نام پژوهشگر: سیما ببرگیر
سیما ببرگیر عبدالرسول سلمان ماهینی
یکی از اثرات محیط زیستی توسعه این است که به طور مستقیم سبب تخریب منابع آبی و کیفیت آب میشود. تبدیل اراض ی کشاورزی، جنگل، علفزار و تالاب ها به مناطق شهری باعث افزایش سطوح نفوذ ناپذیر می شود که می تواند شرایط آبشناختی طبیعی در یک آبخیز را تغییر دهد . نتیجه این تغییر به طور معمول باعث افزایش حجم رواناب سطحی و کاهش تغذیه آب زیرزمینی و جریان پ ایه میشود؛ که سبب وقوع سیلاب های محلی بیشتر و بزرگ تر، کاهش منابع تأمین آب شرب و کاهش جریان پایه در مجاری رودخانه در طی دوره خشکی می گردد. اثرات دیگر مرتبط با تغییر دبی به - واسطه شهرسازی شامل افزایش سطح آب دریاچه و تالاب ها، تغییر توازن آب حوزه و افزایش فرسایش بستر و حاشیه رودخانه میباشد. این تحقیق فرآیندهای آبشناختی حوزه آبخیز مهارلو در استان فارس را با استفاده از یک مدل ساده بیلان آب سالانه نشان می دهد. رواناب سطح ی، بار ش، تبخیر و نفوذ آب زیر زمینی اجزای مورد استفاده در این مدل هستند . مدل ارزیابی اثرات آب- برای محاسبه متوسط رواناب سالانه در منطقه مورد تحقیق به کار ،(l-thia) شتاختی بلند مدت رواناب را بر اساس رابطه بین کاربری اراضی، بارش روزانه و نوع خ اک برآورد l-thia . گرفته شد میکند. این مدل برای شبیه سازی نوسانات آبشناختی ناشی از تغییر کاربری اراضی مورد استفاده با طبقه بندی تصاویر ماهواره ای به دست می - l-thia قرار گرفت . نقشههای کاربری اراضی در مدل برای برآورد stella قابل اجراست. سپس، نرمافزار مدلسازی arc view gis آید. این مدل در بیلان آب دریاچه که یک جزء اصلی در شکل گیری طرح مدیریت منابع آب است، به کار گرفته شد . سطح آب دریاچه به عنوان مهمترین فاکتور در تعیین وضعیت، برای حفاظت از تالاب های منطقه ای در نظر گرفته شد . در این مدل فرآیندهای آبشتاختی برای سال های 1374 1355 واسنجی و برای سال های 1384 1374 اعتبارسنجی شد . سپس، تحت دو سناریوی تغییر شرایط آب و هوایی و کاربری اراضی فرآیندهای آب شناختی دریاچه شبیه سازی شد . نتایج حاصل از مدل ارزیابی اثرات آبشناختی نشان دهنده افزایش عمق رواناب بهواسطه تغییر کاربری اراضی بود . هم چنین نتایج مدل آبشناختی به خوبی برای نشان دادن رابطه بین نوسانات در اجزای بیلان آب و تغییر وضعیت سطح آب به کار رفت . افزایش عمق رواناب به واسطه تغییر کاربری سبب بالا آمدن سطح آب دریاچه میشود. تغییر شرایط آب و هوایی با وقوع شرایط خشک سالی و ترسالی در منطقه ، نیز بر میزان سطح آب تأثیرگذار است . علیرغم این مسئله، میزان تأثیر شرایط آب و هوایی کمتر از اثرات تغی ی ر کاربری اراضی در حوزه مورد مطالعه است . خروجیهای مدل به شکل جدول و نمودار این امکان را فراهم آورند که بتوان اثرات ناشی از سناریوهای مدیریتی بر حجم آب را بهخوبی و به راحتی مشاهده کرد. این ویژگی سبب کاربرد بهینه آن به عنوان یک ابزار مدیریتی میگردد.