در سال های اخیر، بررسی اثرات شهرنشینی بر ارتکاب جرم و جنایت و کجروی های اجتماعی بیشتر مورد توجه جغرافیدانان و محققان قرار گرفته است. به ویژه که در چند سال اخیر موضوع رشد سریع جرم و جنایت نسبت به 50 سال گذشته در شهرهای بزرگ توجه محققان در امر برنامه ریزی شهری را به خود جلب کرده است. مطالعه رابطه متقابل محیط کالبدی شهرها با ناهنجاری های اجتماعی و بزهکاری موضوعی است که طی چند دهه اخیر به مطالعات جغرافیایی وارد شده و اهمیت زیادی یافته است. این مطالعات چارچوب علمی و عملی را برای تحلیل های فضایی- زمانی بزهکاری در فضای جغرافیایی به وجود آورده است. پژوهش حاضر که با موضوع تحلیل فضایی الگوهای بزهکاری در محدوده جغرافیایی بخش مرکزی شهر زنجان صورت گرفته است، سامانه اطلاعات جغرافیایی به منظور تحلیل های فضایی – مکانی استفاده شده است. در این پژوهش جرایم ارتکابی مرتبط با سرقت در سال 1383 در محدوده بخش مرکزی شهر زنجان به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه قرار گرفته است. سپس با تهیه پایگاه داده ای این جرایم و استفاده از آزمون های آماری در محیط arc gis و case اقدام به شناسایی و تحلیل فضایی الگوهای بزهکاری بخش مرکزی شهر زنجان شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، ترکیبی از روش های توصیفی، تطبیقی و تحلیلی و داده های مورد نیاز پژوهش با دو روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. مهم ترین کانون های جرم خیز بخش مرکزی شهر زنجان در محله های سعدی وسط و بازار واقع شده است که جز محدوده های پرازدحام و متراکم جمعیت در طول روز و کم تراکم در طول شب می باشد. بررسی نوع و ترکیب و میزان کاربری های اراضی بخش مرکزی و فراوانی وقوع جرم نشان می دهد بیشتر جرایم در محدوده های تجاری و اداری این بخش از شهر رخ داده است که بیانگر وجود رابطه بین نوع کاربری و نحوه استفاده از اراضی بخش مرکزی و شکل گیری کانون های جرم خیز می باشد. با توجه به نتایج تحقیق و به منظور کنترل و پیشگیری از ناهنجاری های اجتماعی در بخش مرکزی شهر زنجان به نظر می-رسد استفاده از فناوری های نوین و از جملهgis و gps در تحلیل بزهکاری، برقراری تعادل و توازن در نوع و ترکیب کاربری ها، به کارگیری نظریات مکانی پیشگیری از جرم مانند دیدگاه های cpted و فضای قابل دفاع، اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه از طریق اقدامات کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ساماندهی و توانمندسازی محلات این بخش از شهر، ایجاد یک مدیریت یکپارچه و کارآمد، جذب بیشتر جمعیت ساکن به محدوده بخش مرکزی و تجهیز مراکز پلیس به سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis)، مکان یابی مجدد پاسگاه های پلیس با توجه به کانون های جرم خیز شکل گرفته در بخش مرکزی، باید در اولویت کاری مسئولین و دست اندرکاران انتظامی، قضایی و مدیریتی شهر قرار بگیرد.