نام پژوهشگر: رضا روشناس
رضا روشناس مصطفی کیانی
ابقا و حفظ آثار و نشانههای ارزشمند تاریخ حیات یک ملت در قالب فرهنگ مادی و معنوی، از آداب و رسوم و سنتها گرفته تا اندیشهای علمی، ادبی و هنری و همچنین بناها و شهرها و ... که تماما جزو میراث فرهنگی آن ملت محسوب میشود، از اهمیت زیادی در رشد و تعالی حیات فرهنگی ملت برخوردار میباشد. تا چندی پیش در عرصه معماری و شهرسازی درجهت حفظ میراث فرهنگی تنها به گذشتههای نسبتا دور و آثار باقی مانده از آن دوران در قالب تک بناها و گاه مجموعههای باستانی اکتفا میشد اما در حال حاضر این تفکرطیف گسترده- تری از زمان و مکانها را دربرگرفته است اکنون حتی اگر در زمان حاضر یک اتفاق و رویداد باارزش در مکانی به وقوع بپیوندد که بار فرهنگی مشخصی را داشته باشد. آن مکان و یا آثار به نحوی باید حفظ وبار فرهنگی آن قابل انتقال به آیندگان باشد. محدوده فعلی مرکز شهر تهران که شامل قسمتهای جدید تهران در دهه اول سده اخیر میباشد، مناطقی که هنوز پس از گذشت چنددهه گوشه و کنار آن یادآور خاطرات بسیاری برای نسل جوان آن دوران و یا به عبارتی پدران ما، از آن سالهای پرالتهاب میباشد و میتواند همواره یادآور خاطرات گوشهای از فعالیتهای اجتماعی و تذکری نسبت به بخشی از تاریخ این شهر باشد به بوته فراموشی سپرده شده است. سرنوشت آن در ارتباط تنگاتنگ با تغییرات ارزشهای صرفا اقتصادی روند و بدون هیچ گونه دید حفاظتی نسبت به آن در حال اضمحلال و به تدریج به ورطه نابودی کشیده میشود. این بیتوجهی و عدم علاقه به حفاظت جنبههای مختلف و ارزشمند آنچه که از گذشته به ما رسیده است ما را از هدایت فرهنگی گذشته و تاریخی دور مینماید و با تسلط جنبههای معماری وارداتی آن هم (به شکل غیر اصولی آن) به پایان میرسد، معماری که هیچ گونه پیوندی با گذشته و میراث فرهنگی ملت نداشته و نخواهد داشت. به هر صورت اگر بدین صورت به شهرهایمان بنگریم، آنرا مکان گسترهای مییابیم که مظاهر زندگی با تمامی ابعاد آن به همراه تاریخ زندگی در جریان دارد. از آن بین بعضی از فضاها با بار فرهنگی شاخصتر و ارزشمندتر در زندگی جامعه، به حفاظت در برابر گذشت زمان و تغییر و تحولات ناشی از آن نیازمند میباشد. این توجه به فضا و تاریخ اجتماعی و فرهنگ گذشته، لزوم پرداختی به آینده را نیز به دنبال میآورد. لزوم در نظر داشتن فضاهایی که بتوانند زمینه مساعدی را برای تجربه و فعالیتهای اجتماعی مهیا سازند. فعالیتهاو تجاربی که با توجه به شیوه جدید زندگی شهری، نیاز به آن روز به روز آشکارتر و شدیدتر میگردد. تفکر فوق باعث گردید تا تصور تدوین نقش و عملکردی برای جریان زندگی متناسب با این مکان یعنی میدان توپخانه، با تکیه بر تاریخ و پیشینه ذهنی آن و میحط اطرافش پایه واساس طراحی فضا و کالبد آن قرار گیرد و نمونهای که بتواند جایگاه یک فضای شهری مطلوب با کاربردی غالب در زمینه اجتماعی فرهنگی تاریخی گردد.