نام پژوهشگر: فهیمه شجاع غازانی

رمز گرایی در شعر عبد الوهاب البیاتی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده زبانهای خارجی 1388
  فهیمه شجاع غازانی   محمد خاقانی

در قرن بیستم که سمبولیسم با تأثیر فرهنگ اروپایی به ادبیات و اشعار عربی نفوذ نمود ، شعرای بسیاری مثل «ادیب مظهر»، «سعید عقل»، «سیّاب»، «خلیل حاوی»، «عبد الوهاب البیاتی» و محمود درویش به این عرصه پای نهادند. رمز یکی از شیوه های زبانی شعر ست به شرط آنکه تبدیل به معما نگردد بلکه باید با تأمل و تفکر مضمونش را آشکار کرده و از ورایش خبر دهد. در مورد عوامل سرودن شعر رمزی باید گفت، بخشی از این شعر مربوط به روان خود شاعر ست و در واقع فضایی ست برای تبلور احساسات ظریف و متعالی وِی که با واژه های متعارف قابل بیان نیست، و از سویی وضعیت و شرایط نابسامان جامعه نیز در آن دخالت دارد. عواملی چون جنگ جهانی دوم و پیامد های آن در کشور های عربی و خسارتهای سنگین مادی و معنوی آن، شاعر عرب را در برابر مجموعه ای از تناقضات قرار داد و با توجه به حجم خسارتهایی که به شاعر، وطن و مقدساتش رسید باعث عصیان شاعر علیه جمود و تسلیم شد، در نتیجه شعر اوّلین میدان و عرصه ای بود که شاعر می توانست مجال بیان و ابراز وجود بیابد. عبد الوهاب البیاتی، شاعر انسانگرایی ست که در اشعارش به مکتب رمزی گرایش دارد، دقت تفکر، بعد تصویر در همه جای شعر وی پراکنده است. وی برای گریز از واقعیت ومشکلات اجتماعی و سیاسی موجود در آن، و نیز برای پیوستن به دنیای پربارِ تخیّل، به مکتب رمز گرایی روی آورده ست. بیشتر مفاهیم نمادین البیاتی بر محور واژه هایی همچون مرگ، غربت، تبعید، مبارزه، آوارگی و انقلاب می چرخد. مفاهیمی که بیانشان _ با توجه به شرایط نابسامان سیاسی و اجتماعی عصر _ برای شاعر جز در غالب نماد مقدور نیست.