چکیده تأثیر کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل و کود زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم، جو و تریتیکاله در شرایط آب و هوایی ایلام توسط: زینب رشیدی نژاد به منظور یررسی عملکرد و اجزای عملکرد، جذب فسفر و مقایسه رشد و نمو سه گیاه گندم، جو و تریتیکاله، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام، واقع در پنج کیلومتری شهر ایلام اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل سه گیاه گندم، جو و تریتیکاله و چهار تیمار: بدون کود (شاهد)، کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل، کود زیستی و تلفیق کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل + کود زیستی بودند. تفاوت مراحل نمو کاشت، تعداد روز تا 50 درصد سبز شدن بوته ها بین سه محصول از نظر آماری معنی دار بود و مراحل تعداد روز تا 50 درصد پنجه زنی ، تعداد روز تا 50 درصد گل دهی و تعداد روز تا رسیدگی بین سه محصول بسیار معنی دار بود. در بین سه محصول بلندترین ارتفاع بوته به تریتیکاله و کوتاه ترین ارتفاع به جو اختصاص داشت. برای این صفت بین تیمارهای کودی اختلاف معنی دار دیده شد که تیمار کود شیمیایی همراه با کود زیستی بیشترین ارتفاع و تیمار بدون کود (شاهد) کمترین ارتفاع را داشت. طویلترین طول سنبله مربوط به تریتیکاله و کوتاه ترین آن جو بود. برای این صفت بین تیمارهای کودی اختلاف معنی دار دیده شد که تیمار کود شیمیایی همراه با کود زیستی بیشترین طول سنبله و تیمار بدون کود (شاهد) کمترین طول سنبله را داشت. هم چنین در مقایسه سه محصول، جو و تریتیکاله به ترتیب بیشترین و کمترین سنبله در متر مربع و گندم و جو به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد دانه در سنبله را داشتند. برای این دو صفت نیز بین تیمارهای کودی اختلاف معنی دار مشاهده شد که تیمار کود شیمیایی همراه با کود زیستی بیشترین میزان و تیمار بدون کود (شاهد) کمترین میزان را دارا بود. بیشترین وزن هزار دانه به جو و کمترین آن به گندم تعلق داشت و بین تیمارهای کودی از نظر وزن هزار دانه تفاوت معنی دار مشاهده نشد. بیشترین عملکرد دانه و هم چنین تعداد برگ مربوط به تریتیکاله و کمترین آن به گندم تعلق داشت. برای این صفت بین تیمارهای کودی اختلاف معنی دار دیده شد که تیمار کود شیمیایی همراه با کود زیستی بیشترین عملکرد دانه و تعداد برگ و تیمار بدون کود (شاهد) کمترین عملکرد دانه و تعداد برگ را به خود اختصاص داد. تریتیکاله بیشترین عملکرد زیست توده و جو کمترین عملکرد زیست توده را داشتند برای این صفت نیز تیمار کود شیمیایی همراه با کود زیستی بیشترین مقدار و تیمار بدون کود (شاهد) کمترین مقدار را داشت. جو بیشترین مقدار درصد شاخص برداشت و گندم کمترین مقدار را داشتند. که تیمار کود شیمیایی همراه با کود زیستی نیز بیشترین مقدار و تیمار بدون کود (شاهد) کمترین مقدار را داشت. در بین سه محصول تریتیکاله و گندم به ترتیب بیشترین و کمترین میزان فسفر و پروتئین را داشتند. و برای این دو صفت کیفی بین تیمارهای کودی تفاوت معنی دار مشاهده نشد. استفاده از کود زیستی باعث افزایش عملکرد دانه و اجزای عملکرد در غلات شده و می توان از این کود در زراعت استفاده نمود. واژه های کلیدی: سوپر فسفات تریپل، کود زیستی، مراحل رشد، عملکرد، اجزاء عملکرد