نام پژوهشگر: محمود کاوند
محمود کاوند محمد صالحی مازندرانی
چکیده تجزیه ناپذیری وصفی از تعهدات است که بر اساس آن، متعهد نمی تواند به علّت عدم قابلیت تجزیه ی طبیعی یا قراردادی موضوع تعهد، به ایفای جزئی تعهد مبادرت نماید. عنوان تعهدات تجزیه ناپذیر اگر چه برخلاف بسیاری از کشورها صراحتاً در قوانین داخلی مطرح نشده، ولی می توان از استقراء در مواد قانونی و نیز اصول کلی حقوقی، ویژگی این نوع تعهدات و همچنین حکومت اصل تجزیه ناپذیری تعهد در حقوق ایران را استنباط نمود. با این وجود، تعهدات تجزیه ناپذیر نبایستی با حقوق غیر قابل تجزیه و دیگر مفاهیم مشابه خلط شود. ویژگی تجزیه ناپذیری؛ همچنین مانع از سقوط جزئی تعهد با حدوث هر یک از اسباب سقوط تعهدات خواهد شد که برخلاف قاعده ی کلی در این مورد است، ولی دائن می تواند به صورت کلی یا جزئی از اعمال حق خویش در مطالبه ی موضوع تعهد از مدیون صرفنظر نماید. در فرض تعدّد مدیونین نیز، این وصف باعث تبدیل مسئولیت مشترک آنان به مسئولیتی شبیه به مسئولیت تضامنی می گردد و دائن قادر خواهد بود کل موضوع تعهد را از هر مدیون مطالبه نماید. علاوه بر این؛ با تحقق هر کدام از اسباب سقوط تعهد در مورد یکی از مدیونین، همه ی آنها در برابر متعهد له بری الذمه می شوند. در اینگونه تعهدات، همچنین؛ ایفای جزئی نمی تواند حق حبس متعهدله را به نسبت جزء اجرا شده ی تعهد از بین ببرد و اصل بر عدم تجزیه ی حق حبس می باشد. از سوی دیگر؛ تنها در فرض موافقت قصد مشترک طرفین با تجزیه پذیری تعهد است که امکان اعمال جزئی حق فسخ و تجزیه ی آن وجود دارد، امری که در تعهدات تجزیه ناپذیر ذاتی و طبیعی امکانپذیر نیست و دائن بایستی یا حق فسخ خویش را نسبت به کل قرارداد اعمال کرده، یا از اجرای کل آن صرفنظر نماید. واژگان کلیدی: تعهدات تجزیه ناپذیر؛ ایفای جزئی؛ تجزیه ی حق؛ تعدّد اطراف تعهد، انحلال عقد.