با توجه به تغییر اقلیم، ممکن است خطرپذیری زراعت در شرایط دیم بالا رود. فراهمی رطوبت و نیتروژن دو عامل کلیدی در زراعت دیم است. به منظور بهبود کارآیی استفاده از رطوبت، استفاده از مواد تنظیم کننده رشد (نظیر کلرمکوات کلرید) از اهمیت زیادی برخوردار است. بدین منظور، برای بررسی واکنش چهار رقم گندم دیم (آگوستا، نیک نژاد، آذر2 و فاین 15) به کند کننده رشد (کلرمکوات کلرید) و سطوح کود نیتروژن (صفر، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار)، پژوهشی در دو سال زراعی 86-1385 و87-86 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در منطقه باجگاه انجام شد. نتایج نشان داد که در هر دو سال بین ارقام از نظر سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، شاخص سطح برگ، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، زیست توده تولیدی و عملکرد دانه تفاوت معنی داری وجود داشت. سرعت فتوسنتز و هدایت روزنه ای در زمان ساقه رفتن بوته ها بیشینه بود و با افزایش مقدار نیتروژن افزایش یافت. بیشینه سرعت فتوسنتز و هدایت روزنه ای در هر دو سال از سطح 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (به ترتیب، 64/10 و 62/6 µmol co2 m-2 s-1 و 33/0 و 23/0 mol h2o m-2 s-1) بدست آمد. بیشینه شاخص سطح برگ در هر دو سال از مرحله گلدهی بوته ها بدست آمد. بیشینه میانگین شاخص سطح برگ (58/1) در سال اول از رقم آذر2 و در سال دوم از رقم فاین 15 (24/1) از سطح 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و مصرف کلرمکوات، بدست آمد. تفاوت میانگین تعداد دانه در سنبله در تیمار مصرف کلرمکوات کلرید در سال اول 04/9 در مقایسه با شاهد (05/8 گرم بر متر مربع) و در سال دوم 239/8 در مقایسه با شاهد (59/7 گرم بر متر مربع) معنی دار گردید. بیشینه عملکرد دانه و زیست توده در سال اول (به ترتیب، 4/192 و 2/431 گرم بر متر مربع) از رقم نیک نژاد و در سال دوم از رقم آذر 2 (به ترتیب، 5/121 و 5/333 گرم بر متر مربع) با تیمار کلرمکوات کلرید و کاربرد80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. این نتایج ناشی از تاثیر نیتروژن و کلرمکوات بر تحریک رشد ریشه و جذب بیشتر رطوبت بود. به نظر می رسد انتخاب ارقامی که نسبت به تنش خشکی انتهای فصل مقاوم باشند، همراه با کاربرد کلرمکوات کلرید و مصرف 80 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار اثر بارزی در بهبود بهره وری از رطوبت خاک داشته، و بتواند عملکرد دانه گندم را در شرایط دیم بهبود بخشد.