این تحقیق به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف پلی اتیلن گلیکول (peg) و پلی وینیل پلی پیرولیدون (pvpp) بر روی تولید گاز در ساعات مختلف انکوباسیون، قابلیت هضم مواد مغذی و سنتز پروتیین میکروبی (پورین ها) دانه سه واریته سورگوم دانه ای (سپیده، کیمیا و پیام) در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. بدین منظور، مایع شکمبه از چهار راس قوچ سنجابی فیستوله شده، جمع آوری گردید. تیمار های آزمایشی شامل دانه سه واریته سورگوم دانه ای و سطوح مختلف pegیاpvpp (0، 500، 750 و 1000 میلی گرم به ازای500 میلی گرم ماده خشک) بود. طرح آزمایشی استفاده شده در این مطالعه طرح فاکتوریل در قالب کاملا" تصادفی با سه تکرار بود. نتایج نشان داد میزان ماده آلی، پروتیین خام، چربی خام و الیاف نا محلول در شوینده خنثی و الیاف نا محلول در شوینده اسیدی دانه واریته سپیده به ترتیب 24/98، 43/9، 38/1، 35/28 و 27/9 درصد، برای دانه واریته کیمیا به ترتیب 23/98، 35/11، 41/1، 76/34 و 27/10 درصد و برای دانه واریته پیام به ترتیب 39/98، 41/10، 60/1، 21/30 و 60/10درصد ماده خشک بود.کل ترکیبات فنلی قابل استخراج و کل تانن های دانه سپیده به ترتیب 33/0 و 10/0، دانه کیمیا به ترتیب 46/0 و 13/0 و برای دانه پیام به ترتیب 36/1 و 64/0 درصد ماده خشک بود. مقادیر تانن متراکم در دانه این واریته ها به ترتیب 02/0، 03/0 و 04/0 درصد ماده خشک اندازه گیری شد. واریته سپیده دارای میزان گاز بالقوه "a" بیشتری نسبت به کیمیا (61/23) و پیام (68/28) بود. فراسنجه "b"در واریته پیام بیشتر و در واریته کیمیا کمترین محاسبه شد. سطح 500 میلی گرم peg به ازای 500 میلی گرم ماده خشک واریته سپیده باعث افزایش "a" نسبت به دیگر سطوح شد (05/0p<) در حالی که تمام سطوح peg در واریته کیمیا باعث کاهش (05/0p<) ولی در واریته پیام تغییر معنی داری ایجاد نکرد. در هر سه واریته فراسنجه های فاز تاخیر، "b"، t1/2 و rel1 تحت تاثیر peg قرار نگرفت. تغییرات فراسنجه rel2 در واریته ها روند متفاوتی داشت. مقدار پورین ها در حضور واریته سپیده با سطوح مختلف peg کاهش یافت و بیشترین کاهش مربوط به سطح 500 بود (05/0p<). در واریته های کیمیا و پیام، مقدار پورین ها تحت تاثیر سطوح peg قرار نگرفت (05/0p>). قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی واریته سپیده درحضور سطوح استفاده شده peg تغییر معنی داری نداشت. در واریته کیمیا تنها سطح 500 peg سبب کاهش این دو فراسنجه شد (05/0p<) ولی استفاده از سطح 1000peg در واریته پیام سبب افزایش قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی شد (05/0p<). استفاده از peg سبب افزایش قابلیت هضم پروتیین خام در هر سه واریته گردید (01/0p<). صرف نظر از سطوح peg به کار رفته، قابلیت هضم مواد مغذی واریته سپیده بالاتر از دو واریته دیگر بود (01/0p<). آنالیز رگرسیون اثر سطوح peg بر قابلیت هضم مواد مغذی سورگوم صرف نظر از نوع واریته نشان داد که تنها اثر بر قابلیت هضم پروتیین خام معنی دار و معادله رگرسیون این فراسنجه به صورت درجه دوم بود. سطوح pvpp در واریته های سپیده و کیمیا سبب کاهش فراسنجه "a" و در واریته پیام باعث افزایش آن شد (01/0p<). فراسنجه "b" در هر سه واریته تحت تاثیر pvpp کاهش یافت (01/0p<). در هر سه واریته فراسنجه های فاز تاخیر و rel1 تحت تاثیر قرار نگرفت ولی t1/2 روند افزایشی و rel1 روند کاهشی داشتند (05/0p<). آنالیز رگرسیون اثر سطوح مختلف pvpp بر فراسنجه های کینتیک گاز صرف نظر از نوع نشان داد که به جز در مورد فاز تاخیر معنی دار و معادله رگرسیون به صورت خطی بود. مقدار پورین ها در واریته های کیمیا و پیام تحت تاثیر pvpp قرار نگرفت اما در واریته سپیده منجر به کاهش مقدار پورین ها شد (05/0p<). بر اساس آنالیز رگرسیون اثرات پلی وینیل پلی پیرولیدون، قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی سورگوم تحت تاثیر واریته قرار نگرفت (05/0p>) در حالی که قابلیت هضم پروتیین خام در واریته های مورد آزمایش با هم اختلاف معنی داری داشت (01/0p<) به نحوی که قابلیت هضم پروتیین خام واریته کیمیا بیشترین و واریته پیام کمترین بود. استفاده از سطوح پلی وینیل پلی پیرولیدون در محیط کشت حاوی دانه سورگوم سبب کاهش خطی قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی گردید (01/0p<) به نحوی که بیشترین کاهش به جهت سطح 1000 حاصل شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که peg و pvpp فراسنجه های تولید گاز و هم چنین قابلیت هضم مواد مغذی را به شکل متفاوتی تحت تاثیر قرار دادند.