتأثره من الثوره الاسلامیه کالدفاع المقدس، الحرب البالغه 33 یوماً و انتصار الشیعه فی العراق کحکومه شیعیه عربیه؛ علی ثقل الشیعیه علی الهیکل السیاسی و الاجتماعی فی المنطقه. الکلمات الأساسیه :الجغرافیه السیاسیه، الهویه السیاسیه الشیعیه، الثوره الإسلامیه فی إیران، الجغرافیه السیاسیه للشیعه، القوی الاجتماعیه

چکیده بیشک انقلاب اسلامی ایران از تاثیرگذارترین وقایعی است که در تاریخ ایران روی داده است. پیامدهای این رخداد تمام ابعاد زندگی ایرانیان را تحت تاثیر قرار داده و از مرزهای این کشور فراتر رفته است.انقلابهای بزرگ صفبندیهای جدیدی از دوستان و دشمنان ایجاد کرده، جهتگیریهای سیاسی را به شدت تغییر میدهد. انقلاب اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. در تاریخ معاصر خطرناکترین دشمن اسلام اسرائیل است که از آغازین روزهای حرکت انقلابی امام خمینی هدف حملات ایشان بوده است. از این رو دشمنی با رژیم صهیونیستی از اصول بنیادین انقلاب اسلامی است. تقابل با رژیم صهیونیستی در جایگاه یک استراتژی، تأمین کننده منافع منطقهای ایران در کوتاه مدت و بلند مدت است. این نوشتار میکوشد با بررسی روابط ایران، آمریکا و رژیم صهیونیستی این منافع را مشخص کرده و ضرورت ادامه این تقابل را گوشزد نماید و ثابت نماید تقابل ایران و رژیم صهیونیستی نهتنها بر خلاف منافع ملی نیست بلکه با حفظ این منافع همراه است چرا که تقابل ایران و اسرائیل، با ایجاد بازدارندگی آمریکا را از مواجهه مستقیم نظامی با ایران ناتوان میکند. واژگان کلیدی: بازدارندگی، جمهوری اسلامی ایران، اسرائیل، ایالات متحده امریکا