نام پژوهشگر: بهناز آذری مبارکه
بهناز آذری مبارکه عباس همت
تراکم خاک از مهمترین عواملی است که میتواند منجر به تخریب فیزیکی خاک گردد. افزودن مواد آلی به خاک میتواند سبب بهبود ساختمان خاک در خاک شود. ارزان ترین منبع ماده آلی برای افزودن به خاک بقایای گیاهی موجود در مزرعه میباشد. یک راهحل رایج در جلوگیری از تراکم، تخمین تنش در آستانه تراکم (تنش پیش- تراکمی) و حساسیت خاک به تراکم بیشتر در صورتی که تنش به کار رفته بر خاک از تنش پیش- تراکمی (?pc) بیشتر گردد (شاخص فشردگی یا cc)، می باشد. در این پژوهش نمونههای دست خورده از خاک سطحی (20-0 سانتیمتری) یک طرح پژوهشی دراز مدت (7ساله) مدیریت بقایای گیاهی تحت تناوب جو-ذرت برداشت شد. خواص فشردگی (?pc و cc) نمونه های خاک لوم رسی تهیه شده از 4 روش مدیریت بقایای گیاهی (سوزاندن بقایا، resb؛ برگرداندن بقایا به خاک، res؛ برگرداندن بقایا همراه با اوره به خاک، resn و برگرداندن بقایا همراه با کود گاوی پوسیده به خاک، resfym) و بازسازی شده در دو مقدار رطوبت خاک (7/14 و 7/16 درصد به ترتیب برابر 9/0و 05/1حد خمیری (pl)) و با دو پیش بار (100 و 200 کیلوپاسکال) با آزمایش های نشست صفحه ای (pst) و فشردگی محصور (cct) تعیین گردید. از روش های کاساگراند، انحنای بیشینه و تقاطع خط فشردگی بکر با محور x جهت استخراج ویژگی های فشردگی خاک از منحنی های تنش-نشست و تنش-کرنش به ترتیب در آزمایش های pst و cct استفاده شد. پارامترهای مقاومت برشی با آزمایش برش مستقیم تعیین گردید. در روشهای res و resn درصد ماده آلی تفاوت معنیداری با روش resb نشان نداد، اما در روش resfym افزایش 39 درصدی آن مشاهده شد. نتایج آزمایشها (cct و pst) نشان داد که در پیشبار 100 کیلو پاسکال در هر دو مقدار رطوبت، ?pc در روش مدیریتی resfym افزایش معنیداری نسبت به روش resb نشان داد. با افزایش رطوبت از pl 0/9به pl1/05، pc? در آزمایشهای pst وcct به ترتیب 17 و13 درصد کاهش یافت و با دو برابر کردن پیشبار ?pcبه ترتیب 96 و79 درصد افزایش یافت. رابطه بین تنش پیش-تراکمی به دست آمده از روشهای pst و cct در سطح احتمال 1/0 درصد معنیدار بود. cc در آزمایش pst در روشهای مختلف مدیریت بقایا تفاوت معنیداری نشان نداد و در آزمایش cct نیز در هر دو سطح پیشبار و در رطوبت 7/14 درصد همین نتیجه مشاهده شد. با افزایش رطوبت خاک cc در آزمایشهای pst و cct به ترتیب به اندازه 8 و 20 درصد کاهش یافت. با دو برابر شدن پیشبار در آزمایش cct، این پارامتر به اندازه 16 درصد کاهش یافت. افزایش پیشبار در آزمایش pst تغییر معنیداری در cc ایجاد نکرد. با افزایش رطوبت، چسبندگی خاک به اندازه 75 درصد افزایش یافت. دو برابر کردن پیشبار منجر به افزایش این پارامتر به اندازه 82 درصد شد. با افزایش رطوبت در کلیه تیمارها زاویه اصطکاک داخلی به اندازه 22 درصد کاهش یافت و دو برابر شدن پیشبار باعث 10 درصد کاهش در زاویه اصطکاک داخلی شد. در هر دو آزمایش pst و cct روش کاساگراند بهترین تخمین ?pc را بدست داد.