نام پژوهشگر: نسرین خنجری

بررسی تاریخی فعالیت های نمایشی زرتشتیان ایران (1357- 1304 خورشیدی)((اجرای نمایش ماه پیشونی چنین بود))
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده سینما و تئاتر 1389
  نسرین خنجری   سعید کشن فلاح

زرتشتیان ایران، که در عهد صفویه و قاجار به سختی روزگار گذراندند، در اواخر این دوره با پشتیبانی همکیشان خود در هندوستان توانستند رفته رفته جان دوباره یابند. به خصوص پس از مشروطه و در عهد پهلوی شرایط برایشان مساعد گشت تا پس از سال ها تحمل فشار، به خودشناسی، خودپروری، بازنگری و بیان بخش هایی از تاریخ، هویت و شخصیت خویش بپردازند و این همه می توانست موضوعات مناسبی برای نمایش باشد. در شهرهای مختلف چون تهران، یزد، کرمان، اهواز و حتی بمبئی، زرتشتیان ایرانی، از طریق سازمان ها و جمع های مختلف و در گردهمایی به مناسبت جشن های گوناگون ، به «نمایش» پرداختند. این در بسیاری نقاط به صورت سنتی چندساله درآمد و جریانی بود که ادامه می یافت؛ از این جمله محله ای است چون خرمشاه در یزد، که سنت نمایش در آن تداومی هشت ساله یافت و کیفیت آن به سطح قابل توجهی رسید، هرچند مخاطب کلی چنین جریان هایی محدود بود و از نگاه دیگران دور ماند. از افراد شاخص زرتشتی که به طور ویژه به این هنر پرداخته و در شکل گیری نمایش در دهه های نخستین این سده در ایران نیز نقش داشته است، ارباب افلاطون کیخسرو شاهرخ است که نویسنده، کارگردان، مترجم و نیز بنیانگذار نخستین سالن تئاتر دائمی ملی ایران، سالن تئاتر زرتشتیان، بوده است. به واقع، شرایط تاریخی، فرهنگی و اجتماعی زرتشتیان و امکاناتِ در اختیارشان این راه را برایشان هموار می کرد. مناسبات بسیاری چون جشن های مختلف در طول سال، برخورداری از مکان هایی همچون سالن ها و مدارس، پشتیبانی مالی و مدیریت کلی از سوی سازمان هایی چون انجمن های زرتشتیان هر منطقه، و نیز استقبال خوب مخاطب زرتشتی، که شرکت در جشن ها را بخشی از مراسم آیینی خویش می دانست، فضای خوشایندی برای آغاز جریان تولید آثار نمایشی در این جامعه بود.