چکیده: اسید سالیسیلیک (sa) یک تنظیم کننده ی رشد گیاهی است و نقش آن در مسیر پیام رسانی در پاسخ به تنش های مختلف زیستی و غیر زیستی مشخص شده است. به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف sa بر جوانه زنی، مرحله گیاهچه ای، صفات رشد و سیستم آنتی اکسیدان در فاز رویشی دو ژنوتیپ نخود (cicer arietinum l.) (mcc361 و mcc414)، دو آزمایش جداگانه صورت گرفت که آزمایش اول، با 4 غلظت sa (0، 25/0، 5/0 و 75/0) و 4 سطح خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول (0، 4-، 8- و 12- بار) و آزمایش دوم با 3 غلظت sa شامل: 0، 5/0و 1 میلی مولار و دو شرایط تنش خشکی ( 25% ظرفیت زراعی) و بدون تنش (100% ظرفیت زراعی)، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل شده انجام شد. در آزمایش اول، بذور قبل از کشت در محلول sa با غلظت های مختلف خیسانده شدند. در آزمایش دوم، دو هفته بعد از کاشت، محلول اسید سالیسیلیک (5/0 و 1 میلی مولار) و آب مقطر (به عنوان شاهد) بر روی برگ ها اسپری شدند. این تیمار با فواصل 10 روز و در مجموع سه بار انجام شد. در این آزمایش، اثرات sa و تنش خشکی بر پارامتر های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در دو ژنوتیپ نخود مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد در مرحله ی جوانه زنی، تنش خشکی درصد و سرعت جوانه زنی را کاهش داد. پیش تیمار بذور با محلول sa نیز موجب کاهش جوانه زنی شد. در صورتی که sa در مرحله ی گیاهچه ای تا حدی توانست رشد گیاهچه ها را (به ویژه در ژنوتیپ mcc414) بهبود بخشد. همچنین، تنش خشکی (25% زراعی) رشد اندام هوایی و ریشه، پتانسیل آب، پایداری غشاء، کارایی فتوسیستم ii و مقدار کلروفیل کل را نیز کاهش داد. تیمار sa موجب افزایش پایداری غشاء، کارایی فتوسیستم ii، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان شامل پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز شد.