نام پژوهشگر: رضوان وطن خواه

رموز طاهرین (شرح منظوم مثنوی مولانا جلال الدین بلخی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1387
  رضوان وطن خواه   محسن محمدی فشارکی

این رساله تصحیح،تدوین و تحشیه نسخه ای خطی با عنوان رموزطاهرین(رموزات مثنوی)از شاعر و شارح شیعی قرن دوازدهم هند،باقرعلی خان است،ازآنجاکه نسخ? منحصر به فرد رموزطاهرین به مرور زمان درحال ریختگی و نابودی قرار دارد و همچنین این نسخه،گزیده و شرح منظومی بر مثنوی مولانا جلال الدین بلخی است،در اهمیت و ارزش تصحیح آن جای صحبت باقی نمی ماند.از دیرباز تا به امروز یکی از اقدامات اساسی و بنیادین در عالم علم و ادب احیای نسخ خطی بوده است.دخل و تصرف خودسران? کاتب،اضافات نابجای برخی حاشیه نویسان و خوانندگان،افتادگی ها و ریختگی ها،دشواریهای بسیاری را موجب شده،به همین سبب هرکسی را حوصله و یارای پا گذاشتن دراین حیطه عظیم نبوده است.تصحیح و تنقیح افزون بر اطلاعات گسترده قریحه ای نقادانه و نکته سنج،روشی علمی و دقت و احتیاط بسیار می طلبد. برهمین اساس تلاش شد تا روشی محققانه و انتقادی به کار گرفته شود.ازاین رو پس از بازنویسی و تصحیح اولیهکل نسخه و به دست آوردن مطالبی اندک،برای تکمیل اطلاعات به آثار مکتوب آن دوران،کتابهای کمکی و بویژه مثنوی معنوی مراجعه شد.پس از کسب آگاهیهای بیشتر نگارنده دوباره نسخه را بازخوانی کرده و موارد بسیاری را اصلاح و تعدیل نموده و درگام بعدی آیات،احادیث،ابیات مثنوی،ابیات دیگر شعرا،اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، فلسفی،کلامی،فقهی و...،لغات،ویژگیهای کلی اثر،ویژگیهای سبکی و رسم خطی را استخراج کرده است. پیش از پرداختن به شرح احوال شارح و ویژگیهای کلی و جزئی شرح آن،از اوضاع و احوال تاریخی،وضعیت تشیع و عرفان،همچنین وضع زبان فارسی و شرح نویسی بر مثنوی در شبه قاره هند سخن به میان آمد تا خواننده با فضای حاکم بر آن سرزمین درآن دوران آشنایی حاصل کند و براحتی ارتباط مناسبی با شارح وشرح آن برقرار سازد.افزون بر این در بخش پایانی مقدمه برای نشان دادن نقاط ضعف و قوت رموزطاهرین،چند شرح مشهورهندی برمثنوی برگزیده و مقایسه ای اجمالی با آنها صورت پذیرفت.معنی و شرح لغات دشوار،اصطلاحات و تعبیرات عرفانی،فلسفی،کلامی،فقهی...و توضیح نکات ضروری ولازم و همچنین مأخذ ابیات دیگرشاعران-که شاعردر منظومه خود از آن بهره برده است- در تعلیقات آورده شده است.