نام پژوهشگر: سیامک دهقان
سیامک دهقان محمد تقی میرترابی
قرص های برافزایشی، قرص هایی از گاز و غبار هستند که در اطراف ستاره های جوان یا ستاره هایی که در مراحل نهایی تحولی خود هستند، تشکیل می شوند. به نظر می رسد منشاء منظومه های سیاره ای هم چون منظومه ی شمسی، همین قرص های برافزایشی باشد که در اثر اتلاف انرژی به کمک تابش، به شکل فعلی در آمده اند. برای اینکه یک قرص برافزایشی به منظومه ی سیاره ای تبدیل شود، علاوه بر انرژی، باید اندازه حرکت زاویه ای آن نیز، از درون قرص به بیرون آن انتقال یابد. هر چند که مکانیزم های اتلاف انرژی در قرص های برافزایشی، تا حد زیادی شناخته شده، اما هنوز مدل قابل قبولی برای انتقال اندازه ی حرکت زاویه ای، ارائه نشده است. مدل هایی که انتقال اندازه حرکت زاویه ای را تحلیل می کنند، معمولاً بر نظریه های هیدرواستاتیکی استوارند و مبنای آنها انتقال اندازه ی حرکت، بخاطر وجود گران روی در گاز است. نقش بادهای ستاره ای نیز در تحول قرص های برافزایشی هنوز به دقت بررسی نشده است. در تحقیق حاضر تحول وابسته به زمان یک قرص برافزایشی خودگراننده با گرانروی نسخه ی بتا با حضور بیرون ریزی یا باد، مورد بررسی قرار گرفته است. در همین راستا، با استفاده از اعمال معادلات پایه ای هیدرودینامیک بر مدل مفروض و بدون بعد کردن آنها، معادلات تحول سامانه ی پیش ستاره- قرص به-دست می آید. سپس این معادلات بر پایه ی روش های عددی مناسب مورد حل عددی قرار می گیرد. در نهایت با تحلیل داده ها و نتایج عددی نشان داده می شود که حضور باد، چگالی جرمی در قرص را کاهش داده و موجب کند شدن سرعت سمتی آن می شود. همچنین حضور باد موجب افزایش سرعت شعاعی یا برافزایشی در قرص، به خصوص در نواحی بیرونی آن می شود. به علاوه، نشان داده می شود که باد در کنار گران روی عامل مهمی در جهت انتقال تکانه ی زاویه ای به نواحی خارجی تر قرص محسوب می شود.