با توجه به تناقضات موجود در رابطه با تاثیر فعالیت بدنی منظم بر پاسخ شاخص های التهابی از جمله سیتوکین ها و پروتئین های فاز حاد و نیز تلاش محققان علوم ورزشی درصدد سوق دادن تحقیقات به سوی روش های غیرتهاجمی مانند استفاده از بزاق و با توجه به تحقیقات بسیار اندک در رابطه با اندازه گیری بزاقی شاخص های التهابی در حیطه ی ورزشی، تحقیق حاضر به منظور مقایسه پاسخ های التهابی و هورمون های استرسی سرمی و بزاقی ناشی از فعالیت هوازی وامانده ساز از جمله پروتئین واکنش دهنده ی-c، اینترلوکین-6، اینترلوکین-10، کورتیزول و اپی نفرین گروه ورزشکار و غیرورزشکار انجام شد. تحقیق حاضر به صورت نیمه تجربی دو گروهی پیش-پس آزمون در قالب طرح های عاملی روی هشت مرد دونده استقامتی نخبه(میانگین سنی7/3±1/24 سال، درصد چربی7/2±9% و اکسیژن مصرفی بیشینه 9/4±1/61 میلی لیتر/کیلوگرم/دقیقه) و هشت مرد غیرفعال سالم (میانگین سنی4/3±3/25 سال، درصد چربی4/4±6/14% و اکسیژن مصرفی بیشینه 5±7/39 میلی لیتر/کیلوگرم/دقیقه)ا انجام شد.تمامی آزمودنی ها در آزمون وامانده ساز بروس شرکت کردند. نمونه های خونی و بزاقی بلافاصله قبل و بعد آزمون جمع آوری شد. اینترلوکین-6 و 10 و کورتیزول و اپی نفرین با استفاده از تکنیک الایزا و پروتئین واکنش دهنده-c با استفاده از روش فتومتری مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های تحقیق با استفاده از آزمون کلموگراف-اسمیرنف و روش تحلیل واریانس دو طرفه و پس تعقیبی بونفرونی و ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار spss و در سطح معناداری 05/0 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی است فعالیت هوازی وامانده ساز مقادیر پروتئین واکنش دهنده-c، اینترلوکین-6، اینترلوکین-10، کورتیزول و اپی نفرین را هم در سرم و هم در بزاق هر دو گروه ورزشکار و غیرورزشکار نسبت به حالت پایه به طور معنی داری افزایش داد. هم چنین، مقایسه مقادیر سرمی و بزاقی حاکی از آن بود که علی رغم پایین بودن سطوح مقادیر بزاقی نسبت به مقادیر سرمی، بین دامنه ی تغییرات سرمی و بزاقی شاخص ها رابطه ی معنی دار وجود دارد. نتایج رابطه سنجی پیرسون برای دامنه تغییرات سرمی و بزاقی اینترلوکین-6 (694/0=r، 003/0<p)، اینترلوکین-10 (621/0=r، 01/0<p)، پروتئین واکنش دهنده-c (902/0=r، 001/0<p)، کورتیزول (889/0=r، 001/0<p) و اپی نفرین (696/0=r، 003/0<p) می باشد. با این حال، آزمون بروس، تنوع بافتی و تفاوت های گروهی به ترتیب دارای بیشترین و کمترین سهم اثر ممکن در بروز تغییرات معنی داری شاخص های التهابی و هورمون های استرسی می باشند. یافته های تحقیق حاکی از آن بود که یک جلسه فعالیت وامانده ساز هوازی تاثیر معنی داری بر شاخص های التهابی سرمی و بزاقی مردان ورزشکار و غیرورزشکار دارد.