افزایش جمعیت جوامع شهری، کاهش دسترسی به منابع آب، آلودگی های ناشی از تخلیه فاضلاب های شهری و صنعتی به محیط زیست و عملکرد نامناسب تصفیه خانه های فاضلاب در کاهش آلاینده های پساب های خروجی با عث شده است تا محققین در کنار توجه جدی به کارایی تصفیه خانه های فاضلاب و کنترل آلایندهای زیست محیطی به دنبال منابع جدید آبی با استانداردسازی پساب خروجی تصفیه خانه ها برای مصرف مجدد باشند. با توجه به اهمیت مسائل ذکر شده بر آن شدیم کارایی صافی های درشت دانه افقی را در یکی از عمده ترین روشهای تصفیه فاضلاب ( تصفیه به روش لجن فعال) به جای مخزن ته نشینی ثانویه مورد ارزیابی قرار دهیم. پایلوت مورد استفاده در این تحقیق با توجه به مطالعات گذشته پیرامون این صافی ها در صنعت آب طراحی و ساخته شد. این پایلوت شامل یک جعبه ساخته شده از ورق فولادی گالوانیزه به ابعاد 5/0*4/0*3/3 متر دارای سه محفظه اصلی با طول های 2/1، 1 و 9/0 متر که توسط صفحات مشبکی از یکدیگر جدا شده اند، می باشد. مواد فیلتری مورد استفاده در این صافی شن و گراول رودخانه ای می باشد. جهت تعیین راندمان حذف ذرات معلق جامد بیولوژیکی فاضلاب ورودی به صافی درشت دانه افقی، کارایی این صافی در نرخ های 5/0، 1، 5/1 و 2 متر بر ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت که متوسط راندمان حذف در چهار نرخ آزمایش شده 25/99 درصد با انحراف معیار 4/0 اندازه گیری شده است. برای ارزیابی میزان تغلیظ لجن توسط صافی، لجن خروجی محفظه های اول، دوم و سوم صافی در نرخهای یاد شده از حیث میزان وجود ذرات معلق جامد بیولوژیکی در لجن خروجی این محفظه ها اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشانگر وجود بیشترین راندمان حذف در محفظه اول می باشد بررسی عملکرد صافی درشت دانه افقی در حذف کلیفرم های کل و مدفوعی حاکی از راندمان حذف بیش از log13 بوده است که علیرغم این راندمان بالا با توجه به عدم دستیابی به استاندارد مقرر سازمان حفاظت محیط زیست استفاده از گندزدایی اجتناب ناپذیر نشان داده شده است. این تحقیق در مجموع عملکرد صافی های درشت دانه افقی را در مقایسه با کارایی مخازن ته نشینی ثانویه قابل قبول ارزیابی کرده و امکان سنجی جایگزینی این مخازن با صافی های درشت دانه افقی را منوط به انجام تحقیقات تکمیلی از حیث دستیابی به دانه بندی بهینه مصالح فیلتری، بررسی پتانسیل ایجاد بو در این صافی ها، دوره بهره برداری این صافی ها در تصفیه فاضلاب، هزینه های تأمین زمین، ساخت و بهره برداری این صافی در مقایسه با مخازن ته نشینی ثانویه، بررسی مشخصات لجن ته نشین شده، بررسی عملکرد لجن برگشتی صافی در مقایسه با لجن برگشتی مخزن ته نشینی ثانویه از حیث تأمین میکروارگانیزم های مورد نیاز حوض هوادهی و سایر موارد لازم و مرتبط، دانسته است.