نام پژوهشگر: زهرا نبی زاده

بارقه های تعالیم عارفانه و صوفیانه در بوستان، غزلیات و قصائد سعدی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1389
  زهرا نبی زاده   میر جلیل اکرمی

عرفان در لغت به معنی شناخت و معرفت می باشد و در اصصلاح اهل زهد و تقوی عبارت از یک سلسله دستورالعمل ها و راهکارهایی است که در پرتو عمل به تعالیم عرفانی امکان قرب و نزدیکی هر چه بیشتر به پروردگار عالم حاصل می شود. آموزه ها و اصطلاحات عرفانی در ادوار پر فراز و نشیب شعر فارسی به انحاء گوناگون بازتاب داشته است. در دوران سبک عراقی بدلیل وجود بستر های اجتماعی و فرهنگی لازم این اصطلاحات در عرصه ادب فارسی بیش از دوره های دیگر به چشم می خورد. سعدی شیرازی از شاخص ترین چهره های سبک مذکور است که با شیوه و اسلوب خاص خود به تناوب به بیان تعالیم عارفانه و صوفیانه در شعر خویش همت گمارده است. موضوع پایان نامه حاضر بررسی مهمترین انعکاس مفاهیم مذکور در بخشی از آثار منظوم سعدی( بوستان، غزلیات و قصائد ) است.هدف از پایان نامه حاضر این است که با توجه به جایگاه والای سعدی و آثار او در نظر عارفان و سالکان و اهل تصوف و البته عموم صاحب نظران، تلاش بر این خواهد بود که با تحقیق و تفحص در آثار این شیخ جلیل اصطلاحات صوفیانه و عارفانه که مورد استفاده او بوده استخراج گردد و با مطالعه دانسته شود که آیا این اصطلاحات از نظر سعدی به چه صورت مورد استفاده قرار گرفته و نظرات او درباره ی تعابیر عارفانه چه بوده است. بنابراین با مطالعه گسترده ابتدا برجسته ترین اصطلاحات عرفانی در عرصه ادب فارسی استخراج گردید و به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفت و با دیدگاههای سعدی مورد مطابقت قرار گرفت و در نهایت می توان چنین نتیجه گیری نمود که اصطلاحات و تعابیر عرفانی در آثار سعدی از بسامد نسبتاً بالایی برخوردار است و سعدی نخستین شاعری است که آموزه های ضمن مدح ممدوح آموزه های عرفانی را به وی متذکر شده است و کثرت اصطلاحات مربوط به عالم زهد و تصوف حاکی از تجربیات شخصی و سیر وی در عالم عرفانی بوده است.