بررسی تاریخ، باورها و مناسک آیی ن ایزدی و همچنین مقایسه آن با سایر ادیان و فرق موضوعی است که در این رساله بدان پرداخته شده است. این مجموعه شامل هشت فصل یعنی تاریخچه، روسای دینی، اعتقادات، عبادات واعمال دینی، اعیاد دینی و محرمات، آداب و رسوم اجتماعی، کتب مقدس و تشابهات با سایر ادیان و فرق میباشد. دین ایزدی امروزه در شمال عراق، جنوب شرقی ترکیه، قسمتهایی از سوریه و ارمنستان گسترش یافته است.هرچند به دلیل فشارها و اذیت و آزارهای مسلمانان عد های نیز به اروپا گریخته اند. با نگاهی گذرا به مناطق نامبرده مشخص میشود پیروان این دین کُرد هستند و به گویش کرمانجی صحبت می کنند. روستای لالش مرکز روحانی آنهادر کردستان عراق است که مرقد شیخ ع?دی بن مسافر و بسیاری از بزرگان آنها موجب برپایی این مرکز گردیده است و هر ساله مراسم حج خود را در آنجا برگزار م یکنند. « یزته » ریش هی واژ هی ایزدی یا یزیدی به درستی مشخص نیست زیرا عد های آن را برگرفته از واژه ی اوستایی یزته به معنای ستودنی و برخی نیز از یزید بن معاویه دومین خلیفه ی اموی میدانند. اعتقاداتی همچون تناسخ،تعمید، نظریه خیر و شر، بسیاری از باورهای ادیان ایران باستان، عبادت آنها به سوی خورشید، همچنین اعیادی که شبیه به اعیاد اسلامی است و بسیاری موارد دیگر موجب شده تا نتوان به درستی تاریخ آیین ایزدی را مشخص نمود. اما آنچه مسلم است اینکه تاریخ آن به خیلی پیشتر از اسلام و شاید هم ادیان ایران باستان برم یگردد. به هرحال، آیین ایزدی وامدار ادیان بزرگی چون اسلام، مسیحیت، مندائی و ... است. اساس دیانت ایزدی بر ثنویت قرار گرفته است. به باور ایزدیان هستی در ازل توسط خداوند بلند مرتبه خلق شد. آنگاه ملک طاووس از پروردگار تجلّی یافت و سپس شش ملک دیگر آفریده شدند. نیز به اعتقاد آنان ملک طاووس خدای شرّ و بدی است اما خدای بلندمرتبه خدای نیکی و خوبی است بدین سبب باید ملک طاووس را ستایش کرد تا از آزار و اذیت های او در امان ماند. جامعه ایزدیان نظامی طبقاتی است که رئیس دنیوی آنها« میر » خوانده میشود و بر تمام زندگی جامعه ایزدی سایه افکنده است. آنها دو کتاب مقدس بسیار مختصر به نام جلوه و مصحف رش دارند که شرایع دینی ایزدی را شرح نموده است.