نام پژوهشگر: نجمه معتضدیان
نجمه معتضدیان علیرضا بندانی
مشکلات عمده ناشی از مصرف مداوم سموم شیمیایی روز به روز در حال افزایش است. از جمله آن ها می توان به مقاومت آفات در مقابل این سموم ، اثر منفی روی دشمنان طبیعی و اکوسیستم و در خطر افتادن سلامتی انسان می توان اشاره کرد. کشف ترکیبات جدید که انتخابی عمل کند و دوام کمتری نیز در محیط داشته باشد، هم برای محیط زیست و هم برای مصرف کنندگان مواد غذایی کشاورزی فواید زیادی را به همراه دارد. علاوه بر متابولیت های ثانویه با منشا گیاهی که می توانند منشا حشره کش های جدید باشند، مواد استخراج شده از گیاهان مانند عصاره و اسانس نیز می توانند به عنوان جایگزین مناسب سموم شیمیایی در طبیعت در نظر گرفته شوند. در این میان اسانس های گیاهی طیف وسیعی از فعالیت های زیستی را بر حشرات نشان داده اند. سمیت، بازدارندگی تغذیه و تخم گذاری، دورکنندگی و جلب کنندگی از جمله این فعالیت ها هستند. در این تحقیق سمیت سه اسانس از گیاهان دارویی پونه ,mentha longifolia مریم گلی salvia officialis و مورد myrthus comunis روی سه آفت مهم گلخانه ای، شته مومی کلم brevicoryne brassica l.(hemiptera:aphididae)، تریپس پیازthrips tabaci(thysanoptera: thripidae) و کنه دو نقطه ای(tetranychus urticae: tetranychidae) بررسی شد. lc50، lt50 و ٍ ed50 برای هر سه اسانس تعیین شد. در مورد هر سه آفت اسانس پونه سمیت بیشتری را نشان داد و می توان با تحقیقات بیشتر از آن در کنترل آفات مورد نظر استفاده کرد. آزمایشات بر روی کنه دو نقطه ای نشان داد که از بین 3 اسانس، اسانس پونه بیشترین سمیت ( lc50 معادل082/20 میکرولیتر بر لیتر هوا و بیشتربن دورکنندگی(ed50 معادل 477/147 میکرولیتر بر لیتر هوا )را نشان داد. اسانس پونه در مورد شته مومی کلم بیشترین سمیت و مورد بیشترین دورکنندگی را دارا بود( lc50پونه معادل910/24 میکرولیتر و ed50 مورد معادل555/108میکرولیتر بر لیتر هوا است). تریپس پیاز بیشترین مرگ و میر را در مقابل اسانس پونه با 377/37lc50 = میکرولیتر بر لیتر هوا و بیشترین دورکنندگی را در مقابل اسانس مریم گلی با 399/18 ed50 = میکرو لیتر بر لیتر هوا نشان داد.