نام پژوهشگر: عزیز ملکی
عزیز ملکی بابک کریمی
هدف اصلی این رساله سنتز کمپلکس های فلزی کایرال جدید بر پایه لیگاندهای پیریدین 2،6-بیس اکسازولین (pybox) و کاربردشان بعنوان کاتالیزور در واکنش استرکر انانتیوگزین همگن یا ناهمگن برای بدست آوردن ?-آمینونیتریل های کایرال می باشد. این بحث در سه فصل این رساله تقسیم بندی شده است: فصل اول مربوط به معرفی کلی روش های سنتز نامتقارن می باشد که بین آنها کاتالیزگری نامتقارن کاملتر توصیف شده است. بعلاوه چندین مثال از کاربردهای کمپلکس های فلزی کایرال بر پایه لیگاندهای pybox بعنوان کاتالیزور در تبدیلات نامتقارن بررسی شده است. در پایان فصل، اهمیت تثبیت کاتالیزورهای کایرال بویژه آنهائی که بر پایه مواد مزو حفره منظم بعنوان بستر می باشند بطور مختصر توصیف شده است. فصل دوم مروری جامع درباره واکنش های استرکر نامتقارن با استفاده از هر دو سیستم استوکیومتری و کاتالیزوری است. بخش اصلی این فصل مربوط به چالش هائی است که با استفاده از کمپلکس های کایرال pybox برای تامین بهترین شرایط برای بدست آوردن ?-آمینونیتریل های کایرال با خلوص نوری و بازده های بالا انجام شده است. برای رسیدن به این هدف فاکتورهای زیادی جهت رسیدن به شرایط بهینه واکنش مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا نقش آلدیمین های n-استخلاف دار شده، دمای واکنش، افزودنی های پروتونی، حلال واکنش، نسبت فلز:لیگاند، نوع فلز و جایگزینی در موقعیت 4 حلقه پیریدین لیگاندهای pybox بدقت بررسی شد. با شرایط بهینه بدست آمده، مشخص شد که واکنش استرکر آلدیمین های گوناگون حاصل از بنزهیدریل آمین با tmscn بعنوان منبع نوکلئوفیل وmeoh بعنوان افزودنی پروتون در حضور 5 درصد مولی از کمپلکس yb(otf)3/pybox (با نسبت فلز:لیگاند 2:1) درch2cl2 و در دمای oc 78- بطور موثری انجام شده و ?-آمینونیتریل های کایرال مربوطه با 50-98% بازده جدا شده و با اضافه انانتیومری های خوب تا عالی (32-98%) بدست آمدند. همچنین معلوم شد که حضور گروه برم در موقعیت 4 حلقه پیریدین لیگاند pybox تاثیری حیاتی در بدست آوردن بازده ها و انانتیوگزینی های قابل قبول در فرایند استرکر توصیف شده دارد. در فصل آخر این رساله بحثی کوتاه در مورد تثبیت کوئووالانسی و غیر کوئووالانسی کاتالیزورهای کایرال ارائه شده است. در این راستا و با استفاده از تجربیاتمان در واکنش استرکر انانتیوگزین آلدیمین ها توسط کمپلکس های کایرال yb(otf)3/pybox در شرایط همگن، تصمیم به بررسی تثبیت این سیستم کاتالیزوری بر روی تعدادی جامد نانوحفره با امید ترکیب فواید کاتالیزگری کایرال با سیستم های ناهمگن مثل بازیافت آسان کردیم. بعد از چالش های مختلف معلوم شد که سیلیکای هیبرید آلی-معدنی جدید با تجمع خودبخودی بر پایه مایع یونی ایمیدازولیومی بستری موثر برای تثبیت کاتالیزور مزبور بصورت فیزیکی می باشد. کاتالیزور ناهمگنی که با این روش تهیه می شود، بسیار پایدار و قابل بازیافت (شش بار) بوده و فعالیت و انانتیوگزینی قابل ملاحظه ای نسبت به همتای همگن خود نشان می دهد.