با بررسی روند تغییرات نرخ ارز موازی ایران، مشاهده می شود از سال 1350 تا سال 1387 همواره اقتصاد شاهد کاهش ارزش پول ملی بوده است به طوری که طی مدت مذکور، پول ملی حدود 12732 درصد کاهش ارزش داشته است. از این رو در این تحقیق می خواهیم ضمن بررسی عوامل موثر بر نرخ ارز، بدانیم آیا می توان این تضعیف پول ملی را با تئوری اقتصادی توضیح داد. بدین منظور از مدل پولی، به عنوان مناسب ترین تئوری تعیین نرخ ارز به لحاظ بررسی تأثیر متغیرهای نقدینگی، تورم و درآمد، بر نرخ ارز استفاده می شود. مدل پولی تعیین نرخ ارز، مدلی مبتنی بر حساب سرمایه ترازپرداخت ها می باشد که تأکید عمده آن، بر نقش عرضه نسبی پول و سایر مفاهیم پولی در تعیین نرخ ارز است و در شکل بسط یافته خود، با درنظرگیری فرض چسبندگی قیمت های داخلی، پدیده جهش نرخ ارز را از مقدار تعادلی خود بر اثر بروز شوک های تصادفی پولی مطرح می نماید. از این رو در این تحقیق با استفاده از آمار سالانه 1350-1387 ضمن بررسی نحوه تأثیر عوامل موثر بر نرخ ارز، مدل پولی تعیین نرخ ارز با استفاده از الگوی تصحیح خطای برداری (vecm) و آزمون همگرایی یوهانسون- یوسولیوس آزمون می شود و رابطه تعادلی بلندمدت نرخ ارز استخراج می گردد. سپس به منظور بررسی پدیده جهش، رفتار نرخ ارز در اثر ایجاد شوک های پولی در مدل، بررسی می گردد. طبق نتایج، ضمن اینکه تبعیت نرخ ارز ایران از مدل پولی تأیید می شود، مشخص گردید که نرخ ارز بر اثر بروز شوک های تصادفی تورم و نقدینگی به سطحی بالاتر از مقدار تعادلی خود جهش پیدا می کند که با گذشت حدود پنج دوره زمانی به سطح تعادلی بلندمدت جدیدی که بالاتر از سطح تعادلی قبل از بروز جهش می باشد، تعدیل می گردد. این نتیجه در حالی است که تأثیر متغیر تورم در بروز جهش در ایران، بیش از تأثیر متغیر نقدینگی بوده است.