هدف: تغییرات ژن گیرنده ویتامین d و تعامل آن با مولکولهای تنظیم کننده ایمنی در استئوپروز موررد بررسی قرار گرفت. مواد و روشها: مجموعا 205 زن در سنین 36 تا 65 سال در این مطالعه شرکت کردند.این افراد بصورت تصادفی از مراجعین به درمانگاههای مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم انتخاب شدند. مقادیر سرمی ویتامین d ، هورمون پاراتیرویید، استئوکلسین و کراس لپس اندازه گیری شد. پلی موفیسم fokiدر اگزون 2 ژن گیرنده ویتامین d با روش rflp تعیین شد.بر اساس ژنوتایپ از هرگروه 20 نفر شامل 10 فرد استئوپوتیک و 10 نفر سالم انتخاب شدند. بیان ژنهای استوپروتگرین و vdr در این نمونه ها اندازه گیری شد. سپس از هرگروه 5 نفر انتخاب شدند و سلولهای تک هسته ای خون محیطی با شیب غلظتی فایکول جدا شده و پس از انکوباسیون با ویتامین d در ساعات مختلف میزان بیان ژنهای استئوپروتگرین وگیرنده ویتامین dاندازه گیری شد. نتایج: شیوع ژنوتایپff, ff وff در جمعیت مورد بررسی به ترتیب 2/34% ، 5/56% و 2/9% بود. تراکم معدنی استخوان در ژنوتایپ ff بالاتر از بقیه ژنوتایپها بود. همچنین در این ژنوتایپ سایتوکاین های التهابی سرم پایین تر از دیگر ژنوتایپها بود و در سلولهای با این ژنوتایپ بیان ژنهای استئوپرروتگرین و vdr در پاسخ به ویتامین d افزایش یافت. سلولهای تک هسته ای خون محیطی افراد سالم نسبت به بیماران استئوپروتیک پاسخ بهتری به القا با ویتامین d نشان داد. بحث: تفاوت در پروفایل سایتوکاینی و بیان ژنهای استئوپروتگرین و گیرنده ویتامین d ممکن است موید نقش مهم پروسه های التهابی در استئوپروز باشد. همچنین تعامل نزدیک گیرنده ویتامین d با سایتوکاین های درگیر در استئوپروز می تواند در بررسی های تشخیصی و درمانی مورد استفاده قرار گیرد.