نام پژوهشگر: حسین خادم پور آرانی

مقایسه ی آثار ادبی حج ( با تأکید بر آثار ناصر خسرو،خاقانی،آل احمد و شریعتی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم 1389
  حسین خادم پور آرانی   علیرضا نبی لو

موضوع مورد تحقیق، بررسی و مقایسه ی آثار ادبی حج است؛ که اهمّ مطالب آن به شرح زیر می باشد: در این مقال، چهار سفرنامه ی زبان فارسی، که شامل سفرنامه ی ناصر خسرو، تحفه العراقین خاقانی، خسی در میقات جلال آل احمد و حجّ علی شریعتی است؛ از لحاظ محتوایی، سبکی و ادبی با یکدیگر مقایسه شده اند. ناصرخسرو در سفرنامه ی درباره ی شکل ظاهری بنا ها بحث می کند و به دلیل ویژگی گزارش نامه بودن آن، آرایه های ادبی درآن به کار نرفته است و مهمترین وجه امتیاز آن صداقت پیشگی و ایجاز است. در تحفه العراقین، صناعات ادبی زیادی، به کار رفته است. خاقانی در این اثر تا حدّی به عرفان حج می پردازد. این اثر، فلسفه ی اعمال را برای ما شرح نمی دهد؛ بلکه از طریق تشبیهات و استعارات بدیع به وصف عظمت مکّه و مدینه می پردازد. خسی در میقات آل احمد که گزارش روزانه ی سفر بیست و یک روزه ی او به حج است؛ شامل دیده ها، تفکّرات و مباحثات او است. بیشترین موضوعی که خواننده را به خود جلب می کند؛ بحث انتقاد در این کتاب است. خسی در میقات نیز همچون سفر نامه ی ناصرخسرو، آرایه های ادبی کمی دارد؛ ولی کنایات و اصطلاحات عامیانه در آن نمود بالایی دارد. در کتاب حج شریعتی، با تحلیل جامعه شناسی از حج روبرو هستیم؛ که نویسنده برداشت های فکری خود را از حج، با نثری ادبی ارائه می دهد. درصد آرایه های ادبی به دلیل نثر شعر گونه ی آن بالا است. این اثر بیشتر از سه اثر دیگر به فلسفه ی حج می پردازد. پایان نامه با مقایسه ی ادبی، محتوایی و سبکی، بین این سه اثر به اتمام می رسد