جعفر یاوندحسنی محمدرضا امام جمعه
اهمیت مطالعه تاریخ تعلیم و تربیت در تأثیری است که آن در تبیین وضعیت نظام تربیتی کنونی دارد و ما را در شناخت نظریات گذشتگان و فرهنگ ملی و تجزیه و تحلیل مسائل خاص اجتماعی و جستجوی راه حل های متناسب با آنها مدد می رساند.هدف این پژوهش، بررسی و مقایسه آراء و اندیشه های تربیتی دو مربی بزرگ کیکاووس بن اسکندر از شاهزادگان ایرانی و ژان ژاک روسو فیلسوف فرانسوی بوده است. بدین جهت هفت پرسش در مورد وجوه اشتراک و افتراق نظریات تربیتی ایشان در باره اهداف، روش ها، محتوای آموزشی، وظایف مربیان و متربیان، سازمان و شیوه های ارزشیابی آموزشی مطرح گردید. برای پاسخگویی به سوالات از روش تحقیق کتابخانه ای و توصیفی استفاده شد و مطالب جمع آوری شده با استفاده از روش مطالعات تطبیقی جورج بردی مورد بررسی قرار گرفت. و در نهایت یافته ها با استفاده از روش تحلیل داده های کیفی (تلخیص داده ها، عرضه داده ها، و نتیجه گیری) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد روسو و کیکاووس در باره اهداف آماده شدن برای زندگی، تربیت شاگردن خداجو، تربیت شغلی و جسمانی و ...اشتراک نظر داشته و در باره اهداف تربیت عقلانی، اجتماعی، اخلاقی و دینی اختلاف جزئی دارند. همچنین هر دو از روش های آموزش عملی و تجربی، تمثیلی، و تکرار و تمرین استفاده کرده اند. ولی روسو بر خلاف کیکاووس مخالف روش استدلالی و تنبیهی است. روسو و کیکاووس آموزش آداب و رسوم اجتماعی، تاریخ، هندسه، موسیقی و تربیت بدنی را جزء مواد آموزشی خود آورده اند. ولی در باره آموزش ادبیات و فنون ادبی و زبان های بیگانه و ... تفاوت رأی دارند. از طرف دیگر هر دو اندیشمند مربیان را موظف به صبر و بردباری و عمل به علم خویشتن دانسته اند اما روسو بر خلاف کیکاووس آن ها را از تنبیه و نصیحت شاگردان منع نموده است. و متربیان نیز باید خود را برای تحمل مشکلات و ناملایمات کسب علم آماده نموده و ضمن فروتنی و عدم خودپسندی، احترام استاد و معلم را حفظ نمایند. کیکاووس بر عکس روسو شاگردان را به حفظ کردن مواد درسی توصیه می کند. کیکاووس شاگرد را در خانه پرورش می دهد. ولی روسو شبانه روزی ها و محیط های آزاد را می پسندد. شیوه ارزشیابی هر دو به صورت عملی بوده است. در مجموع نتایج تحقیق حاکی از تشابهات و تفاوت هایی بین نظریات روسو و کیکاووس می باشد که می توان با تلفیق و پالایش آن ها از افراط و تفریط های موجود، نظرات کاربردی و جالبی را استخراج نمود و در اختیار معلمان قرار داد.
