چکیده : گوجه فرنگی (lycopersicon esculentum mill) یکی از محصولات مهم کشاورزی است و استان خوزستان با داشتن دو کشت پاییزه و بهاره یکی از مناطق مهم و مستعد کاشت این محصول در ایران است. بیماری های ناشی از گونه های مختلف فوزاریوم باعث خسارات قابل توجهی به این محصول می شوند . به منظور شناسایی فوزاریوم های همراه گیاه گوجه فرنگی در شمال استان خوزستان طی ماههای مرداد تا مهر 1386، از مزارع شوش، دزفول، اندیمشک وشوشتر نمونه برداری به عمل آمد. جمعاً 84 جدایه ی فوزاریوم از ریشه، طوقه وساقه گیاه گوجه فرنگی با استفاده ازمحیط نش و اسنایدر( nash &snyder) جدا سازی گردید. جهت شناسایی جدایه ها از محیط کشت های ، برگ میخک آگار (cla) ، سیب زمینی دکستروز- آگار (pda)، آب آگار(wa ) و kcl استفاده شد. پس از بررسی تاکسونومی جدایه ها که با استفاده از کلید های معتبر انجام گرفت ،7 گونه فوزاریوم شناسایی شدکه به ترتیب فراوانی عبارت بودند از : fusarium solani ، 44 جدایه ، f. chlamydosporum، 17 جدایه ، f. proliferatum ، 9 جدایه ، reticulatum f.، 6 جدایه ، f. oxysporum ، 4 جدایه ، f. subglutinans ، 2 جدایه ، f. fujikuroie ، 2 جدایه . در این بررسی به منظور اثبات بیماری زایی جدایه های f. oxysporum از رقم حساس bonny best استفاده گردید، که هیچ یک از جدایه ها علائم بیماری پژمردگی آوندی را نشان ندادند. به منظور مطالعه اثرات آنتاگونیستی تریکودرما بر روی عامل پژمردگی آوندی گوجه فرنگی از جدایه ma4 f.oxysporum f.sp. lycopersici دریافتی از موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج استفاده گردید. در این بررسی 8 جدایه تریکودرما شامل ، d t.virense , t.koningiopsis t.virens , , t.atroviride t.brevicompactum , , t.asperellum a , t.harzianum و t.harzianumمورد استفاده قرار گرفت. درمطالعه اثر ترشحات خارج سلولی از 6 جدایه اول استفاده گردید. در کشت متقابل جدایه t.atroviride با 6/15 درصد بیشترین میزان ممانعت از رشد را باعث شد. هیف جدایه های t.asperellumو t.atroviride ضمن محدود کردن رشد هیف فوزاریوم به طرف آن رشد کرده و سطح هیف فوزاریوم را پوشاندند. در مطالعات میکروسکوپی پیچش هیف( میکو پارازیتیسم) جدایه های , t.virens