تنش کمبود آب به طور دائم یا موقت، در رشد و توزیع پوشش طبیعی گیاهان بیشتر از سایر عوامل محیطی، محدودکننده است. مرزه satureja hortensis یکی از مهمترین گیاهان خانواده نعناع است که مصارف خوراکی و دارویی دارد. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و قارچ میکوریز بر رشد، عملکرد و متابولیت های ثانویه گیاه دارویی مرزه توده بومی شهر ری دو آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در مزرعه و گلخانه پژوهشی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال های 1388 و 1389 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو گونه قارچ میکوریز-آربوسکولار glomus etunicatum و glomus versiformis و تنش خشکی در سه سطح بدون تنش، 60 و 30 درصد آب قابل نگهداری بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی اثر معنی داری بر پارامترهای رشدی، عملکرد اندام رویشی و انباشت پرولین داشت و با افزایش تنش خشکی، ارتفاع بوته، تعداد ساقه جانبی، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، طول ریشه، تعداد و مساحت سطح برگ، محتوای نسبی آب گیاه و میزان فسفر برگ کاهش و مقدار پتاسیم و میزان پرولین برگ افزایش یافت. تلقیح با قارچ میکوریز شاخصهای رشد رویشی، محتوای نسبی آب گیاه و محتوای فسفر و پتاسیم برگ گیاه مرزه را در شرایط تنش خشکی در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده به طور معنی داری افزایش، ولی میزان پرولین برگ را کاهش داد. به طور کلی کاربرد قارچ میکوریز سبب افزایش مقاومت به تنش خشکی در گیاه مرزه شد.

چکیده: تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های غیرزیستی است که میزان رشد و عملکرد گیاهان را محدود می نماید. ریحان (ocimum basilicum l.) گیاهی از تیره نعناع است که به عنوان سبزی و گیاه دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی تأثیر پاکلوبوترازول و اسید سالسیلیک و اثرات همزیستی دو گونه قارچ متعلق به جنس glomus بر رشد و عملکرد گیاه دارویی ریحان در شرایط تنش خشکی یک آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در چهار تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی در سه سطح 100، 60 و 30 درصد رطوبت ظرفیت مزرعه، پاکلوبوترازول و اسید سالسیلیک در دو سطح 100 و 200 پی پی ام به صورت دو مرتبه محلول پاشی برگی بعد از اعمال تنش خشکی در فواصل زمانی دو هفته ای، تلقیح با دو گونه قارچ میکوریز آربوسکولار glomus fasciculatum و glomus intraradicese به صورت مایه کوبی با خاک و شاهد بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی تمام صفات رویشی و میزان فسفر و محتوای نسبی آب و همچنین شاخص های کلروفیل فلورسانس به جز فلورسانس حداقل کاهش یافت و مقادیر پتاسیم و تجمع پرولین برگ افزایش یافت. تلقیح با قارچ میکوریز شاخص های رشد رویشی، محتوای نسبی آب برگ، هدایت روزنه ای و مقادیر فسفر و پتاسیم را در شرایط تنش خشکی افزایش، و میزان پرولین را کاهش داد. محلول پاشی با اسید سالسیلیک و پاکلوبوترازول سبب افزایش معنی دار محتوای نسبی آب، کلروفیل و میزان پرولین در شرایط تنش خشکی شد.

تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های غیرزیستی است که میزان رشد و عملکرد گیاهان را محدود می نماید. فلفل دلمه ای ( (capsicum annum l.گیاهی یکساله متعلق به خانواده solanaceae است که به عنوان سبزی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی اثرات همزیستی دو گونه قارچ متعلق به جنس glomus بر زنده مانی گیاهچه های کشت بافتی فلفل دلمه ای و رشد و عملکرد این گیاه در شرایط تنش خشکی به ترتیب دو آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی و فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار درگلخانه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 انجام شد. تیمارهای آزمایشی اول شامل تلقیح گیاهچه های حاصل از کشت بافت فلفل گلخانه ای رقم inspration با دو گونه قارچ میکوریز آربوسکولار glomus fasciculatum وglomus intraradicese به صورت مایه کوبی با خاک و شاهد بود و تیمارهای آزمایشی دوم شامل اعمال تنش خشکی در سه سطح 100، 75 و 50 درصد رطوبت ظرفیت مزرعه به گیاهچه های سازگارشده آزمایش اول بود. نتایج آزمایش اول نشان داد که تلقیح با دو گونه قارچ میکوریز میزان کلروفیل و ارتفاع گیاهچه را افزایش و میزان ریزش برگ گیاهچه کاهش یافت. در آزمایش دوم با افزایش تنش خشکی صفات رویشی از قبیل تعداد انشعابات و سطح برگ، میزان فسفر، میزان کلروفیل و هدایت روزنه ای کاهش و مقادیر پتاسیم و تجمع پرولین برگ افزایش یافت. تلقیح با قارچ میکوریز g.intraradicese تعداد برگ، کلروفیل، وزن تر و خشک میوه را در شرایط تنش خشکی افزایش و میزان پرولین را کاهش داد.