چکیده میرزا علیرضا « دیوان و مثنوی معراج الخیال » رساله ی حاضر تصحیحی از نسخ هی خطی متخلّص به تجلّی شیرازی شاعر قرن یازدهم هجری است. تجلّی پرورش یافت هی مکتب هندی یا اصفهانی است و در علوم عقلی از شاگردان میرزا حسین خوانساری است. وی روزگاری را در هند به سر برده و سپس به ایران بازگشته است. در سال 1072 ه ق شاه عبّاس دوم صفوی محلی از محال اردکان را به رسم سیورغال به او واگذاشت بعد از شاه عبّاس ملازم شاه سلیمان بود. و « صائب » وی بیشتر در غزل طبع آزمایی کرده و در شعر به شیو هی شاعرانی چون نظر داشته است. تصحیح دیوان بر اساس چهار نسخ هی موجود در کتابخان ههای « عرفی » نیز بر اساس سه « معراج الخیال » مجلس، آیت الله مرعشی و ملک (دو نسخه) و تصحیح مثنوی نسخ هی موجود در کتابخان ههای آیت الله مرعشی (دو نسخه) و مجلس صورت پذیرفته است، که نسخ ههای اساس و اقدم بر مبنای نسخ هی دیوان کتابخان هی ملک و نسخه ی مثنوی معراج الخیال کتابخان هی مجلس تعیین شده است. این رساله بجز فهرستهای ابتدایی و انتهایی و مقدمه، حاوی فصلهایی در باب اوضاع اجتماعی، هنری و ادبی ایران در دور هی صفویه، زندگی تجلّی ،شعر تجلّی و معرفی نسخ است. بعد از این مقدمات اشعار تجلّی شامل غزلیّات، قصاید ، مثنو یها، رباعیّات و مفردات به همراه اختلافات نسخه بدلها در پاورقی عرضه شده است. کلید واژ هها: میرزا علیرضا، تجلّی شیرازی، معراج الخیال، شعر قرن یازدهم، آقا حسین خوانساری