نام پژوهشگر: کمال علمدار
کمال علمدار عبدالحمید انصاری
یکی از روش¬های تفسیر بی هنجاری مربوط به آنومالی های میدان پتانسیل (مغناطیسی و گرانی) استفاده از روش های تخمین پارامتر منبع است. منبع همان توده زیرسطحی مولد آنومالی-های میدان پتانسیل است. این منبع دارای پارامترهای فیزیکی چون مرز، عمق، شیب، مغناطیس بازماند و غیره است که در بین آنها برآورد مرز، عمق و مغناطیس بازماند اهمیت بیشتری دارد. امروزه روش های واهمامیخت اویلر، سیگنال تحلیلی و عدد موج کاربرد بیشتری دارند. هدف اصلی این تحقیق بهبود کارایی و عملکرد این سه روش است. در این تحقیق ابتدا ماهیت ریاضی سیگنال تحلیلی مدل های مختلف از نظر همگن و هماهنگ بودن بررسی و مشخص شد که سیگنال تحلیلی تابعی همگن و غیر هماهنگ است، در نتیجه برای محاسبه مشتق قائم آن نمی¬توان از عملگرهای فوریه (فرکانسی) استفاده نمود. لذا الگوریتمی بر اساس روش اختلاف محدود ارائه و بعد از نوشتن برنامه کامپیوتری آن در محیط matlab نتایج آن توسط بررسی¬های عددی مطالعه شد. همچنین برای تخمین عمق توده های دوبعدی از رابطه تخمین عمق دوبعدی بر اساس ضرایب سیگنال تحلیلی استفاده شد. مزیت این روش این است که در آن از مشتق سیگنال تحلیلی استفاده نمی شود که به این ترتیب مشکل وجود نویز و برجستگی آنها در این روش مطرح نیست. این روش بعد از آزمایش روی داده های مصنوعی مدل های مختلف روی داده های مغناطیسی معدن سنگ آهن سورک در استان یزد به کار برده شد. همچنین بر اساس تانسور سیگنال تحلیلی فیلتر تخمین مرز معرفی گردید. با تلفیق تانسور سیگنال تحلیلی با معادله اویلر معادله خطی تولید شد که با حل آن به روش کمترین مربعات می¬توان همزمان شاخص ساختاری و پارامترهای موقعیتی توده مولد را برآورد نمود.
کمال علمدار حسین مجتهدزاده
روش های میدان پتانسیل شامل مغناطیس سنجی و گرانی سنجی کاربرد گسترده ای در اکتشاف کانسارها دارند. پیشرفت سریع تکنولوژی از یکسو و حجم وسیع داده های برداشت شده در مقیاس های وسیع (چهارگوش های زمین شناسی) باعث پیدایش و کاربرد روش های تفسیر اتوماتیک و نیمه اتوماتیک در کمی سازی توده های سبب شونده آنومالی میدان پتانسیل شده است. این روش ها عمدتاً در حوزه فرکانس صورت می گیرد و شامل تخمین عمق، تخمین مرز، تخمین پارامترهای مغناطیس شدگی و تبدیلات است. هدف از انجام این پژوهش بررسی و تجزیه و تحلیل هر یک از این روش ها و معرفی قابلیت های آنها می باشد. در این پژوهش ضمن بررسی هر یک از این روش ها سعی شده است شرایط، قابلیت ها و محدودیت های هر روش بررسی شود. برای این منظور روش های مذکور بر روی داده های مصنوعی مدل های مختلف و نیز بر روی داده های پتانسیل واقعی در مقیاس محلی و ناحیه ای اعمال شده است. داده های مورد استفاده مربوط به داخل کشور (مناطق گل گهر، سیریز کرمان، شاهرود، ندوشن، چهارگوش آباده) و خارج از ایران بوده اند. از روش های تخمین عمق می توان به روش های سیگنال تحلیلی، مشتق قائم سیگنال تحلیلی، اویلر دیکانولوشن، تصویر سازی پارامتری توده ((spi، عدد موج برجسته (elw) و تحلیل طیف انرژی (psa) اشاره کرد. چون اکثر روش های تخمین عمق در نقاط مرزی توده کار می کنند در نتیجه قبل از تخمین عمق توده می بایست توسط فیلترهای مختلف مرز توده تعیین شود. استفاده از فیلتر های مختلفی چون فیلترهای مشتق، فیلترهای فاز محلی، فیلتر سیگنال تحلیلی و فیلتر جدید معرفی شده در این نوشته به نام سیگنال تحلیلی زاویه تیلت (asta) سبب تخمین مرز توده ها خواهد شد. تخمین پارامترهای مغناطیسی توده شامل زاویه میل و انحراف بردار مغناطیس شدگی توده از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در تبدیلات مغناطیسی کاربرد گسترده ای دارد. نتایج تحلیل داده های میدان پتانسیل در مقیاس محلی و ناحیه ای بهترین روش تخمین مرز را فیلترهای فاز محلی، سیگنال تحلیلی و فیلتر جدید سیگنال تحلیلی زاویه تیلت معرفی می کند. از بین روش های تخمین عمق معرفی شده، روش های elw، psa و spi نتایج دقیقتری را ارائه می کند.