اخلاص پاکی و زدودن هر گونه آلودگی و آمیختگی است و اخلاص برای خدا همان تصفیه اندیشه و وارستگی ذهن از غیر خداست که باعث تقرب به سوی معبود است. از آنجا که نیت روح و حقیقت اعمال است و پاداش و جزا به آن تعلق می گیرد چنانچه برای خدا خالص باشد ستودنی و اگر با اغراض دنیوی آمیخته باشد نکوهیده است. منظور از بی غرضی، بی هدفی در اعمال اخلاقی نیست بلکه افعال اخلاقی نباید با اهداف پست و زبون آلوده شوند و انگیزه فقط خدا باشد و نیت با غیر خدا مشترک نگردد. باید دانست که نیت خالص شرط قبولی افعال اخلاقی است که برکات و نتایج فراوانی به همراه دارد از جمله تأمین سعادت دنیا و آخرت انسان، ترفیع مقام انسان، تثبیت نفس، چشم پوشی از مشتهیات نفسانی، هدایت در مسیر مستقیم و کسب توفیقات ویژه الهی. اما کمال اخلاص برای خدا از منظر امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه نفی صفات از اوست. زیرا توصیف خدا نشانه جهل به اوست و ذات خدا مقرون به چیزی دانسته شده پس در مفهوم خدا دو امر گنجانیده شد، یکی ذات و دیگری صفات که موجب کثرت و دوگانگی در توصیف خدا خواهد شد. ملاک حسن و قبح افعال اخلاقی نبی یا ولی است که متصل به عقل کل می باشد، فعل حسن یا قبیح در فاعل خود اثر مثبت یا منفی دارد و در صورت تکرار ملکه نفسانی می گردد و چون ایمان ریشه عمل صالح است پس عمل بدون ایمان به مقصد نمی رسد و مطابق قرآن کریم ایمان و عمل صالح لازم و ملزومند و معرفت واقعی آن است که آدمی را به انجام تکالیف وادار کند. واژگان کلیدی: اخلاص، قرآن، نهج البلاغه، نیت، افعال اخلاقی، انسان، سعادت