نام پژوهشگر: علی سامقانی

بررسی موقوفات جوین و جغتای
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود - پژوهشکده تاریخ 1389
  علی سامقانی   محمد نبی سلیم

وقف یکی از سنت های عظیم اسلامی است و آن عبارت است از جس عین مال یا ملک از طرف مالک به طریقی که هرگز فروخته و یا گرو گزارده نشود و در راه خیر قرار دادن منفعت آن موافق نظر واقف . وقف در جوامع غیر اسلامی نیز با عناوینی مانند بنیادهای خیریه رایج است . بسیاری از عناصر مهم شهری و روستایی مانند مسجد ، آب انبار ، حسینیه ، حمام و ... تحت پوشش اعتبارات وقفی احداث و راه اندازی شده اند. موقوفات کشور یکی از منابع مهم سرمایه های بزرگ جامعه است که چنانچه به صورت صحیح مورد بهره برداری قرار گیرد ، می تواند در تحقق بسیاری از اهداف فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی موثر واقع شود ، و از آنجایی که موقوفات روستایی به عنوان تامین کننده ی قسمتی از نیازمندی های اساسی روستائیان از قبیل اماکن مذهبی ، آموزشی، آب و اراضی و ... مطرح می باشد ، سرمایه گذاری لازم در جهت احیای این این سنت حسنه ، قادر خواهد بود علاوه بر کاهش هزینه های عمومی روستاها ، ایجاد زمینه های اشتغال و افزایش درآمد برای روستاییان ، از مهاجرت های بی رویه روستاییان نیز جلوگیری می کند . لذا ترویج فرهنگ بالنده وقف در بین مردم و توجه به این امر مهم در برنامه ریزی های توسعه روستایی جایگاه ویژه ای دارد. این تحقیق بر اساس کار کتابخانه ای و میدانی و پرسشگری در محل صورت گرفته است و نتایج حاصله از بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که در شهرستان های جوین و جغتای ، عامل اصلی توسعه موقوفات ، ایمان و اعتقادات مذهبی و علاقه ی زیاد مردم به زنده نگهداشتن قیام و حماسه عاشورا بوده ؛ به طوری که بیشترموقوفات از نوع آب و اراضی کشاورزی بوده و بیشترین مورد مصرف درآمد موقوفات نیز به تعزیه داری و اطعام مردم اختصاص یافته است. تعداد کل موقوفات در دو شهرستان جوین و جغتای 420 مورد است که 300 مورد آن متعلق به شهرستان جوین و مابقی که 120 مورد می باشد متعلق به شهرستان جغتای است که در آمد حاصل از آن با برخی عوامل جغرافیایی و اعتقادات مذهبی در ارتباط بوده است .