تساهل و تسامح (tolerance) به معنای سهل گیری و مدارا نمودن، نخستین بار در اروپای دوران رنسانس در زمینه ی مسائل دینی ـ مذهبی به وجود آمد و عبارت بود از آزادی انتخاب مذهب یا هر نوع آزادی در اظهار عقیده. دین اسلام نیز براساس تعالیم قرآن کریم و سیره ی رسول اکرم(ص) مدارا و تساهل را نسبت به پیروان سایر ادیان، توصیه نموده است. از این رو سعدی به عنوان شاعری مسلمان و دوستدار بشریّت اوضاع نابسامان کشور را که ناشی از حملات مغول و ظلم و جور امرا و حکّام بوده است، در گلستان به تصویر کشیده و به ارایه ی جامعه ی آرمانی برای تسکین آلام هموطنان خود در بوستان پرداخته است. از این رو در لابلای کلام سعدی ویژگی بارز اندیشه ی او را تحت دو عنوان بسترها و محورهای تساهل و تسامح می توان دید و بر این اساس می توان سعدی را شاعری متساهل و مداراگرا نامید. با توجه به مطالب گفته شده این پژوهش در سه فصل تدوین شده است : فصل اوّل : کلیّات شامل مقدمه، مروری بر پیشینه موضوع، روش انجام کار و... فصل دوّم : شامل تساهل و تسامح در غرب و اسلام. فصل سوّم : شامل شمه ای از زندگی سعدی و اوضاع سیاسی ـ اجتماعی عصر اوست. فصل چهارم : تحت دو عنوان بسترها و محورهای تساهل و تسامح به بررسی جلوه های تساهل در کلیّات سعدی پرداخته است و در فصل پنجم : نتیجه گیری ارائه شده است.