مقدمه و هدف : دیابت بیماری مزمن است که بدلیل کمبود یا کاهش عملکرد انسولین موجب افزایش میزان قند خون واختلالات متابولیسمی می شود . گیاهان با خواص کاهش دهنده قند خون در درمان بیماران دیابتی نقش مهمی دارند. یکی از مکانیزم های کاهش گلوکز خون ممانعت از جذب گوارشی گلوکز می باشد.هدف از این تحقیق بررسی ویسکوزیته واثر تعدادی از گیاهان موثر در کاهش قند خون و اثر آنها بر دیفوزیون گلوکز از غشاء دیالیز در in vitro می باشد. روش: پس از تایید یازده گیاه سنتی کاهنده گلوکز خون و عصاره آبی آنها تهیه شد. ویسکوزیته عصــاره های گیاهی توســط ویسکومتـــر اندازه گیری شد. غلظت های متفاوت ( g/l 50-25-5/12-25/6) از عصارهای آبی گیاهان درون کیسه دیالیز دارای d- گلوکز m22/ 0 اضافه شد. کیسه دیالیز فاقد عصاره و دارای d- گلوکز m22/0 به عنوان کنترل در نظر گرفته شد و در دمای آزمایشگاه غلظت گلوکز مایع خارج کیسه دیالیز در فواصل زمانی 2ساعت به مدت 24 ساعت با استفاده از روش گلوکز اکسیداز و با اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد.مساحت زیر منحنی ¹(auc) بابکار گیری قانون ذوزنقه ای محاسبه شدو auc گروههای مختلف مقایسه گردید. نتایج: بیشترین ویسکوزیته مربوط به غلظت g/l 50 عدس تلخ (64/1) و تلکا (46/1) میلی پاسکال ثانیه (mpas)بود. میزان بازداری خروج گلوکز از لوله های دیالیز با در نظر گرفتن auc مربوط به عصاره های g/l50 اکالیپتوس گلوبوز (82%) و عدس تلخ (68%) گشنیز (63%) تلکا (58%) انگور(57%) گردو (52%) هندوانه ابوجهل (48%) گزنه (48%) دارواش (47%) مریم گلی (36%) سیر (28%) بود. با کاهش غلظت عصاره میزان بازداری گلوکز کاهش یافت. ولی با کمترین غلظت هرعصاره نیز خروج گلوکز از کیسه دیالیز نسبت به کنترل کمتر بود. نتیجه : عصاره های گیاهان سنتی کاهنده گلوکز خون دیفوزیون گلوکز را در مدل آزمایشگاه کاهش میدهند. به نظرمی رسد ویسکوزیته در میزان بازداری گلوکز موثر باشد ولی این در مورد اکالیپتوس گلوبوز مشاهده نشده که احتمالاً علت دیگری در این موردنقش دارد