فقه سیاسی شیعه در عصر حیات ائمه، حکومتهای عصر را نامشروع می دانست و این اندیشه بعد از غیبت نیز تداوم پیدا کرد. با یک بررسی مفصل و همه جانبه از افکار و آراء و اندیشه های محقق سبزواری می توان گفت وی به رغم استفاده از اندیشـه های سیاسی- اجتمـاعی پیشـین (اندیشـه های یونانی، ایرانشـهری و شریعت نامه ای ) اندیشه ای را شکل داد که می توان از آن به اندیشه اصلاحی نام برد. وی حکومت های عصر را به حکومت های عادل و جائر طبقه بندی می کند و حکومت صفویه را در ذیل حکومت عادل قرار می دهد و سلطنت آنها را مشروع و همکاری با آنها را جهت اعاده حق، اجرای امر به معروف و نهی از منکر بر خود لازم می داند. علی رغم اینکه وی به حق انحصاری ائمه معصومین(ع) در حکومت و ولایت معتقد بوده است به سلطنت صفوی گردن نهاده و حتی بعضاً مخالفت با آن را نامشروع قلمداد می نمود و حفظ و حراست از آن را مقوله ای ضروری می دانست و سعی می کند از ظرفیتهای بوجود آمده در آن عصر استفاده کند و تا جائیکه برای او مقدور است رفتارهای دینی را در جامعه ترویج کند. تاکید بر این عمل را می توان در اندیشه و آثار وی مشاهده کرد، همانگونه که پادشاه را موظف می سازد تا زیر نظر علمائی که وی ویژگی آنها را مشخص می کند به انجام وظایف بپردازد. او به عنوان یک صاحب نظر فقه سیاسی شیعه، تامل در تبیین وظایف متقابل دولت و شهروندان را به طور جدی در دستور کار فکری خود قرار می دهد و همانگونه که دیده می شود در تمام مباحث وی در کنار هر حقی تکلیفی قرار داده شده است. واژگان کلیدی: محقق سبزواری ، حکومت صفویان، مشروعیت، اندیشه سیاسی، اندیشه فقهی