چکیده بررسی این که فرهاد منظومه یِ نظامی، که بود و آیا یک شخصیّت خیالی است یا واقعی، موضوع این تحقیق است. آن چه از فرهاد در متون تاریخی آمده است؛ اشاره وار و بسیار مبهم است. در متون جدید هم در این مورد با احتیاط سخن رفته است و باز هم فرهاد در هاله ای از ابهام به ما نمایانده می شود. ناشناخته ماندن این شخصیّت، خود ضرورت بررسی واقع گرایانه به آن را توجیه می کند. در این مجموعه، ابتدا به نظامی، زندگی، مآخذ و آثار ومقلّدان او می پردازیم و خلاصه ی سه نمونه از تقلیدهای منظومه ی «خسرو و شیرین» را ارائه می کنیم، سپس به بررسی شخصیّت های اصلی منظومه ی «خسرو وشیرین» نظامی، «خسرو» و «شیرین»، در تاریخ و در منظومه پرداخته می شود و نهایتاً به فرهاد، که موضوع مورد بحث در این پایان نامه است، می پردازم. ابتدا ریشه یابی لغت «فرهاد» و معنای آن مشخّص شده است و بعد، آن چه از او در منظومه ی نظامی آمده است. سپس به نقل و بحث در مورد فرهاد با تکیه بر منابع تاریخی و شناساندن فرهاد واقعی از میان متون مختلف با دلایل و شواهد نقلی و عقلی، می پردازم. حاصل کلام این که اساساً، نام فرهاد یک اسم و لغت پهلوی و اشکانی است و خود فرهاد نیز شخصیّتی ساخته شده و غیر واقعی، که به وسیله ی اشکانیانِ سرکوب شده در دوران ساسانیان، برای نشان دادن مظلومیّت خود در برابر حکومت ساسانی، به وجود آمده است و اساساً شخصیّت تاریخی ای، برای آن نمی توان در نظر گرفت.