چکیده 5-2-1) زمینه و هدف : بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ms) ناشی از دمیلینه شدن سیستم عصبی مرکزی است که می تواند منجر به صدمه سیستم حرکتی ، افزایش خستگی وکاهش فعالیت زندگی روزانه شود. اگرچه ورزش به بیماران مبتلا به ام.اس توصیه شده است اما مقایسه انواع ورزش ها روی میزان شدت خستگی، کیفیت زندگی و تواناییها جسمانی و حرکتی بیماران انجام نشده است. 5-2-2) روش پژوهش : این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی پیش آزمون و پس آزمون است با هدف کلی بررسی تاثیر پروتکل تمرینی منتخب شامل ورزش های مقاومتی ، هوازی ، کششی و تعادلی بر خستگی ، کیفیت زندگی، درصد چربی وتوانایی های جسمانی و حرکتی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس مراجعه کننده به انجمن ام.اس شهر تهران، در سال 88 صورت گرفته است.نمونه ی پژوهش شامل 38 نفر از بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس مراجعه کننده به انجمن ام.اس در شهر تهران بودند که نمره میزان شدت ناتوانی (edss) آنان بین 0 تا 4 بوده ، (گروه سنی بین 20-40 سال ) با معیارهای ورود انتخاب و سپس به طور تصادفی به دو گروه تجربی و کنترل تقسیم شدند . ابزار گرد آوری داده ها شامل پرسشنامه های fss برای سنجش خستگی و msqol-54 برای سنجش کیفیت زندگی ، کالیپر برای سنجش درصد چربی ، آزمون 1rm برای سنجش قدرت ، تست 12 دقیقه راه رفتن ، برای سنجش مسافت راه رفتن و تست برگ berg برای سنجش تعادل بود. در ابتدای پژوهش پرسشنامه ای برای بدست آوردن مشخصات دموگرافیک و اطلاعات مربوط به بیماری به افراد ارائه شده بود. ورزش ها به مدت 8 هفته و سه جلسه در هفته انجام شد و بلافاصله مجدداً بعد از اتمام جلسات همان تست ها گرفته شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و تحلیلی با استفاده از نرم افزار spss نسخه 11.5 و آزمون های آماری نظیر آزمون های تطابق توزیع کولموگروف- اسمیرنوف و آزمون manova و آزمون یو من ویتنی و آزمون ویلکاکسون و از آزمون تی وابسته با اصلاح بن فرونی استفاده شده است. 5-2-3) یافته ها : نتایج آزمون تی نشان داد که متغیر مسافت راه رفتن ؛ درصد چربی ، قدرت ، نگاه کلی بیمار به زندگی ( 002/0> p )،در پیش و پس آزمون در گروه آزمایش معنـی دار می باشد. ضمناً نتایج آزمون ویلکاکسون نشان داد که متغیر تعادل،نمره محدودیت در انجام کار به دلایل مشکلات روانی ، رضایت از عملکرد جنسی و نمره تغییردرسلامتی کیفیت زندگی،درپیش و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل معنـی دار می باشد(05/0> p).که این تغییرات می تواند در اثر 8 هفته انجام تمرینات منتخب ایجاد شده باشد. نتایج آزمون تی نشان داد که متغیرهای خستگی ، نمره سلامت جسمانی ،محدودیت در انجام کار به دلایل ، درد، احساس خوب بودن ،انرژی، احساس فرد از سلامت خود ، عملکرد اجتماعی، عملکرد شناختی، نگرانی از سلامتی، عملکرد جنسی ، وضعیت جسمانی (physical)، وضعیت روانی(mental) در پیش و پس آزمون در گروه آزمایش و کنترل معنـی دار نمی باشد( 002/0< p ).