نام پژوهشگر: زینب رفاهی بخش

سیر تحول شرح نویسی بر متون ادب فارسی(1313-1387)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1389
  زینب رفاهی بخش   احمد رضی

شرح‏نویسی بر متون ادب فارسی در دهه‏های گذشته از رونق فراوانی برخوردار بوده است و شارحان زیادی با اهداف مختلف دست به انتشار آثاری زده‏اند، که در آنها متن کامل یا گزیده‏ای از آثار ادبی پیشینیان، همراه توضیحات و تعلیقات، آورده شده است. اما در میان شارحان از ادب‏دوستان کم‏مایه تا پژوهشگران برجسته‏ای چون فروزانفر، مینوی، یوسفی و دیگران، وجود دارند. هرچند شرح‏نویسی سابقه طولانی دارد، اما به‏واقع، این جریان در دوران معاصر، سیر تکاملی خود را طی کرده است. در ابتدای سده اخیر (از 1300 شمسی)، در کنار توجه به تصحیح نسخه‏های خطّی، نگارش شرح و تعلیقات بر متون تصحیح شده نیز، رونق گرفت. سپس با تأسیس دانشگاه تهران در سال 1313 و نیاز به متون درسی و آموزشی، شرح‏نویسی به‏طور خاص مورد توجه قرار گرفت. به‏تدریج با افزایش سطح سواد عمومی و علاقه افراد جامعه به مطالعه، ورود شارحانی با سطح آگاهی و تخصص متفاوت به جرگه شرح‏نویسان، گسترش روزافزون دانشگاه‏ها و دانشجویان و...، شرح‎‏نویسی بر متون ادبی وارد مرحله جدیدی شد. در این دوران، در عین اینکه شرح‏نویسی، پژوهش تخصصی گروهی از محققان تلقی می‏شد، از جهات مختلف، مسیر تکامل را نیز می‏پیمود. این پژوهش بر آن است تا سیر تحول شرح‏نویسی بر متون ادب فارسی را، از اوائل قرن معاصر تا کنون مورد بررسی قرار دهد. به همین منظور، شروح نوشته شده بر مشهورترین متون تاریخ ادب فارسی، از جهت نوع کاربرد، کمّیت و میزان تحت پوشش قرار دان متن، کیفیت و چگونگی حلّ مشکلات متنی، سطح مخاطبان و خوانندگان آنها، با رویکرد انتقادی، همراه با در نظر گرفتن سیر تاریخی، و با تأکید بر بررسی روش‏شناسانه شروح، طبقه‏بندی می‏شوند.