بررسی تأثیر پرایمینگ بر خصوصیات جوانه زنی، بنیه بذر، استقرار و رشد گیاه دارویی بنگ دانه(hyoscyamus niger l.) چکیده پرایمینگ بذر یکی از تکنیک های بهبود کارائی بذر است که می تواند باعث بهبود جوانه زنی و استقرار گیاهچه به عنوان مهمترین مرحله بحرانی چرخه زندگی گیاهان شود. این تحقیق به منظور بررسی امکان بهبود جوانه زنی و استقرار گیاه دارویی بنگ دانه در دو بخش آزمایشگاهی و گلخانه ای انجام گردید. در بخش آزمایشگاهی این تحقیق دو آزمایش اسموپرایمینگ و هورمون پرایمینگ بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گردید. ابتدا جوانه زنی بذور بنگ دانه پس از تیمار در سه مدت زمان پرایمینگ (24، 48 و72 ساعت)، با سه پتانسیل اسمزی (5/0- ، 1- و 5/1- مگاپاسکال) حاصل از پنج ماده اسموپرایم (نمک های نیترات پتاسیم، فسفات دی هیدروژن پتاسیم، کلریدکلسیم، کلریدسدیم و پلی اتیلن گلایکول) و یا سه غلظت (100، 200 و 300 پی پی ام) از دو نوع هورمون ( اسید جیبرلیک و اسید سالیسیلیک) مورد ارزیابی قرار گرفت. بخش گلخانه ای این تحقیق بصورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام گردید. در این آزمایش اثر 6 تا از تیمارهای برتر بخش آزمایشگاهی (بذور پرایم شده به مدت 24 و 72 ساعت با اسید جیبرلیک 100 پی پی ام، بذور پرایم شده به مدت 48 و 72 ساعت با نیترات پتاسیم و فسفات دی هیدروژن پتاسیم 5/1- مگاپاسکال) بر روی جوانه زنی و رشد گیاهچه بنگ دانه در شرایط گلخانه ای ارزیابی شد. نتایج حاصل از بخش آزمایشگاهی نشان داد که تأثیر تیمارهای پرایمینگ بر شاخص های سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی، بنیه بذر و زمان تا رسیدن به 50 درصد جوانه زنی در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. بیشترین سرعت جوانه زنی و کمترین زمان تا رسیدن به 50 درصد جوانه زنی در بذور پرایم شده به مدت 72 ساعت با اسید جیبرلیک 100 پی پی ام مشاهده گردید. بیشترین بنیه بذر در بذور پرایم شده به مدت 72 ساعت با فسفات دی هیدروژن پتاسیم 5/1- مگاپاسکال رخ داد. نتایج آزمایش گلدانی نشان داد که کمترین و بیشترین درصد و سرعت سبز شدن بذور به ترتیب در تیمار شاهد و بذور پرایم شده به مدت 24 ساعت با اسید جیبرلیک 100 پی پی ام مشاهده گردید. زمان رسیدن به مرحله 4 برگی گیاهچه ها در تیمار شاهد بیشتر از کلیه تیمارهای پرایمینگ بود. گیاهچه های حاصل از بذور پرایم شده به مدت 24 ساعت با اسید جیبرلیک 18روز پس از کشت به مرحله استقرار کامل رسیدند در حالیکه تیمار شاهد 27 روز پس از کشت به مرحله استقرار رسید. بیشترین درصد اسانس از گیاهانی که بذور آنها به مدت 72 ساعت با فسفات دی هیدروژن پتاسیم پرایم شده بود حاصل آمد. کلمات کلیدی: کارایی بذر، متوسط زمان جوانه زنی، اسموپرایمینگ، هورمون پرایمینگ.