نام پژوهشگر: پریسا بختیاری

شرح و بررسی سروده های دینی ابونواس
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی - پژوهشکده ادبیات 1388
  پریسا بختیاری   فیروز حریرجی

مسأله ای که این پژوهش به آن می پردازد این است که ابونواس به عنوان شاعر شراب و مجون شناخته شده است و در توصیفات هنرمندانه اش به وصف و سرایش در موضوعاتی پرداخته است که برای مردمان هم فرهنگ و هم عصر و هم دین وی قابل قبول نبوده و مطرود می باشد. از این رو در بیشتر مواقع شاعری عشرت طلب و خوشگذران و ملحد معرفی می گردد و گرایش های دینی و مذهبی واشعار دینی وی به کلی نادیده گرفته شده یا حق مطلب در مورد آن بیان نشده است .این پژوهش به اشعار دینی و زاهدانه وی می پردازد و عمق صدق عاطفه شاعر را بیان می کند . این پژوهش در نظر دارد به این سوالات پاسخ دهد که آیا ابونواس به کلی ملحد و به دوراز دین بوده است ؟ آیا ابونواس فقط در پایان عمر و به هنگام پیری گرایش دینی یافت ؟ اشعار دینی ابونواس کدام سروده ها است ؟ در این پژوهش ضمن بررسی اوضاع و شرایط عمومی حاکم بر عصر شاعر ، به شرح زندگی فردی وادبی وی و نکات برجسته اشعارش پرداخته شده وسروده های دینی وی و موضوعات مذهبی بیان شده در هر یک از آنها مورد بررسی قرار گرفته است . پژوهش های پیشین دین و زهد خالصانه ابونواس و اشعار دینی وی را که سراسر خلوص نیت و آراسته به مضامین قرآنی می باشد ، کنارنهاده و بدان نپرداخته است لذا نمایاندن چهره زاهدانه ابونواس در کنار چهره ملحدانه وی لازم می آید . فرضیه ها عبارتند از : 1- ابونواس تنها شاعر می و مستی و تغزل به غلامان نبوده است 2- اشعار ابونواس گرایش های دینی و مذهبی نیز داشته و ترس از خدا همواره در افکار وی موج می زده است . 3- در پایان عمرو به هنگام پیری جنبه دینی و زاهدانه بیشتری در اشعار وی نمود دارد . هدف پژوهش شرح و تحلیل نکات اشاره گر به مسائل دینی و اعتقادات مذهبی و قرآنی مانند اعتقاد به معاد وقدرت پروردگار ، در هر یک از اشعار زاهدانه شاعر شراب می باشد که به روش کتابخانه ای صورت پذیرفته است . ابونواس با آنکه به فرایض دینی و عمل به آن پایبند نبود ولی عواطف دینی در تمام زندگی وی چهره نموده است و لذت جویی وشرب خمر و تغزل به مذکر باعث نشد که وی از دین دور بماند بلکه حتی در زمانی که شور و حال جوانی داشت ، از یاد خدا غافل نبوده و از آنجایی که ایمان زیادی به بخشش خداوند داشته است ، از این اعمال جوانی پشیمان گشته و راه زهد در پیش گرفته است . این پژوهش گامی است در جهت هر چه بهتر شناخته شدن شاعر بزرگ عصر عباسی ( ابونواس) و نمایاندن یکی از جنبه های مهجور اشعار وی.