عقل باوری که یکی از آرمان های اصیل عصر روشنگری بود در شناخت شناسی کانت زمینه را برای شناخت استعلایی باز کرد به این ترتیب که عدم اتکا عقل به عاملی فراتر از خود و استقلال آن در شناخت در فلسفه استعلایی کانت عمق و محتوایی جدید می یابد. همین روند در پدیدارشناسی هگل به گونه ای دیگر دنبال شد به نحوی که روح مطلق هگلی در گذار از مراحل دیالکتیک شناخت به معرفت حقیقی یا همان خودآگاهی دست می یابد. به این ترتیب عقل باوری روشنگری به ایده آلیسم آلمانی تغییر ماهیت می دهد. از سوی دیگر غایت پیشرفت در تاریخ که از آرمان های این عصر است در فلسفه تاریخ هردر در قالب روح قومی و در فلسفه تاریخ هگل در قالب غایت روح مطلق ظاهر می شود.