نام پژوهشگر: زلیخا امینی
زلیخا امینی هاشم آقاجری
ساوجبلاغ مکری (مهاباد) در ابتدا آبادی کوچک و بی اهمیتی بود که تأسیس آن به حکومت شاه اسماعیل صفوی برمی گردد. در ساوجبلاغ ایلات و طوایف متعددی زندگی می کردند که از مهمترین این ایلات ایل مکری بوده است این تحقیق در صدد است تا به علل و عوامل موثر بر همگرایی و واگرایی ایل مکری با دولت مرکزی در این دوره ها بپردازد و اینکه ماهیت جنبشهایی (دم دم –شیخ عبیدالله) که در این فاصله زمانی در این منطقه روی داده چه بوده است؟ این تحقیق بر روش توصیفی – تحلیلی مبتنی است که پس از مطالعه و تحلیل مدارک و اسناد موجود در منابع اولیه و تحقیقات صورت می پذیرد. فرضیه های تحقیق حاضر عبارت است از این که با روی کار آمدن حکومت صفویه و استقرار تشیع به عنوان مذهب رسمی ایران توسط شاه اسماعیل؛ اختلاف مذهبی دولت صفوی با ایل مکری واگرایی آنها از دولت مرکزی به وقوع پیوست. البته وضعیت واگراییی در دوره ضعف شاهان صفوی رخ می داد و هرگاه شاهان قدرتمندی مانند شاه عباس به قدرت می رسیدند ایل مکری تابع حکومت مرکزی می شد و به طور کلی این روش تا دوره قاجاریه ادامه داشت از طرفی دیگر کشمکشهای محلی بین ایلات مکری تا اواسط دوره قاجار ادامه داشت تا اینکه دولت مرکزی ایران که از مدتها قبل در صدد براندازی حکومتهای محلی بود از کشمکشهای بوجود آمده استفاده کرد و با انتصاب حاکمانی از طرف تبریز و تهران، عملاً زمام امور ساوجبلاغ را از دست حکومتهای محلی خارج کرد. در مورد ماهیت جنبشهای سیاسی اجتماعی این دورهها باید گفت که شورش دم دم تا حدی در نتیجه سیاست تمرکز گرایی و سیاست مذهبی شاه عباس به وقوع پیوسته است. از بررسی قیام شیخ عبیدالله این نتیجه به دست آمد که مهم ترین جنبه این حرکت، اعتراض به شرایط و اوضاع حاکم بر مناطق کردنشین به ویژه کردهای آذربایجان بود.