نام پژوهشگر: خدامراد فروهر
خدامراد فروهر محمدتقی دستورانی
چکیده در کشوری مانند ایران که جزء مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود، اجرای طرح های آبخیزداری بسیار ضروری به نظر می رسد. ارزیابی این گونه طرح ها باعث می شود تا طرح های مشابع بعدی دقیق تر و صحیح تر اجرا شوند. حوزه آبخیز میانکوه با مساحت 63300 هکتار در جنوب غربی استان یزد واقع شده است. تحقیق حاضر به ارزیابی طرح پخش سیلاب واقع در این حوزه به دو روش فنی و اقتصادی می پردازد. نتایج تحقیق با استفاده از آزمون مقایسه نمونه های جفتی و تحلیل هیدرولوژیکی میزان آبدهی منابع پایین دست نشان می دهد تاثیر اجرای طرح بر قنات بغدادآباد، قنات خیرآباد سریزد و چاه حسینیه مزویرآباد مثبت بوده است. میزان آبدهی قنات محمدآباد بعد از اجرای طرح افزایش نداشته است. بررسی میدانی نشان می دهد که بعضی از سازه ها و بخش های مختلف طرح از جمله شیب کانال های گسترشی، ابعاد خاکریزها به طور صحیح اجرا نشده اند. تعداد حوضچه های پخش زیاد بوده و بسیاری از این حوضچه ها بعد از اجرای طرح آبگیری نشده اند. میزان نسبت سود به هزینه طرح (84/0) بیانگر عدم توجیه اقتصادی طرح است. تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه با استفاده از آزمون کای اسکوئر نشان دهنده تاثیر مثبت طرح بر افزایش آبدهی قنات ها و کاهش خطرات سیل بوده است. نتایج آزمون نشان می دهد که میزان محصولات کشاورزی و علوفه مراتع در دوره قبل از اجرای طرح بالا بوده و میزان زمین های بایر و زیبایی منطقه در دو دوره قبل وبعد از طرح اختلاف معنی داری نداشته است. همچنین میزان مهاجرت مردم منطقه قبل از اجرای طرح کمتر بوده است. در پایان پیشنهاد می شود در حوزه های درون ریز خشک با بارندگی کمتر از از 250 میلیمتر پخش سیلاب انجام نشود. پخش سیلاب بر روی رودخانه ای انجام شود که در محل ریزش به آبریز (کویر) دبی مازاد داشته باشند. همچنین مطالعات پایه این طرح ها باید به صورت کارشناسی و دقیق انجام گیرد و در همه مراحل اجرای طرح با ساکنین منطقه مشورت شود.