نام پژوهشگر: سمیه یوسف زاده
سمیه یوسف زاده محمود دانشور کاخکی
در ایران سالانه مقادیر قابل توجهی از منابع ارزی و نیروی انسانی صرف واردات روغنهای خوراکی می شود. در این میان کلزا به عنوان یکی از مهمترین گیاهان روغنی در سطح جهان مطرح می باشد و اخیرا کشت و کارآن در کشور افزایش قابل توجهی داشته است. این در حالی است که این گیاه در ایران عملکردی بالاتر از میانگین جهانی دارد و در تولید این محصول بلحاظ شرایط آب و هوایی دارای مزیت می باشد. در استان خراسان رضوی نیز شرایط مناسب برای کشت این محصول وجود داشته اما با این وجود تنها بخش ناچیزی از اراضی این استان به کشت کلزا اختصاص یافته است. در این مطالعه به بررسی اثر آزادسازی تجاری بر کشت کلزا و وضعیت اقتصادی کشاورزانی که به کشت این محصول اشتغال دارند در استان خراسان رضوی پرداخته شده است. بدین منظور در این مطالعه از روش mata (ابزار تحلیل چند سطحی سیاستهای کشاورزی) استفاده شده است. بمنظور بررسی این اثر 4 سناریو در نظر گرفته شد. نتایج این مدل نشان داد که آزادسازی تجاری با فرض هر یک از سناریوها الگوی کشت کشاورزان را به شدت تغییر داده و با فرض حذف تعرفه و سوبسیدها آن را به سمت تولید محصولات سودآورتر با هزینه تولید پایین تر هدایت می کند. همچنین در تمام سناریوها، کلزا می تواند جانشین خوبی برای بسیاری از محصولات در الگوی کشت فعلی کشاورزان باشد. همچنین نتایج نشان داد حمایت دولت از محصول گندم در شرایط آزادسازی رقیبی برای کشت کلزا بوده و افزایش سطح زیر کشت آن را محدود می سازد. با تغییر الگوی کشت کشاورزان، بازده ناخالص به ازای واحد سطح افزایش پیدا کرده و کشاورزان در موقعیت اقتصادی مطلوبتری قرار خواهند گرفت. نتایج نشان داد با اجرای سیاست آزادسازی تجاری، سودآوری کشاورزان بزرگ مالک و دارای ماشین آلات کشاورزی نسبت به کشاورزان خرده مالک و فاقد ماشین آلات بیشتر خواهد بود.